Curs practic de limba turca - alfabetul limbii turce

PRATİK TÜRKÇE KURSU

Alfabetul limbii turce

TÜRK DİLİNİN ALFABESİ

Alfabetul limbii turce contemporane se bazeaza pe cel latin si contine urmatoarele litere: Aa, Bb, Cc, Çç, Dd, Ee, Ff, Gg, Ğğ, Hh, Iı, İi, Jj, KK,

Ll, Mm, Nn, Oo, Öö, Pp, Rr, Ss, Ss, Tt, Uu, Üü, Vv, Yy, Zz

Toate literele se citesc in orice pozitie si numai intr-un fel. Exceptie face litera Ğğ care nu se pronunta.

Literele care deosebesc alfabetul turc de cel roman sunt urmatoarele: Cc,

Çç, Gg, Ğğ, Iı, Kk, Öö, Üü, Yy

Cc – se citeste ca litera g din alfabetul roman urmat de e si i ca de exem- plu in cuvintele: geanta, gingas.

cam (djam) - geam

ceviz (djevìz)- nuca

cuma (djumà)- vineri

cilt (djilt) – 1. piele.2. ten. 3. volum

Çç – se citeste ca litera c, din alfabetul roman urmat de e si i, ca de exemplu in cuvintele: centru, cinema.

çekiç (cechìci)- ciocan

çiçek (cicèc) - floare

çekmece (cecmedjè) – sertar

çocuk (ciodjùc) – copil

Gg – in orice pozitie se citeste g .

gazete (gazète) – ziar

gemi – (ghemì) – nava

sevgi (sevghì) – dragoste

vergi (verghì) – impozit

Ğğ – acestei litere i se spune in limba turca yumusak g (iumusàc g). In lim-

ba romana apare sub denumirea de g mut. Se scrie numai dupa vocale. In pronun-

tarea de astazi a disparut, dar cu toate ca alfabetul turc contemporan este fone-tic, ea continua sa apara ca semn pentru a arata ca vocala care sta inaintea ei se pronunta mai prelungit.

dağ (da:) – munte

iğne (i:nè) – ac

eğlence (e:lendjè) – distractie

oğlan (o:làn) – baiat)

Iı – se citeste precum litera i romanesc

ılık (ilic) – caldut

balık (balic) – peste

kasık (casic) – lingura

ısık (isic) – 1. raza. 2. lumina

Kk –este singura litera care corespunde sunetului si literelor c sau k.

kalem (calèm) – creion

kırk (circ) – patruzeci

bakıs (bacis) – privire

kapı (capi) – usa

Öö – corespunde cu ö din germana sau cu eu din franceza. Se pronun-

ta prin rotunjirea mai pronuntata a buzelor decat la o, iar pozitia limbii este

mai apropiata de palatul dur decat la rostirea lui o.

ödev (ödèv) – 1. datorie; 2. sarcina; 3. tema

göl (göl) – lac

dört (dört) – patru

göz (ghöz) – ochi

Üü – corespunde cu ü din germana si cu u din franceza. Se rosteste prin

rotunjirea ponuntata a buzelor. Limba este mai apropiata spre cerul gurii de-

cat la u.

üzüm (üzüm) – strugure

ütü (ütü) – fier de calcat

gül (gül) – trandafir

sözlük (sözlüc) – dictionar

Yy – se rosteste ca sunetul i din cuvintele romanesti: ied, iepure. Cores-

punde sunetului j din germana si y din engleza.

yardım (iardim) – ajutor

yedi ( iedì) – sapte

ayı (aii) – urs

yay (iai) – arc

Lectia 2 ACCENTUL CİRCUMFLEX

İNCELTME VE UZATM A İSARETİ

Acest semn se pune deasupra literelor a , i , ü, respectiv avem literele

a , i , û si arata ca aceste vocale se rostesc mai prelungit in pozitia anteri-

oara, influentand si consoanele din jurul lor. Trebuie sa facem deosebire in-

tre literele a , i , û si grupele de litere ağ , iğ , ûğ . Grupele de litere ağ , iğ ,

üğ se rostesc prelungit si in pozitia normala, iar literele, a , i , û , repetam,

se rostesc prelungit si in pozitia mai anterioara.

Aa kar (car) – zapada

kar (chia:r) – castig, profit

hala (hàla) – matusa din partea tatalui

hala (ha:la:) - inca

rüzgar (rüzghia:r) – vant

selam (sela:m) – 1. salut; 2. compliment

lale (la:le) – lalea

lastik (la:stìc) – 1. elastic; 2. cauciuc

Ii ilmi (ilmi:) – stiintific

insani (insani:) – omenesc

manevi (manevi:) – spiritual

adli (adli:) – juridic

Üû sükût (süchiü:t) – liniste

mahkûm (mahcü:m) – condamnat

üslûp (üslü:p) – stil

hükûmet – guvern

ACCENTUL

VURGU

Accentul in limba turca cade, in general, pe ultima silaba a cuvantului.

güzel (ghüzèl) - frumos

dolap (dolàp) – dulap

yavas (iavàs) – incet

yedi ( iedì) – sapte

Exceptii: 1. In cuvintele imprumutate din alte limbi si care sunt alcatuite

din doua silabe, accentul cade pe prima silaba:

balo (bàlo) – bal

posta (pòsta) – posta

kablo (càblo) – cablu

banka (bànka) – banca

Si in denumiri geografice alcatuite din doua silabe, accentul cade tot

pe prima silaba:

Bükres (Bùkres) – Bucuresti

Paris (Pàris) – Paris

İsveç (Ìsveci) – Suedia

Norveç (Nòrveci) – Norvegia

2. In cuvintele constituite din trei sau patru silabe, accentul cade, in gene-

ral, pe penultima silaba:

komposto (compòsto) – compot

termometre (termomètre) – termometru

Romanya (Romània) – Romania

Almanya (Almània) – Germania

İngiltere (İnghiltère) – Anglia

Köstence (Cöstèndje) – Constanta

3. La unele denumiri geografice alcatuite din patru silabe, accentul cade pe

a doua silaba.

Anadolu (Anàdolu) – Anatolia

Kastamonu (Castàmonu) – Castamonu

4.Exceptii, unde accentul cade pe ultima silaba:

Bulgaristan-Bulgaria

Hırvatistan (Harvatistan) -Croatia

FORMULE DE SALUT

SELAMLAMALAR

Günaydın! (Günaidin!) – Buna dimineata!

İyi sabahlar! (İi sabahlàr) – Buna dimineata!

İyi günler! (İi ghünlèr!) – Buna ziua!

İyi aksamlar! ( İi acsamlàr) – Buna seara!

Merhaba! (Mèrhaba!) – Salut!

İyi geceler! ( İi ghedjelèr!) – Noapte buna!

Forma de salutare Hayırlı geceler! (Haiirli ghedjelèr!) – Noapte buna! are

ca raspuns tot: Hayırlı geceler! sau Hayıra karsı! -Noapte buna!

La despartire, in general, se saluta in felul urmator:

Primul care saluta:

- Hosça kalın! (Hoscià calin) – La revedere!

Cel care raspunde:

- Güle güle! (Gülè gülè!) – La revedere!

Sau : - Allah’a ısmarladık (Allah’à ismarladic!) - La revedere!

Ad litteram: V-am lasat in paza Domnului!

Raspunsul este tot: - Güle güle!

In prezent la plecare sau despartire se mai folosesc: -İyi günler!

- İyi geceler!

ADIN NE?

Adın ne? (Adin nè?) – Cum te cheama?

Adınız ne? (Adiniz nè?) – Cum va cheama?(dvs)

İsminiz ne? (İsminiz nè?) – Cum va numiti?(dvs)

İsminizi söyler misiniz, lütfen? (İsminizì söylèr misiniz, lütfen?) -Va rog, imi spuneti numele dumneavoastra?

Metin: - Adım Metin Güven.(Adim Metin Güvèn) -Numele meu este .

Eda : -Adım Eda Güven. (Adim Edà Güvèn)

Metin: - Annem Ayse Güven (Annèm Aisè Güvèn).-Mama mea . ,Ba-

bam Mehmet Güven. (Babàm Mehmèt Ghiuvèn) -Tatal meu .

Eda: - Siz kimsiniz? (Siz chìmsiniz?) -Dvs. cine sunteti?

Öğretmen: - Ben öğretmenim. (Ben ö:retmènim.) -Eu sunt cadru didactic. O öğrenci (O ö:rendjì) -El este elev (student).

ARMONİA SUNETELOR

SES UYUMU

Specificul foneticii limbilor altaice consta in exisenta armoniei sunetelor.

Avand in vedere ca limba turca este o limba aglutinanta, insusirea acestei legi

este foarte importanta. Sufixele au cate doua, patru sau opt variante. Alipirea

lor la radacina /tema se face conform legilor fonetice de baza, si anume:

Legea armoniei vocalice;

Legea armoniei consonantice.

LEGEA ARMONİEİ VOCALİCE

SESLİLERİN (ÜNLÜLERİN) UYUMU

Conform acestei legi vocalele dintr-un cuvant si sufixele pe care le primesc

sunt identice sau asemanatoare. La randul sau aceasta lege cuprinde:

Armonia vocalica palatala;

Armonia vocalica labiala.

ARMONİA VOCALİCA PALATALA

BÜYÜK SESLİ (ÜNLÜ) UYUMU

Dupa locul de articulare cele opt vocale in limba turca : a , e , ı . i , o ,

ö , u , ü se impart in:

posterioare: a , ı , o , u:

anterioare: e , i . ö , ü

Exemple de armonie vocalica palatala:

ağaç (a:àci) - copac

çocuk (ciodjùc) - copil

akıl (acil) - minte

okul (ocùl - scoala

ekmek (ecmèc) - paine

öğrenci (ö:rendjì) - elev, cursant, student

güzel (ghüzèl) - frumos

deniz (denìz) - mare, s.

Sufixele care se adauga la derivare, declinare, conjugare sunt cu vocale

identice sau asemanatoare. Deci, radacina determina aspectul fonetic al cuvan-

tului.

okul (ocùl) - scoala okullar (ocullàr) - scoli

duygu (duigù) - sentiment duygular (duigulàr) - sentimente

kapı (capi) - usa kapıcı (capidji) - portar

oğlan (o:làn) – baiat oğlana (o:lanà) - baiatului

seyirci (seirdjì) - spectator seyirciler (seirdjilèr) - spectatori

vergi (verghì) - impozit verginin (verghinìn) - al impozitului

deniz (deniz) – mare, s. denize (denizè) - la mare

günes (ghünès) - soare günese (ghünesè) - la soare

Fac exceptie de la aceasta lege:

cuvintele compuse:

ağabey (a:abèi) - frate mai mare

ayçiçeği (àicice:i) - floarea-soarelui

hanımböceği (hanimböge:ì) - gargarita

hanımeli (hanimelì) - caprifoi

cuvintele imprumutate:

mektup (mectùp) - scrisoare

kitap (chitàp) - carte

bahçe (bahcè ) - gradina

istasyon (istasiòn) – halta, (gara)

c) cateva cuvinte de origine turca:

anne (annè) - mama

elma (elmà) - mar

kiraz (chiràz) - cireasa

inanmak (inanmàc) - a crede

si sufixele fara variante: -yor , -ken,-das -mtrak , -leyin.

In cazul absentei armoniei vocalice, ultima silaba a cuvantului determina

natura vocalelor din sufixe. De exemplu:

kitap - kitaplàr

istasyon - istasyonlàr

otobüs - otobüslèr

ARMONİA VOCALİCA LABİALA

KÜÇÜK SESLİ (ÜNLÜ) UYUMU

Dupa forma de rotunjire a buzelor cele opt vocale ale limbii turce se impart

in:

nelabiale (nerotunjite): a , e , ı , i ;

labiale (rotunjite): o , ö , u , ü

Conform legii armoniei vocalice labiale, vocalele intr-un cuvant sunt labiale

ori numai nelabiale.

De exemplu:

kayık (caiic) - barca

ekin (echìn) - semanatura

gezi (ghezì) - plimbare

odun (odùn) - lemn

köprü (chöprü) - pod

yolcu (ioldjù) - calator

Sufixele la derivare, declinare, conjugare, ca si particulele interogative mı,

mi, mu ,mü se supun la fel acestei lege a foneticii limbii turce.

De exemplu:

satıs (satis) - vanzare

giris (ghirìs) - intrare

oturus (oturùs) - modul de a se aseza

gülüs (ghülüs) - ras

kayıkçı mı? (caiikci mi?) - este barcadjiu?

gençlik mi? (ghencilìc mi?) - tineretea?

tuzluk mu? (tuzlùc mu?) - este solnita?

gözlük mü? (ghözlük mü?) - sunt ochelari?

Legea aceasta nu este asa raspandita. Are multe exceptii. De asemenea, numeroase sufixe, fara cel putin patru variante, nu-i se supun.

Lectia 3

CE ESTE? CİNE ESTE?

BU NE? BU KİM?

BU NE?

Bu bir kitap. (Bu bir chitàp.) “Aceasta este o carte.”

Bu bir defter. (Bu bir deftèr.) “Acesta este un caiet.”

Bu bir kalem. (Bu bir calèm.) “Acesta este un creion.”

Bu bir ev. (Bu bir ev.) “Aceasta este o casa.”

Bu bir masa. ( Bu bir màsa.) “Aceasta este o masa”

Bu bir sandalye. (Bu bir sandàlie) “Acesta este un scaun.”

Bu bir pencere. (Bu bir pèndjere.) “Aceasta este o fereastra.”

Bu bir tebesir. (Bu bir tebesìr.) “Aceasta este o creta”

Bu bir sıra. (Bu bir sirà.) “Aceasta este o banca, un rand.”

Bu bir dolap. (Bu bir dolàp.) “Acesta este un dulap.”

Bu bir çanta. (Bu bir ciànta.) “Aceasta este o geanta.”

Bu bir kapı. (Bu bir kapi.) “Aceasta este o usa.”

Bu bir duvar. (Bu bir duvàr.) “Acesta este un perete.”

Bu bir perde. (Bu bir perdè.) “Aceasta este o perdea.”

BU KİM?

Bu bir kız. (Bu bir kiz.) “Aceasta este o fata.”

Bu bir oğlan. (Bu bir o:làn.) “Acesta este un baiat.”

Bu bir kadın. (Bu bir cadin.) “Aceasta este o femeie.”

Bu bir erkek. (Bu bir erchèc.) “Acesta este un barbat.”

Bu bir anne. (Bu bir annè.) “Aceasta este o mama.”

Bu bir baba. (Bu bir babà) “Acesta este un tata.”

Bu bir öğretmen. (Bu bir ö:retmèn.) “Acesta este un invatator.”

Bu bir hoca. (Bu bir hòdja.)

LEGEA ARMONİEİ CONSONANTİCE

SESSİZLERİN (ÜNSÜZLERİN) UYUMU

Consoanele in limba turca se impart in:

surde: ç , h , f , k , p , s , s , t

sonore: b , c , d , g , j , l , m , n , r , v , y , z

Majoritatea cuvintelor in limba turca au consoane surde sau sonore. Su-

fixele, la fel, ca la armonia vocalica se supun acestei legi.

Un sufix daca se supune la cele trei legi fonetice de armonie: vocalica

palatala, labiala si la cea consonantica are opt variante.

cam-cı, örme-ci, kuyum-cu, göz-cü; balık-çı, tarih-çi, kus-çu, süt-çü

PREDİCATUL NOMİNAL LA TİMPUL PREZENT PERSOANA A III-a                                                                

EK EYLEMİN SİMDİKİ ZAMAN III. SAHIS TEKİLİ

Pronumele interogativ ne “ce” si kim “cine” se pot folosi si urmate de su-

fixul predicativ –dir. Atunci si raspunsul este folosit prin adaugarea a unuia din

sufixele: -dır, -dir, -dur, -dür; -tır, -tir,-tur, -tür conform legilor armoniei voca-

lice si consonantice.

Precum aproape toate timpurile si modurile in limba turca, si predicatul

nominal are patru forme la conjugare.

1. Forma afirmativa. Olumlu sekil.

BU NEDİR?

Bu aynadır. (Bu ainàdir.) “Aceasta este o oglinda.”

Bu evdir. (Bu èvdir.) “Aceasta este o casa.”

Bu okuldur. (Bu ocùldur.) “Aceasta este o scoala.”

Bu güldür. (Bu güldür.) “Acesta este un trandafir.”

Bu ağaçtır. (Bu a:àçtir.) “Acesta este un copac.”

Bu çiçektir. (Bu cicèctir). “Aceasta este o floare.”

Bu tuzluktur. (Bu tuzlùctur.) “Aceasta este o solnita.”

Bu otobüstür. (Bu otobüstür.) “Acesta este un autobuz.”

BU KİMDİR?

Bu avcıdır. (Bu avdjidir.) “Acesta este un vanator.”

Bu sekreterdir. (Bu secretèrdir.) “Acesta este un secretar.”

Bu memurdur. (Bu memùrdur. “Acesta este un functionar.”

Bu yüzücüdür. (Bu iüzüdjüdür.) “Acesta este un inotator.”

Bu diplomattır. (Bu diplomàttir.) “Acesta este un diplomat.”

Bu artisttir. (Bu artisttir.) “Acesta este un artist.”

Bu Türk’tür. (Bu Türktür.) “Acesta este un turc.”

2. Forma interogativa. Soru sekli.

Forma interogativa a predicatului nominal la timpul prezent, persoana a

III-a singular, se reda prin adaugarea conform legilor armoniei vocalice a uneia

din particulele interogative mı , mi , mu , mü. Ele se citesc ca enclitice, im-

preuna cu cuvantul pe care il urmeaza, insa se scriu separat

Particula interogativa in limba vorbita, in general, nu este insotita de su-

fixul predicativ. In limba scrisa insa uneori se folosesc impreuna si atunci avem

formele interogative: mıdır , midir , mudur , müdür.

Raspunsul afirmativ se da cu ajutorul adverbului evet “da”.

- Bu bir kitap mı? (Bu bir chitàp mi?) “Aceasta e o carte?”

- Evet, bu (bir) kitap. (Evet, bu (bir) kitàp.) “Da, aceasta e o carte.”

sau:

- Bu kitap mıdır? (Bu chitàp midir?) “Aceasta este o carte?”

- Evet, bu kitaptır. (Evet, bu chitàptir.) “Da, aceasta este o carte.”

- Bu apartman mı? (Bu aprtmàn mi?) “Acesta e un bloc?”

- Evet, bu bir apartman.(Evet, bu bir apartmàn.) “Da, acesta e un bloc.”

sau:

- Bu apartman mıdır? (Bu apartmàn midir?) “Acesta este un bloc?”

- Evet, bu apartmandır. (Evet, bu apartmàndir.) “Da, acesta este un bloc.”

- Bu çiçek mi? (Bu cicèc mi?) “Aceasta e o floare?”

- Evet, bu (bir) çiçek. (Evet, bu (bir) cicèc.) “Da, aceasta e o floare.”

sau:

- Bu bir çiçek midir? (Bu bir cicèc midir?) “Aceasta este o floare?”

- Evet, bu bir çiçektir. (Evet, bu bir cicèctir.) “Da, aceasta este o floare.”

- Bu defter mi? (Bu deftèr mi?) “Acesta e un caiet?”

- Evet, bu bir defter. (Evet, bu bir deftèr.) “Da, acesta e un caiet.”

sau:

- Bu defter midir? (Bu deftèr midir?) “Acesta este un caiet?’

- Evet, bu bir defterdir. (Evet, bu bir deftèrdir.) “Da, acesta este un caiet.”

- Bu kutu mu? (Bu kutù m?) “Aceasta e o cutie?”

- Evet, bu bir kutu. (Evet, bu bir kutù.) “Da, aceasta e o cutie.”

sau:

- Bu kutu mudur? (Bu kutù mudur?) “Da, aceasta este o cutie?”

- Evet, bu bir kutudur.(Evet, bu bir kutùdur.) “Da, aceasta este o cutie.”

- Bu vapur mu? (Bu vapùr mu?) “Acesta e un vapor?”

- Evet, bu bir vapur. (Evet, bu bir vapùr.) “Da, acesta e un vapor.”

sau:

- Bu vapur mudur? (Bu vapùr mudur?) “Acesta este un vapor?”

- Evet, bu vapurdur. (Evet, bu vapùrdur.) “Da, acesta este un vapor.”

- Bu gözlük mü? (Bu gözlük mü?) “Acestia sunt ochelari?”

- Evet, bu gözlük. (Evet, bu gözlük.) “Da, acestia sunt ochelari.”

sau:

- Bu gözlük müdür? (Bu gözlük müdür?)

- Evet, bu gözlüktür. (Evet, bu gözlüktür.)

- Bu sözlük mü? (Bu sözlük mü?) “Acesta e un dictionar?”

- Evet, bu sözlük.(Evet, bu sözlük.) “Da, acesta e un dictionar.”

sau:

- Bu sözlük müdür? (Bu sözlük müdür?) “Acesta este un dictionar?”

- Evet, bu sözlüktür.(Evet, bu sözlüktür.) “Da, acesta este un dictionar.”

Forma negativa. Olumsuz sekil.

Se obtine cu ajutorul cuvantului de negatie değil ( cu e scurt) “nu este.”

La fel ca particulele interogative, in limba vorbita nu se foloseste insotit de su-

fixul predicativ. In limba scrisa apare uneori sub forma değil, uneori sub forma

değildir.

Propozitiile negative care cuprind acest cuvant pot incepe cu adverbul

hayır “nu”.

- Bu kitap mı?

- Hayır, bu kitap değil, bu defter. ( Hàiir, bu kitàp değìl, bu deftèr.)

“Nu, aceasta nu e o carte, acesta e un caiet.”

sau:

- Bu kitap mıdır? (Bu kitàp midir?) “Aceasta este o carte?”

- Hayır, bu kitap değildir, bu defterdir. (Hàiir, bu kitàp deìldir, bu defterdir.) “Nu, aceasta nu este o carte, acesta este un caiet.”

- Bu apartman mı? (Bu apartmàn mi?) “Acesta este un bloc?”

- Hayır, bu apartman değil, bu enstitü. (Hàir, bu apartmàn deil, bu ensti-

tü.) “Nu, acesta nu e un bloc, aceasta e o ınstitutie.”

sau:

- Bu apartman mıdır? (Bu apartmàn midir?) “Acesta este un bloc?”

- Hayır, bu apartman değildir, bu enstitüdür.(Hàir, bu apartmàn deildir,

bu enstitüdür.) “Nu, acesta nu este un bloc, aceasta este o institutie.”

Forma negativ-interogativa. Olumsuz-soru sekli.

Aceasta forma se reda cu ajutorul cuvantului de negatie değil si particulei interogative mi, deci se adauga değil mi in forma scurta sau değil midir in for-

ma lunga. Se traduce “nu e, nu este?”

Raspunsul poate sa fie afirmativ sau negativ.

Bu gazete değil mi? (Bu gazète deìl mi?) “Acesta nu e un ziar?”

Evet, bu gazete. (Evet, bu gazète.) ”Ba da, acesta e un ziar.”

sau:

- Hayır, bu gazete değil. (Hàiir, bu gazète deìl.) “Nu, acesta nu e un ziar.”

Se poate intreba si raspunde si in felul urmator:

- Bu gazete değil midir?(Bu gazète değìl midir?)“Acesta nu este un ziar?”

- Evet, bu gazetedir. ( Evet, bu gazètedir.) “Da, acesta este un ziar.”

sau:

- Hayır, bu gazete değildir. (Hàiir, bu gazete değildir.)”Nu, acesta nu

este un ziar.”

- Bu otel değil mi? (Bu otèl deìl mi?) “Acesta nu e un hotel?”

- Evet, bu otel, (Evet, bu otèl.) “Ba da, acesta este un hotel.”

sau:

- Hayır, bu otel değil. (Hàiir, bu otèl deil.) “Nu, acesta nu e un hotel.”

- Bu otel değil midir? (Bu otèl deìl midir?) “Acesta nu este un hotel?”

- Evet, bu oteldir. (Evet, bu otèldir.) “Da, acesta este un hotel.”

sau:

- Hayır, bu otel değildir. (Hàiir, bu otèl deìldir.) “Nu, acesta nu este un

hotel.”

Exercitii:1.Adaugati particulele interogative la urmatoarele cuvinte:

Bu öğrenci . ?

Bu sıra . ?

Bu çanta . ?

Bu perde . ?

Bu avcı . ?

Bu ev . ?

Bu göl . ?

Bu mektup . ?

Bu hastane .

Bu okul . ?

Bu köylü . ?

Bu istasyon . ?

Bu ütü ..?

Bu kablo . ?

Bu kapı . ?

2. Raspundeti intai afirmativ, pe urma negativ la urmatoarele propozitii:

Bu çocuk mu?

Bu kalem mi?

Bu göl mü?

Bu iyi mi?

Bu oğlan mı?

Bu güzel midir?

Bu gül müdür?

3. Traduceti urmatoarele propozitii si raspundeti negativ:

Bu çocuk öğrenci değil mi?

Bu kitap sözlük değil mi?

Bu sandalye güzel değil mi?

Bu tuzluk değil midir?

Bu köy değil midir?

4. Traduceti in limba turca:

- Acesta cine este?

- Acesta este un copil.

- El este elev?

- Da, el este elev.

- Aceasta nu este o carte?

- Nu, aceasta nu este o carte. Acesta este un caiet.

Lectia 4                    NE VAR? NE YOK?

KİM VAR? KİM YOK?

Bu ne? (Bù ne?)

Bu bir oda. (Bu bir odà.)

Bu odada ne var? (Bu odadà ne var?) “Ce este in camera aceasta?”

Bu odada masa, sandalye, dolap, kanepe var. (Bu odadà màsa, sandàl-ye, dolàp, canepè var.) In camera aceasta este o masa, un scaun, un dulap, (si) o canapea.

- Bu ne?

Bu bir sokak. (Bu bir socàc.)

Bu sokakta ne var? (Bu socactà ne var?) “Ce este pe strada aceasta?”

Bu sokakta apartman, park, durak, mağaza var. (Bu socactà apartmàn,

parc, duràc, ma:azà var.) “Pe strada aceasta este un bloc, un parc, o statie

(de transport comun), (si) un magazin”

Bu ne?

Bu bir sınıf. (Bu bir sinif.)

Bu sınıfta ne var? (Bu siniftà ne var?) “Ce este in clasa aceasta?”

- Bu sınıfta sıra, kürsü, yazı tahtası var. (Bu siniftà sirà, cürsü, iazi

tahtasi var.) “In clasa aceasta este o banca, o catedra (si) o tabla”

- Bu odada kim var?(Bu odadà kim var?) “Cine este in camera aceasta?”

- Bu odada bir oğlan var. (Bu odadà bir o:làn var.) “In camera aceasta                            

se afla un baiat.)

- Bu sokakta kim var? (Bu socactà kim var?) “Cine se afla pe strada

aceasta?”

- Bu sokakta isçi, turist ve satıcı var. (Bu socactà isci, turist ve satıdji

var.) “Pe strada aceasta se afla un muncitor, un turist si un vanzator.”

Bu sınıfta kim var? (Bu siniftà kim var?) “Cine se afla in clasa aceasta?”

- Bu sınıfta bir öğrenci ve bir öğretmen var.(Bu siniftà bir ö:rengì ve bir

ö:retmèn var.) “In clasa aceasta sunt un elev si un cadru didactic.”

Substantivele odada, sokakta, sınıfta sunt in cazul locativ, despre care

vom invata mai amanuntit la lectia despre cazuri.

CUVİNTELE VAR Sİ YOK

Cuvantul var, vardır arata existenta a ceva, a cuiva. Se poate traduce prin

verbele “este, exista”. Cuvantul yok, yoktur arata lipsa, inexistenta a ceva, sau

a cuiva. Se poate traduce prin “nu este, nu exista.”

Propozitiile formate cu aceste cuvinte pot fi in diferite forme:

1. In forma interogativa. Soru Sekli.

Forma interogativa cu verbele var si yok se obtine cu ajutorul particulelor

interogative mı dupa verbul var si mu dupa verbul yok. Bineinteles, raspunsul

poate sa fie afirmativ sau negativ.

Raspuns in forma afirmativa:

- Bu odada televizyon var mı? (Bu odadà televiziòn var mı?) “In camera aceasta este un televizor?”

- Evet, bu odada televizyon var. (Evet, bu odadà televiziòn var.) “Da, in

camera aceasta este un televizor.”

- Bu evde misafir var mı? (Bu evdè misafìr var mı?) “In casa aceasta este

un musafir?”

- Evet, bu evde misafir var. (Evet, bu evdè misafìr var.) “Da, in casa aceas-ta este un musafir.”

- Bu sokakta tiyatro var mı? (Bu sokaktà tiyàtro var mı?) “Pe strada aceas-

ta este un teatru?”

- Evet, bu sokakta tiyatro var. (Evet, bu sokaktà tiyàtro var.) “Da, pe stra-

da aceasta este un teatru.”

b) Raspuns in forma negativa:

- Bu gölde balık var mı?(Bu ghöldè balic vàr mi?)”In acest lac sunt pesti?”

- Hayır, bu gölde balık yok. (Hàiir, bu göldè balic ioc.) “Nu, in acest lac

nu sunt pesti.”

- Bu lisede sarkıcı var mı? (Bu lisedè sarkidji var mı?) “In acest liceu sunt

cantareti?”

- Hayır, bu lisede sarkıcı yok. (Hàiir, bu lisedè sarcidji ioc.) Nu, in acest

liceu nu sunt cantareti.”

- Bu köyde sinema var mı? (Bu chöidè sinèma var mi?.) “In acest sat

exista un cinematograf?”

- Hayır, bu köyde sinema yok. (Hàiir, bu köydè sinèma ioc.) “Nu, in acest

sat nu este un cinematograf.”

- Bu sınıfta bir sey var mı? (Bu siniftà bir sèi var mi?) “In clasa aceasta

este ceva?”

- Hayır, bu sınıfta bir sey yok. (Hàiir, bu sınıftà bìr sei ioc.) “Nu, in cla-

sa aceasta nu este nimic.”

Atentie: La intrebarea bir sey var mı? “este ceva? ”, accentul cade pe e , iar la

raspunsul negativ bìr sey yok “nu este nimic”, pe i.

La intrebarea kimsè var mı? “este cineva?” accentul cade pe e. Raspun-

sul negativ este kìmse yok, “nu este[T1]  nimeni” accentul cade pe i .

- Bu evde kimse var mı? (Bu evdè kimsè var mi?) “In casa aceasta ese cineva?”

- Hayır, bu evde kimse yok. (Haiir, bu evdè kìmse ioc.) “Nu, in casa

aceasta nu este nimeni .”

Raspunsul poate sa fie si afirmativ:

- Evet, bu evde kimse var. (Evet, bu evdè kimsè var.) “Da, in casa aceasta

este cineva.”

2. Forma negativ-interogariva. Olumsuz-soru sekli

Aceasta forma se obtine prin adaugarea particulei interogative mu la

verbul yok, deci avem formula yok mu? “nu este?, nu exista?” Raspunsul poa-

te sa fie var “ba da, este, exista” sau hayır, yok “nu, nu este, nu exista,” sau

simplu yok.

a) Raspuns afirmativ cu var.

Bu sokakta tiyatro yok mu? (Bu sokaktà tiyàtro yòk mu?) “Pe strada

aceasta nu este un teatru?”

Bu sokakta tiyatro var. (Bu sokaktà tiyàtro var.) “Pe strada aceasta

este un teatru.”

- Bu sınıfta sarkıcı yok mu? (Bu siniftà sarcidji iòc mu?) “In clasa aceasta

nu este un cantaret?”

- Bu sınıfta sarkıcı var. (Bu siniftà sarkidji var.) “Ba da, in clasa aceas-

ta este un cantaret.”

Raspuns negativ cu hayır, yok

- Bu sokakta lokanta yok mu? (Bu socactà locànta iòc mu?) “Pe strada

aceasta nu este un restaurant?”

- Hayır, bu sokakta lokanta yok. (Hàiir, bu sokaktà locànta ioc.)

- Bu sınıfta öğretmen yok mu? (Bu siniftà ö:retmèn iòc mu?) “In clasa aceasta nu este un cadru didactic?”

- Hayır, bu sınıfta öğretmen yok. (Bu siniftà ö:retmèn ioc.) “Nu, in clasa

aceasta nu este un cadro didactic.”

Forma lunga la ne var, ne yok este ne vardır, ne yoktur . Se foloseste rar.

Expresia ne var, ne yok? se poate traduce “ce e nou?” Daca nu este nimic

nou, raspunsul este bir sey yok (Bìr sei ioc.) Se poate raspunde si : İyilik-gü-

zellik. (İilik, ghüzellik) “Bunatate si frumusete.”

Exercitii:

1.Puneti la forma interogativa urmatoarele propozitii si raspundeti negativ:

Bu sokakta lokanta var.

Bu odada perde var.

Bu gölde kayık var.

Bu evde çiçek var.

Bu okulda öğretmen var.

2. Puneti la forma interogativa urmatoarele propozitii si raspundeti afir-

mativ:

Bu sokakta ağaç yok.

Bu evde çocuk yok.

Bu köyde lokanta yok.

Bu dolapta defter yok.

Bu gölde balık yok.

Bu odada ütü yok.

Traduceti in limba turca:

In camera aceasta este un televizor?

Nu, in camera aceasta nu este un televizor, este un radio.

In clasa aceasta este un tablou?

Nu, in clasa aceasta nu este un tablou, este o harta.

- In casa aceasta este cineva?

Da, in casa aceasta sunt: o femeie, un barbat, o fata si un baiat.

Lectia 5 PLURALUL

ÇOĞUL

çiçek – çiçekler ağaç – ağaçlar

öğrenci – öğrenciler okul – okullar

isçi – isçiler avcı – avcılar

pencere – pencereler masa – masalar

ev – evler          kız – kızlar

defter – defterler                                oğlan – oğlanlar

gül – güller        balık – balıklar

deniz – denizler kayık – kayıklar

gemi- gemiler   dağ – dağlar

seyirci – seyirciler oda – odalar

Speram, ati inteles ca pluralul este format cu ajutorul sufixului –ler dupa

cuvinte cu vocale anterioare si cu -lar dupa cele cu vocale posterioare.       

In cazul lipsei armoniei vocalice intr-un cuvant, stim ca, ultima vocala de-

termina vocala sufixului.

anne – anneler              kitap – kitaplar

kardes – kardesler mektup – mektuplar

sair – sairler “poet” televizyon – televizyonlar

NUMERALUL CARDİNAL

ASIL SAYILAR

Birlikler Onluklar

1 – bir    10 – on

2 – iki    20 - yirmi

30 – otuz

4 – dört             40 – kırk

5 – bes   50 – elli

6 – altı               60 – altmıs

7 – yedi             70 – yetmis

8 – sekiz            80 – seksen

9 – dokuz 90 – doksan

Numerele cu zeci si unitati se formeaza adaugand la zeci unitatile. Intre ele

nu se intercaleaza nici un cuvant. Sa vedem, de exemplu, numeralele de la 10 la

11 – on bir 16 – on altı

12 – on iki 17 – on yedi

13 – on üç 18 – on sekiz

14 – on dört 19 – on dokuz

15 – on bes                             

Retineti si cuvintele yüz “o suta” si bin “o mie”,si puteti folosi numeralul

in limba turca pana la milyon “un milion”, chiar si mai departe.

Acuma sa scriem cifre mai mari. Sa fim atenti si la ortografie.

1986 – bin dokuz yüz seksen altı

28 567 – yirmi sekiz bin bes yüz altmıs yedi

549 743 – bes yüz kırk dokuz bin yedi yüz kırk üç

24 864 798 – yirmi dört milyon sekiz yüz altmıs dört bin yedi yüz doksan

sekiz

365 864 952 – üç yüz altmıs bes milyon sekiz yüz altmıs dört bin dokuz

yüz elli iki

Nota: Numeralele yüz “o suta”, bin “o mie”, milyon “ un milion” se fo-

losesc fara cuvantul bir in fata.

Sınıfta yirmi bir sıra var.

Sokakta üç sinema var.

Otelde yüz kırk sekiz turist var.

Evde üç çocuk var.

Numeralele se scriu impreuna la operatini financiare.

Substantivul dupa numeral ramane in singular, deoarece cantitatea deja

exprima numeralul. Numai daca este vorba de personaje celebre din literatura, substantivul uneori primeste sufixul pluralului: Ali Baba ve Kırk Haramiler

“Ali Baba si cei patruzeci de hoti”, Üç Silahsörler “Cei trei muschetari”

In caz de substantivizare numeralul cardinal se poate folosi si in plural:

Üçler Konferansı “Conferinta celor trei.”

NUMERALE NEHOTARATE

BELGİSİZ SAYILAR

Sınıfta çok öğrenci var.

Evde birkaç kapı var.

Kitaplıkta birçok kitap var.

Denizde pekçok kayık yok.

Hastanede az hasta yok.

Numeralele nehotarate in limba turca sunt urmatoarele:

az “putin”, çok “mult”, biraz “putin”, birçok “ mai multi”, birkaç “cati-

va”, pekçok “foarte multi”.

Doua sau mai multe numerale folosite una dupa alta in sens aproxima-

tiv sunt considerate la fel numerale nehotarate:

bes-on kisi “cinci-zece persoane”

üç-dört kilo elma “trei-patru kilograme de mere”

Numerale nehotarate sunt de asemenea numeralele cardinale folosite

cu sufixul pluralului si sufixele -ca, -ce: onlarca öğrenci “zeci de elevi”, yüzler-

ce memur “sute de functionari”, milyonlarca insan “milioane de oameni”.

Sa citim urmatorul text si sa aflam la ce intrebare raspund numeralele car-

dinale si numeralele nehotarate.

KAÇ KİTAP VAR?

Eda: - Anne, kitaplıkta kaç kitap var?

Anne: - 2843 kitap var.

Eda: - Kaç sözlük var?

Anne: - Çok sözlük var.

Eda: - Türkçe-Romence Sözlük var mı?

Anne: - Evet, var. Türkçe-Romence Sözlük sağ tarafta. Romence-Türkçe Sözlük sol tarafta.

Eda: -Tesekkür ederim, anne.

Sözler ve deyimler. Cuvinte si expresii

kaç – cat, cati, cate

kitaplık – biblioteca (mobila)

Türkçe-Romence - turc-roman

sağ tarafta – pe partea dreapta

sol tarafta – pe patea stanga

tesekkür ederim – multumesc

Exercitii: 1.Adaugati sufixul pluralului urmatoarelor substantive: öğret-

men, memur, kitaplık, elma, sözlüke, insan.

2. Scrieti cu litere urmatoarele cifre: 7, 29, 248, 432, 583, 28 962 751.

3. Traduceti urmatoarele propozitii in limba turca:

a) In parc sunt multi copii.

b) In camera sunt cinci tablouri.

c) In casa sunt patru camere.

d) Pe strada aceasta sunt doua scoli.

e) In hotelul acesta sunt multi turisti

f) In casa sunt cativa musafiri.

g) In dulap sunt cinci –sase caiete.

4. Formati cinci propozitii cu numerale nehotarate.

RECAPİTULARE I

TEKRARLAMA I

Cititi urmatoarele cuvinte:

cam çam gemi sağlık balık

bilmece cocuk gazete oğlan ılık

gece çekmece gezi ağaç sıcak

kapıcı çekiç gitmek doğru altı

gazeteci çanta güzel soğuk kırk

öğrenci kutu ütü yedi

öğle arkadas köylü yetmis

söz kiraz üzüm seyir

dört okul küçük kayık

Adaugati sufixul pluralului urmatoarelor cuvinte: mağaza, arkadas,

deniz, satıcı, defter, göl, seyirci, doktor.

Scrieti in limba turca urmatoarele cifre cu cuvinte : 84 875, 17 624,

Puneti in forma negativa urmatoarele propozitii:

Bu çocuk öğrencidir.

Bu film güzeldir.

Bu evde çok insan var.

Bu sokakta az araba var.

Bu fabrikada iki yüz isçi var.

Sağ tarafta bir enstitü var.

Puneti in forma interogativa urmatoarele propozitii:

Bu evde televizyon var.

Bu kitaplıkta iki bin bes yüz kitap var.

Bu evde üç çocuk var.

Bu odada altı sandalye yok.

Bu köyde iki sinema yok.

Bu sokakta üç mağaza var.

Bu fabrikada bin isçi var.

Bu otelde çok oda var.

Bu sınıfta kırk öğrenci yok.

Bu mağazada altı satıcı yok.

Puneti in forma interogatıva, negativa si negativ-interogativa urmato-

arele propozitii:

Bu bir öğrencidir.

Bu bir sınıftır.

Bu bir fabrikadır.

Bu bir isçidir,

Bu bir doktordur.

7. Raspundeti afirmativ la urmatoarele propozitii:

Bu tablo mu?

Bu tebesir değil mi?

Bu okul değil mi?

Bu ev güzel mi?

Bu ütü değil mi?

Bu hastane büyük mü?

Raspundeti negativ la urmatoarele propozitii:

Bu gölde balık var mı?

Bu film güzel mi?

Bu sokakta otel yok mu?

Sağ tarafta mağaza var mı?

Parkta çok insan var mı”

Kitaplıkta sözlük var mı?

Traduceti in limba turca:

- Ce este pe strada aceasta?

- Pe strada aceasta este o casa, un bloc,un spital, un magazin.

- Ce este in clasa aceasta?

- In clasa aceasta sunt o catedra, o tabla, o creta si un tablou.

- Cine este in clasa aceasta?

- In clasa aceasta sunt un profesor si 26 de elevi.

d) - El cine este?

- El este un pescar.

e) - Va rog, imi spuneti numele dvs.?

- Numele meu este .

f) In parc sunt putini oameni.

g) Cate banci sunt in clasa aceasta?

h) Sunt multe barci pe mare?

i) Sunt multi spectatori in cinematograf?

Lectia 6 NE YAPIYOR?

Öğretmen okuyor.

Öğrenci yazıyor.

Sever radyo dinliyor.

Çocuk oynuyor.

Bebek gülüyor.

Ressam resim yapıyor.

Doktor muayene ediyor.

SEVER TÜRK DİLİNİ ÖĞRENİYOR

Günaydın, Sever!

Günaydın, arkadas!

Ne yapıyorsun?

Türk dilini öğreniyorum.

Sen Türkçe bilmiyor musun?

Biraz anlıyorum. İyi bilmiyorum. Simdi Üniversite’de öğreniyorum.

Basarılar, Sever! Hosça kal!

Tesekkür ederim. Güle güle!

Sözler ve deyimler:

Ne yapıyor? – Ce face?

okuyor – citeste

yazıyor – scrie

dinliyor – asculta

oynuyor – se joaca

bebek – bebelus

gülüyor - rade

ressam – 1.pictor; 2. desenator

resim yapıyor – 1. picteaza; 2. deseneaza

muayene ediyor – consulta

dil – limba

öğreniyor – invata

arkadas – prieten

ne yapıyorsun? - ce faci?

sen – tu

Türkçe – turceste

bilmiyor musun? – nu stii?

iyi – bine, bun

bilmiyorum – nu stiu

simdi – acum

basarılar - succese

TİMPUL PREZENT

SİMDİKİ ZAMAN

Timpul prezent exprima, la fel ca in limba romana, o actiune ce se des-

fasoara in momentul vorbirii.

Se formeaza prin adaugarea la radacina sau tema verbului a sufixului

–yor urmat de sufixele personale.

Deci timpul prezent are urmatoarea forma:

radacina (tema) + -yor+ sufixele personale

La radacinile terminate in vocala se adauga direct sufixul –yor, la cele ter-

minate in consoana se intercaleaza una din vocalele ı, i, u, ü conform legilor ar-

moniei vocalice.

Accentul cade pe silaba care sta inaintea sufixului timpului.                                                

İnfinitivul in limba turca se formeaza prin adaugarea la radacina sau tema

verbului a unuia din sufixele -mak sau –mek conform legii armoniei vocalice

palatale.

CONJUGAREA TİMPULUİ PREZENT

SİMDİKİ ZAMANIN ÇEKİMİ

1.Forma afirmativa. Olumlu sekil.

okumak a citi

ben okuyorum eu citesc

sen okuyorsun tu citesti

o okuyor                                  el citeste

biz okuyoruz noi citim

siz okuyorsunuz voi cititi

onlar okuyorlar ei citesc

yazmak a scrie

ben yazıyorum eu scriu

sen yazıyorsun tu scrii

o yazıyor                                  el scrie

biz yazıyoruz noi scriem

siz yazıyorsunuz voi scrieti

onlar yazıyorlar ei scriu

bilmek a sti

ben biliyorum eu stiu

sen biliyorsun tu stii

o biliyor el stie

biz biliyoruz noi stim

siz biliyorsunuz voi stiti

onlar biliyorlar ei stiu

sormak a intreba

ben soruyorum eu intreb

sen soruyorsun tu intrebi

o soruyor el intreaba

biz soruyoruz noi intrebam

siz soruyorsunuz voi intrebati

onlar soruyorlar ei intreaba

gülmek a rade

ben gülüyorum eu rad

sen gülüyorsun tu razi

o gülüyor el rade

biz gülüyoruz noi radem

siz gülüyorsunuz voi radeti

onlar gülüyorlar ei rad

Nota: a) Daca radacina verbului se termina in a sau e, aceste vocale sub

influenta lui y din sufixul prezentului se transforma a<ı , e<i

baslamak a incepe

ben baslıyorum eu incep

sen baslıyorsun tu incepi

o baslıyor el incepe

biz baslıyoruz noi incepem

siz baslıyorsunuz voi incepeti

onlar baslıyorlar ei incep

beklemek a astepta

ben bekliyorum eu astept

sen bekliyorsun tu astepti

o bekliyor el asteapta

biz bekliyoruz noi asteptam

siz bekliyorsunuz voi asteptati

onlar bekliyorlar ei asteapta

b) Daca prima silaba din radacina verbului contine o vocala labiala, a din

ultima silaba nu se transforma in ı, ci se rotunjeste intre prima vocala din ra-

dacina si vocala labiala din sufixul timpului, si devine u, iar e <ü.

yoklamak a controla

ben yokluyorum eu controlez

ütülemek a calca

ben ütülüyorum eu calc

Uneori timpul prezent exprima o actiune in trecut. De exemplu: O dağa gidiyor, kar yağıyor. “El se duce la munte si ninge (incepe sa ninga).

Uneori exprima o actiune ce se va desfasura in viitor: Babam yarın gidi-

yor. “Tata pleaca maine.”

La verbele compuse se conjuga doar verbul auxiliar.

muayene etmek a consulta

ben muayene ediyorum eu consult

spor yapmak a face sport

ben spor yapıyorum eu fac sport

yardım etmek a ajuta

ben yardım ediyorum eu ajut

2.Forma negativa. Olumsuz sekil

Pentru a reda forma negativa a timpului prezent se intercaleaza intre rada-

cina si sufixul timpului unul din sufixele de negatie –mı, -mi, -mu, -mü. Accen-

tul cade pe silaba care sta inaintea lor.

yazmak a scrie

ben yazmıyorum eu nu scriu

sen yazmıyorsun tu nu scrii

o yazmıyor                              el nu scrie

biz yazmıyoruz noi nu scriem

siz yazmıyorsunuz voi nu scrieti

onlar yazmıyorlar ei nu scriu

bilmek   a sti

ben bilmiyorum                                  eu nu stiu

sen bilmiyorsun tu nu stii

o bilmiyor                                el nu stie

biz bilmiyoruz noi nu stim

siz bilmiyorsunuz voi nu stiti

onlar bilmiyorlar ei nu stiu

yorulmak a se obosi

ben yorulmuyorum eu nu ma obosesc

sen yorulmuyorsun tu nu te obosesti

o yorulmuyor el nu se oboseste

biz yorulmuyoruz noi nu ne obosim

siz yorulmuyorsunuz voi nu va obositi

onlar yorulmuyorlar ei nu se obosesc

yüzmek              a inota

ben yüzmüyorum eu nu inot

sen yüzmüyorsun tu nu inoti

o yüzmüyor                             el nu inoata

biz yüzmüyoruz noi nu inotam

siz yüzmüyorsunuz voi nu inotati

onlar yüzmüyorlar ei nu inoata

3. Forma interogativa. Soru sekli.

Pentru a exprima aceasta forma se foloseste particula mu. Ea se adauga

dupa sufixul prezentului si inaintea sufixelor personale. Se scrie separat de te-

ma timpului prezent. Nu are variante.

Nota: pentru persoana a III-a plural se foloseste particula interogativa mı

yorulmak a se obosi

ben yoruluyor muyum? eu ma obosesc?

sen yoruluyor musun? tu te obosesti?

o yoruluyor mu? el se oboseste?

biz yoruluyor muyuz? noi ne obosim?

siz yoruluyor musunuz? voi va obositi?

onlar yoruluyorlar mı? ei se obosesc?

4. Forma negativ- interogativa. Olumsuz-soru sekli.

Aceasta forma este o combinatie intre formele negativa si introgativa.

La tema negativa a timpului prezent se adauga particula interogativa mu (mı

la persoana a III-a plural) impreuna cu sufixele personale. Accentul cade pe

silaba care sta inaintea sufixului de negatie.

çalısmak            a munci

ben çalısmıyor muyum? eu nu muncesc?

sen çalısmıyor musun? tu nu muncesti?

o çalısmıyor mu? el nu munceste?

biz çalısmıyor muyuz? noi nu muncim?

siz çalısmıyor musunuz? voi nu munciti?

onlar çalısmıyorlar mı?                      ei nu muncesc?

Nota: a) Verbul gitmek “ a se duce” a carui radacina se termina in con-

soana t, la adaugarea un i inaintea sufixului timpului, acest t se sonorizeaza si

se transforma in d. La formele negativa si negativ-interogativa t revine.

Forma afirmativa. Olumlu sekil

ben gidiyorum biz gidiyoruz

sen gidiyorsun siz gidiyorsunuz

o gidiyor            onlar gidiyorlar

2. Forma negativa.Olumsuz sekil.

ben gitmiyorum biz gitmiyoruz

sen gitmiyorsun siz gitmiyorsunuz

o gitmiyor onlar gitmiyorlar

3. Forma interogativa. Soru sekli.

ben gidiyor muyum? biz gidiyor muyuz?

sen gidiyor musun? siz gidiyor musunuz?

o gidiyor mu? onlar gidiyorlar mı?

4. Forma negativ-interogativa. Olumsuz-soru sekli

ben gitmiyor muyum? biz gitmiyor muyuz?

sen gitmiyor musun? siz gitmiyor musunuz?

o gitmiyor mu? onlar gitmiyorlar mı?

b) Daca intr-o fraza sunt doua sau mai multe predicate exprimate la timpul prezent, atunci sufixul personal poate fi omis, cu exceptia ultimului predicat. De exemplu: Siz okuyor, yazıyor ve soruyorsunuz. “Voi cititi, scrieti si intrebati.”

Exercitii: 1. Conjugati verbul almak “ a lua” in cele patru forme al tim-pului prezent.

2. Traduceti in limba romana:

- Ne yapıyorsun, Ayse?

Çalısıyorum.

- Mehmet bey ne yapıyor?

- Mehmet bey de çalısıyor.

Metin çalısmıyor mu?

Metin çocuk. Çalısmıyor, okuyor, oynuyor.

Eda ne yapıyor?

Eda okuyor.

Öğretmen ne yapıyor?

Öğretmen yazıyor.

3. Traduceti in limba turca:

El invata limba turca.

Intelegeti turceste?

Ce face vanzatorul?

Soferul conduce.

Sever nu inoata.

Eda nu picteaza.

Vanzatorul nu vinde?

Doctorul nu consulta?.

Pictorul nu picteaza?

Metin face sport?

Copilul se oboseste.

Copiii se joaca.

Lectia 7 PROJE ENSTİTÜSÜ’NDE

Günaydın!

Günaydın!

Özür dilerim, siz kapıcı mısınız?

Evet, kapıcıyım. Kimi arıyorsunuz?

Müdür beyi arıyorum.

Siz kimsiniz?

Ben teknisyenim. Mobilya Fabrikası’nda çalısıyorum.

İyi. Müdür bey su büroda bulunuyor. Buyurun.

- Günaydın! Rahatsız ettiğim için özür dilerim.

Rahatsız etmiyorsunuz. Buyurun, ne istiyorsunuz? A-a-a, siz Mobilya

Fabrikası’nda çalısmıyor musunuz?

Evet, orada çalısıyorum.

İsler iyi gidiyor mu?

Evet, iyi gidiyor. Mobilya çok aranıyor. Atölye dar geliyor. Yeni atöl-

ye için proje rica ediyorum.

Memnuniyetle.

Sözler ve deyimler:

proje – proiect

enstitü – institut

özür dilerim – scuzati va rog

kapıcı - portar

kimi – pe cine

arıyorsunuz (aramak) – cautati (a cauta)

müdür – director

bey – domn

mobilya – mobila

iyi – 1. bine; 2. bun

su – acest

büro – birou

bulunuyor (bulunmak) – se afla ( a se afla)

buyurun (buyurmak) - poftiti ( a pofti)

rahatsız ettiğim için özür dilerim – cer scuze pentru deranj

rahatsız etmiyorsunuz (rahatsız etmek) – nu deranjati (a deranja)

istiyorsunuz (istemek) – doriti (a dori)

orada – acolo

is – treaba

isler iyi gidiyor mu? - treburile merg bine?

aranıyor ( aramak) – se cauta ( a cauta)

atölye – atelier

dar – 1. ingust; 2. Neincapator

geliyor (gelmek) – vine ( a veni)

için – pentru

rica ediyorum ( rica etmek)– va rog ( a ruga)

memnuniyetle – cu placere

PREDİCATUL NOMİNAL

EK FİİL

Predicatul nominal in limba turca se formeaza prin alipirea sufixelor pre-

dicative la partile de vorbire cu sens lexical. Formarea timpului prezent pentru

persoana a III-a singular deja ati cunoscut-o la lectia BU NEDİR?

TİMPUL PREZENT AL PREDİCATULUİ NOMİNAL

EK FİİLİNİN SİMDİKİ ZAMANI

Forma afirmativa. Olumlu sekil.

Se reda cu ajutorul urmatoarelor sufixe:

Sing. p. I -ım, -im, -um, üm pl. p..I -ız, -iz, -uz, -üz

p.II -sın, -sin, -sun, -sün p..II –sınız, -siniz, -sunuz, -sünüz

p.III –dır, -dir, -dur, -dür; p.III –dırlar, -dirler, -durlar,-dürler

-tır, -tir, -tur, -tür p.III –tırlar, -tirler, -turlar, -türler

Exemple:

ressam pictor

ben ressamım eu sunt pictor

sen ressamsın tu esti pictor

o ressam(dır) el este pictor

biz ressamız noi suntem pictori

siz ressamsınız voi sunteti pictori

onlar ressamdırlar ei sunt pictori

(ressamlar)

teknisyen tehnician

ben teknisyenim eu sunt tehnician

sen teknisyensin tu esti tehnician

o teknisyen(dir) el este tehnician

biz teknisyeniz noi suntem tehnicieni

siz teknisyensiniz voi sunteti tehnicieni

onlar teknisyendirler ei sunt tehnicieni

(teknisyenler)

doktor doctor

ben doktorum eu sunt doctor

soför sofer

ben soförüm eu sunt sofer

Daca cuvantul se termina in vocala, la persoana I-a singular si plural se

adauga un y pentru a evita formarea diftongului.

Exemple:

ben satıcıyım biz satıcıyız

ben öğrenciyim biz öğrenciyiz

ben yolcuyum biz yolcuyuz yolcu – drumet

ben köylüyüm biz köylüyüz

Forma negativa . Olumsuz sekil.

Asa cum ati vazut la persoana a III-a singular forma negativa se reda cu

ajutorul cuvantului de negatie değil, la care se adauga sufixele personale fara

variante.

ressam pictor

ben ressam değilim eu nu sunt pictor

sen ressam değilsin tu nu esti pictor

o ressam değil(dir) el nu este pictor

biz ressam değiliz noi nu suntem pictori

siz ressam değilsiniz voi nu sunteti pictori

onlar ressam değildirler ei nu sunt pictori

(değiller)

Forma interogativa. Soru sekli.

Pentru aceasta forma se folosesc particulele interogative mı , mi , mu, mü.

Va amintim ca aceste particule se scriu separat, insa sufixele personale care se

adauga, se scriu impreuna cu ele. Pentru ca la persoana I-a singular si plural par-

ticulele interogative se termina in vocala si sufixele personale incep cu o vocala, intre ele se intercaleaza un y.

sarkıcı cantaret

ben sarkıcı mıyım? eu sunt cantaret?

sen sarkıcı mısın? tu esti cantaret?

o sarkıcı mı(dır)?         el este cantaret?

biz sarkıcı mıyız? noi suntem cantareti?

siz sarkıcı mısınız? voi sunteti cantareti?

onlar sarkıcı mı(dırlar)? ei sunt cantareti?

teknisyen

ben teknisyen miyim? biz teknisyen miyiz?

sen teknisyen misin? siz teknisyen misiniz?

o teknisyen mi(dir)?              onlar teknisyen mi(dirler)?

memur

ben memur muyum? biz memur muyuz?

ben müdür müyüm?              Biz müdür müyüz?

4.Forma negativ-interogativa. Olumsuz-soru sekli.

Aceasta forma se reda cu ajutorul cuvantului de negatie değil urmat de

particula mi impreuna cu sufixele personale.

Formula: cuvantul + değil mi+sufixele personale

ressam

ben ressam değil miyim? eu nu sunt pictor?

sen ressam değil misin? tu nu esti pictor?

o ressam değil mi(dir)? el nu este pictor?

biz ressam değil miyiz? noi nu suntem pictori?

siz ressam değil misiniz? voi nu sunteti pictori?

onlar ressam değil(ler) mi? ei nu sunt pictori?

değil mi(dirler)?

Exercitii:

Conjugati cuvintele satıcı si memur in cele patru forme ale predica-

tului nominal.

Redati urmatoarele predicate nominale din propozitii la forma

negativa:

Sever avcıdır.

Ben turistim.

O kapıcıdır.

Siz memursunuz.

Biz köylüyüz.

Onlar teknisyendirler.

O sekreterdir.

Sen doktorsun.

Redati urmatoarele predicate nominale la formele interogativa si ne-

gativ-interogativa:

Biz öğrenciyiz.

Siz müdürsünüz

Onlar öğretmendirler.

O turisttir.

Ben kapıcıyım.

Sen memursun.

O sekreterdir.

4. Traduceti urmatorul text in limba turca:

- Scuzati va rog, sunteti secretara?

- Da, sunt secretara. Ce doriti?

- Domnul director este in institut?

- Domnul director este in birou.

Lectia 8

Acıktım.

Susadım.

BUGÜN NE YAPTINIZ?

Metin: - Anne, acıktım.

Eda: - Ben de acıktım.

Anne: - Babayı bekliyoruz, çocuklar. Zil çalıyor. Baba geldi.

Baba: - İyi aksamlar, Ayse! İyi aksamlar, çocuklar!

Çocuklar: - İyi aksamlar, baba! Hos geldin!

Baba: - Hos bulduk! Nasılsınız? Bugün ne yaptınız?

Eda: - Sabahleyin kütüphanede kitap, dergi okudum. Öğleden sonra Nes’e geldi, anlattık.

Baba: - Ne yapıyor Nes’e? İyi mi?

Eda: - İyi, selam söyledi.

Baba: - Sen ne yaptın, Metin?

Metin: - Futbol oynadım.

Baba: - Problem çözdün mü?

Metin: - .

Anne: - Masa hazır, buyurun.

Sözler ve deyimler:

acıktım – mi-e foame

susadım – mi-e sete

Ne yaptınız? – Ce ati facut?

bekliyoruz (beklemek) – asteptam (a astepta)

zil – sonerie

çalıyor (çalmak) – 1.suna (a suna); 2. a canta; 3. a fura

geldi (gelmek) – a venit ( a veni)

Hos geldin! – Bine ai venit!

Hos bulduk! – Bine v-am gasit!

Nasılsınız?- Cum va simtiti?

kütüphane – biblioteca

dergi – revista

okudum (okumak) – am citit (a citi)

öğleden sonra – dupa- amiaza

anlattık (anlatmak) – am stat de vorba ( a sta de vorba, a povesti)

selam söyledi (söylemek)– trimite salutari (a trimite)

futbol – fotbal

Problem çözdün mü? (çözmek) – Ai rezolvat probleme?(a rezolva, a deznoda)

hazır – gata

TİMPUL TRECUT DETERMİNAT

BELİRLİ GEÇMİS ZAMAN

Arata o actiune desfasurata inaintea momentului vorbirii, la care vorbito-

rul a fost martor.

Se formeaza cu ajutorul sufixelor –dı , -di , -du , -dü dupa temele verba-

le terminate in vocala sau consoana sonora si a variantelor sale –tı, -ti, -tu, -tü

dupa temele terminate in consoana surda, la care se adauga sufixele personale.

Daca scriem sufixele timpului si sufixele personale impreuna avem urma-

torul tabel:

sing. p. I –dım , -dim , -dum , -düm; –tım , -tim , -tum , -tüm

p.II-dın , -din , -dun , -dün; -tın , -tin , -tun , -tün

p. III –dı , -di , -du , -dü; -tı , -ti , -tu , -tü

pl. p. I –dık , -dik , -duk , -dük; -tık , -tik , -tuk , -tük

p.II–dınız , -diniz , -dunuz , dünüz; -tınız , -tiniz ,- tunuz , -tünüz

p.III-dılar , -diler, -dular, -düler; -tılar , -tiler , -tular , -tüler

Exemple de conjugare a timpului:

Forma afirmativa. Olumlu sekil

almak a lua

ben aldım eu am luat

sen aldın tu ai luat

o aldı el a luat

biz aldık noi am luat

siz aldınız voi ati luat

onlar aldılar ei au luat

vermek “a da”

ben verdim biz verdik

sen verdin siz verdiniz

o verdi onlar verdiler

sormak “a intreba”

ben sordum biz sorduk

sen sordun siz sordunuz

o sordu onlar sordular

yürümek “a merge”

ben yürüdüm biz yürüdük

sen yürüdün siz yürüdünüz

o yürüdü onlar yürüdüler

atmak “a arunca”

ben attım biz attık

sen attın siz attınız

o attı onlar attılar

gitmek “a se duce”

ben gittim biz gittik

sen gittin siz gittiniz

o gitti onlar gittiler

tutmak “ a prinde”

ben tuttum biz tuttuk

sen tuttun siz tuttunuz

o tuttu onlar tuttular

düsmek “a cadea”

ben düstüm biz düstük

sen düstün siz düstünüz

o düstü onlar düstüler

Forma negativa. Olumsuz sekil.

Se reda cu ajutorul sufixelor de negatie –ma , -me care se intercaleaza in-

tre radacina si sufixul timpului.

Accentul cade pe silaba precedenta sufixului de negatie.

almak a lua

ben almadım eu nu am luat

sen almadın tu nu ai luat

o almadı el nu a luat

biz almadık noi nu am luat

siz almadınız voi nu ati luat

onlar almadılar ei nu au luat

düsmek

ben düsmedim biz düsmedik

sen düsmedin siz düsmediniz

o düsmedi onlar düsmediler

3. Forma interogativa. Soru sekli

La forma afirmativa se adauga particulele interogative.

Accentul cade pe particula interogativa.

almak

ben aldım mı? eu am luat?

sen aldın mı? tu ai luat?

o aldı mı? el a luat?

biz aldık mı? noi am luat?

siz aldınız mı? voi ati luat?

onlar aldı(lar) mı? ei au luat?

gitmek

ben gittim mi? biz gittik mi?

sen gittin mi? siz gittiniz mi?

o gitti mi? onlar gitti(ler) mi?

sormak

ben sordum mu? biz sorduk mu?

sen sordun mu? siz sordunuz mu?

o sordu mu? onlar sordular mı? (sordu mu?)

düsmek

ben düstüm mü? biz düstük mü?

sen düstün mü? siz düstünüz mü?

o düstü mü? onlar düstüler mi? (düstü mü?)

4. Forma negativ-interogativa. Olumsuz-soru sekli

La forma negativa se adauga particulele interogative.

almak

ben almadım mı? eu nu am luat?

sen almadın mı? tu nu ai luat?

o almadı mı? el nu a luat?

biz almadık mı? noi nu am luat?

siz almadınız mı? voi nu ati luat?

onlar almadı(lar) mı? ei nu au luat?

vermek

ben vermedim mi? biz vermedik mi?

sen vermedin mi? siz vermediniz mi?

o vermedi mi? onlar vermedi(ler) mi?

sormak

ben sormadım mı? biz sormadık mı?

sen sormadın mı? siz sormadınız mı?

o sormadı mı? onlar sormadı(lar) mı?

düsmek

ben düsmedim mi? biz düsmedik mi?

sen düsmedin mi? siz düsmediniz mi?

o düsmedi mi? onlar düsmedi(ler) mi?

Nota: La verbele compuse se conjuga doar verbul auxiliar.

1. Forma afirmativa. Olumlu sekil.

resim yapmak

ben resim yaptım biz resim yaptık

sen resim yaptın siz resim yaptınız

o resim yaptı onlar resim yaptı(lar)

muayene etmek

ben muayene ettim biz muayene ettik

sen muayene ettin siz muayene ettiniz

o muayene etti onlar muayene etti(ler)

tedavi olmak “a se vindeca”

tedavi oldum tedavi olduk

2 .Forma negativa. Olumsuz sekil

resim yapmak

resim yapmadım resim yapmadık

resim yapmadın resim yapmadınız

resim yapmadı resim yapmadı(lar)

muayene etmek

ben muayene etmedim biz muayene etmedik

sen muayene etmedin siz muayene etmediniz

o muayene etmedi                    onlar muayene etmedi(ler)

tedavi olmak

tedavi olmadım tedavi olmadık

3. Forma interogativa. Soru sekli

resim yapmak

resim yaptım mı? resim yaptık mı?

resim yaptın mı? resim yaptınız mı?

resim yaptı mı? resim yaptı(lar) mı?

muayene etmek

muayene ettim mi? muayene ettik mi?

tedavi olmak

tedavi oldum mu? tedavi olduk mu?

4. Forma negativ-interogativa.Olumsuz-soru sekli

resim yapmak

resim yapmadım mı? resim yapmadık mı?

resim yapmadın mı? resim yapmadınız mı?

resim yapmadı mı? resim yapmadı(lar) mı?

muayene etmek

muayene etmedim mi? muayene etmedik mi?

tedavi olmak

tedavi olmadım mı? tedavi olmadık mı?

Exercitii: 1 .Conjugati verbul yazmak la cele patru forme ale timpului tre-

cut determinat.

2. Traduceti si transcrieti verbele din urmatoarele propozitii la forma negativa:

Eda ve Metin acıktılar.

Metin problem çözdü.

Memur bekledi.

Ressam resim yaptı.

Teknisyen fabrikada çalıstı.

Öğrenci kalem aldı.

Turist gitti.

Misafir geldi.

3. Traduceti in limba turca:

- Mama, Metin a plecat?

- Nu, Metin este acasa.

- Elif a luat caiete?

- Da, Elif a luat 8 caiete.

- Tu nu ai scris?

- Nu, nu am scris, acum scriu.

- Soferul nu a asteptat?

- Nu, nu a asteptat, acum a plecat.

Lectia 9 KIYIDA

Merhaba!

Merhaba! Kısmetiniz bol olsun!

Sağ olun! Sizin de kısmetiniz bol olsun! Nasıl, bir seyler tuttunuz mu?

O-o-o, sepet dolu.

O-o-o, gerçekten dolu. Gençlikte balıkçı mıydınız?

Yo-o-o, balıkçı değildim, terziydim. Siz avukat değil miydiniz?

Evet, avukattım. Simdi emekliyim. Tuttum, tuttum, büyük bir balık

tuttum.

Sanslısınız, doğrusu. Ben de sanslıyım. Bu gün güzel bir gün.

Sözler ve deyimler:

kıyı – mal                                balıkçı – pescar

nasıl – c nasıl – cum, ce fel yo-o-o – nu -u –u (in limba uzuala)

bir sey,                                                 bir sey, bir seyler – ceva terzi - croitor

tutmak – a prinde                     emekli - pensionar

sepet – cos                              büyük – mare (adjectiv)

dolu – plin sans - noroc

gerçekten – intradevar sanslı - norocos

genç – tanar doğrusu - intradevar

gençlikte – in tinerete gün – zi

PREDİCATUL NOMİNAL LA TİMPUL TRECUT DETERMİNAT

EK FİİLİNİN BELİRLİ GEÇMİS ZAMANI

1. Forma afirmativa. Olumlu sekil.

Are aceleasi sufixe ca predicatul verbal. Cand cuvantul se termina in vo-

cala, intre tema si sufixul timpului se intercaleaza un y.

avukat avocat

ben avukattım eu am fost avocat

sen avukattın tu ai fost avocat

o avukattı el a fost avocat

biz avukattık noi am fost avocati

siz avukattınız voi ati fost avocati

onlar avukattı(lar) ei au fost avocati

öğretmen

ben öğretmendim biz öğretmendik

sen öğretmendin siz öğretmendiniz

o öğretmendi onlar öğretmendi(ler)

doktor

ben doktordum biz doktorduk

sen doktordun siz doktordunuz

o doktordu onlar doktordu(lar)

müdür

ben müdürdüm biz müdürdük

sen müdürdün siz müdürdünüz

o müdürdü onlar müdürdü(ler)

genç

ben gençtim biz gençtik

sen gençtin siz gençtiniz

o gençti onlar gençti(ler)

balıkçı

ben balıkçıydım biz balıkçıydık

sen balıkçıydın siz balıkçıydınız

o balıkçıydı onlar balıkçıydı(lar)

terzi

ben terziydim biz terziydik

sen terziydin siz terziydiniz

o terziydi onlar terziydi(ler)

2. Forma negativa. Olumsuz sekil.

La partea vorbirii cu sens lexical se adauga cuvantul de negatie değil

impreuna cu sufixele personale.

avucat

ben avukat değildim eu nu am fost avocat

sen avukat değildin tu nu ai fost avocat

o avukat değildi el nu a fost avocat

biz avukat değildik noi nu am fost avocati

siz avukat değildiniz voi nu ati fost avocati

onlar avukat değildi(ler) ei nu au fost avocati

Forma interogativa. Soru sekli.

Se reda cu particulele interogative mı, mi , mu , mü la care se alipesc sufixele timpului.

avukat

ben avukat mıydım? eu am fost avocat?

sen avukat mıydın? tu ai fost avocat?

o avukat mıydı? el a fost avocat?

biz avukat mıydık? noi am fost avocati?

siz avukat mıydınız? voi ati fost avocati?

onlar avukat mıydı(lar)? ei au fost avocati?

öğretmen

ben öğretmen miydim? biz öğretmen miydik?

sen öğretmen miydin? siz öğretmen miydiniz?

o öğretmen miydi? onlar öğretmen miydi(ler)?

doktor

doktor muydum? doktor muyduk?

müdür

müdür müydüm? müdür müydük?

3. Forma negativ-interogativa. Olumsuz-soru sekli.

Se reda in felul urmator: cuvantul cu sens lexical+ cuvantul de negatie+ particula interogativa mi impreuna cu sufixele personale.

avukat

ben avukat değil miydim? eu nu am fost avocat?

sen avukat değil miydin? tu nu ai fost avocat?

o avukat değil miydi? el nu a fost avocat?

biz avukat değil miydik? noi nu am fost avocati?

siz avukat değil miydiniz? voi nu ati fost avocati?

onlar avukat değil miydiler? ei nu au fost avocati?

Exercitii: 1. Conjugati cuvantul teknisyen la cele patru forme ale predicatu-

lui nominal la timpul trecut determinat.

2. Transcrieti la forma negativa urmatoarele propozitii:

a) Balıkçı gençlikte sofördü.

b) Babam fabrikada isçiydi.

c) Turist bu gün hastaydı.

d) Özür dilerim, siz arkadas mıydınız?

e) Avcı bu gün sanslı mıydı?

f) Ben bu okulda öğrenciydim.

g) Küçük çocuk güzeldi.

h) Oda büyüktü.

i) Çocuklar üçtü.

j) Müdür bey yeniydi.

k) Teyzem ihtiyardı.

l) Atölye dardı.

3. Traduceti in limba turca:

a) Cosul a fost plin.

b) Pescarul a fost norocos.

c) Copilul n-a fost mare.

d) Tata a fost muncitor in tinerete.

e) Voi ati fost sanatosi?

f) Mama a fost bolnava.

g) Dvs.ati fost pictor in Romania?

h) Masina a fost mare.

i) Studentii au fost vesel.

j) Soferii au fost obositi.

k) Copiii erau cuminti.

l) Bunicul a fost norocos.

Lectia 10 EV, EVİN, EVE, EVİ, EVDE, EVDEN

Ev yenidir.

Evin pencereleri genistir.

Elif eve gidiyor.

Annem evi temizledi.

Aile evde toplandı.

Metin evden çıktı.

Metin okuyor.

Metin’in kitapları temizdir.

Metin’e sözlük verdi.

Metin’i okulda gördü.

Metin’de çanta var.

Metin’den top aldım.

Bükres baskenttir,

Bükres’in sokakları temizdir.

Bükres’e gidiyorum.

Bükres’i seviyorum.

Bükres’te oturuyor.

Tren Bükres’ten hareket etti.

Sözler ve deyimler:

genis – larg       görmek – a vedea

temiz – curat     baskent - capitala

temizlemek – a curata sevmek – 1.a iubi.2. a-i placea

aile – familie     oturmak – 1. a se aseza; 2. a locui

toplanmak – a se aduna, a se reuni hareket etmek –1. a porni; 2. a se

çıkmak – a iesi                misca

CAZURİLE

İSMİN HALLERİ

In propozitiile de mai sus ati vazut trei substantive in urmatoarele

cazuri:

Nominativ ev Metin Bükres

Genitiv evin Metin’in Bükres’in

Dativ eve Metin’e Bükres’e

Acuzativ evi Metin’i Bükres’i.

Locativ evde Metin’de Bükres’te

Ablativ evden Metin’den Bükres’ten

Nota: Substantivele proprii primind sufixele cazuale in scris se despart prin

apostrof.

Cazurile limbii turce raspund la urmatoarele intrebari:

Nominativ ne? kim? neresi?

Genitiv neyin? kimin? neresinin?

Dativ neye? kime? nereye?

Acuzativ neyi? kimi? neresini?

Locativ              nede? kimde? nerede?

Ablativ              neden? kimden? nereden?

CAZUL NOMİNATİV

YALIN HAL

Subtantivul este in nominativ in urmatoarele cazuri:

Cand indeplineste functia de subiect.

Zil çalıyor.

Öğrenci yazıyor.

Köstence güzeldir.

Cand indeplineste functia de complement direct, exprimat printr-un

substantiv nedeterminat cu precizie.

Ben kitap okuyorum.

Balıkçı balık tutuyor.

Annem bir vazo aldı.

Vocativul se poate reda tot prin cazul nominativ si atunci accentul cade

pe prima silaba:

Mètin, oku.

CAZUL GENİTİV

İLGİ HALİ

Acest caz exprima posesia sau apartenenta. Se formeaza cu ajutorul sufix-

elor - ın , -in , -un , -ün adaugate dupa radacini sau teme terminate in consoana

si –nın , -nin , -nun , -nün dupa cele terminate in vocala.

Sufixele acestui caz sunt accentuate.

Kızın defteri temizdir.

Evin pencereleri büyüktür.

Okulun zili çaldı.

Gölün kıyısında balıkçılar balık tutuyorlar.

Odanın kapısı açıktı. (a fost deschisa).

İsçinin arkadasları çoktur.

Köylünün bahçesi güzeldi.

PREDİCATUL NOMİNAL LA CAZUL GENİTİV

İLGİ HALİNDE EK FİİL

Substantivul la cazul genitiv urmat de sufixele predicative de prezent sau trecut exprima cui ii apartine sau a apartinut obiectul sau fiinta.

La timpul prezent. Simdiki zamanda.

Forma afirmativa. Olumlu sekil.

Bu kitap Eda’nındır.

Yeni ev isçinindir.

Bu çanta halamındır.

Forma negativa. Olumsuz sekil.

Bu kitap Eda’nın değildir.

Yeni ev isçinin değildir.

Bu çanta halamın değildir.

Forma interogativa. Soru sekli.

Bu kitap Eda’nın mı(dır)?

Yeni ev isçinin mi(dir)?

Bu çanta halamın mı(dır)?

Forma negativ-interogativa. Olumsuz – soru sekli.

Bu kitap Eda’nın değil mi(dir)?

Yeni ev isçinin değil mi(dir)?

Bu çanta halamın değil mi(dir)?

La timpul trecut determinat. Belirli geçmis zamanda.

Forma afirmativa. Olumlu sekil.

Araba mühendisindi. “Masina a apartinut inginerului.”

Su bina belediyenindi. “Cladirea a apartinut primariei.”

Sampiyon Romanya’nındı. “Campionul a apartinut Romaniei.”

Forma negativa. Olumsuz sekil.

Araba mühendisin değildi.

Su bina belediyenin değildi.

Sampiyon Romanya’nın değildi.

Forma interogativa. Soru sekli

Araba mühendisin miydi?

Su bina belediyenin miydi?

Sampiyon Romanya’nın mıydı?

Forma negativ-interogativa. Olumsuz-soru sekli

Araba mühendisin değil miydi?

Su bina belediyenin değil miydi?

Sampiyon Romanya’nın değil miydi?

Nota: Predicatul nominal la cazul genitiv primeste sufixele si altor timpuri, dar deocamdata noi putem adauga doar sufixele timpurilor studiate.

Exercitii: 1. Declinati substantivele defter, Özel , Brasov.

2. Conjugati un predicat nominal la cazul genitiv.

Traduceti in limba romana:

a) Sözlük Eda’nındı.

b) Bu top Metin’indi.

c) Atölye fabrikanındı.

d) İyi proje genç mühendisindi.

e) Güzel ev isçinin değil mi?

f) Yeni otobüsler belediyenindiler.

g) Büyük tablo köylü ressamındı.

4. Traduceti in limba turca urmatoarele propozitii:

a) Baiatul a rezolvat probleme.

b) Tehnicianul a intrebat.

c) Pescarul a prins un peste.

d) Domnul director a rugat realizarea unui proiect.

e) In camera este o floare.

f) Doctorul a consultat un bolnav.

g) In scoala este o secretara.

h) Aceasta este geanta lui Metin?

i) Acesta este caietul elevului?

j) Casa aceasta a apartinut avocatului?

k) Casa aceasta nu a apartinut pescarului?

m) Masina este a lui Özel.

n) Masina aceasta nu este a taranului?

5. Completati spatiile libere cu sufixul predicatului nominal la genitiv:

A) la timpul prezent:

Güzel kitap ögrenci .

Genis kayık balıkçı .

Yeni proje bu mühendis . değildir.

Bu araba patron . değil mi . ?

B) la timpul trecut determinat:

Kamyon soför .

Kukla kız . değil .

Defter öğretmen . mi . ?

d) Vila mühendis . değil mi . ?

49

RECAPİTULARE II

TEKRAR II

Conjugati verbele öğrenmek, oynamak, beklemek in cele patru for-

me ale timpului prezent.

2. Completati verbele din urmatoarele propozitii cu sufixele timpului prezent si cele personale:

in forma afirmativa:

- Ne yapı . , Eda?

- Ders çalısı .

- Metin ne yap . ?

a) Ressam bu odada resim yap .

b) Balıkçı denizde balık tut .

c) Ben üniversitede oku .

d) Satıcı mağazada sat .

e) Yolcu durakta bekli .

B) in forma negativa:

a) Eda yüz .

b) Annem mektup bekle .

c) Sen futbol oyna .

d) Biz trende gazete oku .

e) Onlar çocuk, çalıs .

g) Ben Mobilya Fabrikası’nda çalıs .

h) Siz mektup yaz .

C) in forma interogativa:

a) Babam oku .

b) Hasan yorul .

c) Sever Türkçe bil .

d) Sen denizde yüz .

e) Biz dergi al .

f) Siz tenis oyna .

in forma negativ-interogativa

a) İsçi bu fabrikada çalıs .

b) Satıcı elma sat .

c) Sen üniversiteye git .

d) Siz parkta dinlen .

e) Metin problem çöz .

f) Çocuk yorul .

3. Conjugati cuvintele isçi, teknisyen, müdür, satıcı ca predicat nominal

in cele patru forme ale prezentului.

4. Completati predicatul nominal din urmatoarele propozitii cu sufixele

timpului prezent si cele personale:

la forma afirmativa:

a) Ben teknisyen .

b) Ablam doktor .

c) Sen sanslı .

d) Siz balıkçı .

e) Bu çocuklar öğrenci .

f) Bu tablo güzel .

g) Annem öğretmen .

B) la forma negativa:

a) Elif memur .

b) Siz ressam .

c) Babam soför .

d) Biz misafir .

e) Onlar turist .

f) Annem genç .

g) Hasta bu gün iyi .

C) la forma interogativa:

a) Ben artist .

b) Misafir kapıcı .

c) Bu kız sekreter .

d) Köylü memur .

e) Siz memur .

g) Bu ailede çocuklar öğrenci .

D) Forma negativ-interogativa:

a) Bu kadın doktor .

b) Bu tablo güzel .

c) Balıkçı bu gün sanslı .

d) Onlar hasta .

e) Ben soför .

f) Hastane temiz .

g) Sibiu güzel .

5. Conjugati verbele öğrenmek, sürmek, satmak in cele patru forme ale timpului trecut determinat.

6. Completati verbele din urmatoarele propozitii cu sufixele timpului

trecut determinat si cele personale:

in forma afirmativa:

a) Metin düs .

b) Eda bil .

c) Turist acık .

d) Terzi gel .

e) Biz tesekkür et .

f) İsçiler dolap yap .

g) Öğretmen sor .

h) Çocuk susa .

B) in forma negativa:

a) Teknisyen büroda bekle .

c) Metin problem çöz .

c) Ablam mektup yaz .

d) Bu sabah gazete gel .

e) Artist bu filmde oyna .

f) Sabahleyin kütüphanede oku .

g) Öğleden sonra dergi al .

h) Sabahleyin çay iç .

C) in forma interogativa:

a) Metin düs .

b) Müdür bey gel .

c) Sen çiçek al .

d) Turistler çok yürü .

e) İsçiler mobilya yap .

f) Sen balık tut .

g) Siz bilet al .

h) Nes’e çok anlat .

D) in forma negativ-interogativa:

a) Bugün hasta acık .

b) Biz sabahleyin süt al .

c) Ressam parkta resim yap .

d) Sen gazete ver .

e) Öğrenci okula git .

g) Teknisyen proje yap .

h) Siz öğleden sonra büroda çalıs .

7. Completati predicatul nominal din urmatoarele propozitii cu sufixele timpului trecut determinat si sufixele personale:

A) in forma afirmativa

a) Ben teknisyen .

b) Biz bu okulda öğrenci .

c) Ablam doktor .

d) Sen sanslı

e) O fabrikada müdür .

f) Biz bu okulda öğrenci .

g) Sen enstitüde memur .

h) Onlar sehirde mühendis .

B) in forma negativa:

a) Yol genis .

b) Ev yeni .

c) Onlar bu enstitüde mühendis .

d) Park sağ tarafta .

e) Sözlük kitaplıkta .

f) Ben büroda .

g) O okulda müdür .

h) Parkta ağaçlar büyük .

C) in forma interogativa:

a) Müdür bey gençlikte teknisyen .

b) Onlar iyi arkadas .

c) Belediye gerçekten büyük .

d) Siz enstitüde mühendis .

e) Traktör köylünün .

f) Sen bu okulda öğretmen .

g) O belediyede mühendis .

D) in forma negativ-interogativa:

a) Sen bu enstitüde mühendis .

b) O belediyede memur .

c) Sen atölyede teknisyen .

d) Biz köyde öğretmen .

e) Onlar hastanede doktor .

f) Sen okulda iyi öğrenci .

g) Baban Bükres’te mühendis .

Lectia 11

İse gidiyorum.

Eve dönüyorum

Aksama kadar çalısıyorum.

NEREYE GİDİYORSUN?

Orhan bey: - İyi günler, Mehmet bey!

Mehmet bey: - İyi günler, Orhan bey! Ne yapıyorsun? Nereye gidiyorsun?

Orhan bey: - Tesekkür ederim, iyiyim. İse gidiyorum. Sen ne yapıyorsun?

Mehmet bey: - Eve dönüyorum. Babam hasta, doktora götürdüm.

Orhan bey: - Geçmis olsun!

Mehmet bey: - Sağ ol! Kitabı okudun mu?

Orhan bey: - Çok beğendim. Fikriye’ye verdim, simdi o okuyor.

Mehmet bey: - Resat Nuri’yi kim beğenmiyor?!

Orhan bey: - Ben Sabahattin Ali’yi de çok beğeniyorum. Büyük bir psikolog

ve gerçekçi.

Mehmet bey: - Evet, insanları iyi tanıyor. Düsünce ve duyguları çok iyi an-

latıyor. Ben pazarları aksama kadar okuyorum.

İse acele ediyorsun, görüyorum.

Orhan bey: - Hosça kal!

Mehmet bey: - Güle güle!

Sözler ve deyimler:

nereye – unde, incotro insan – om

is - 1. munca. 2. servici                                     tanımak – a cunoaste

dönmek – a se intoarce düsünce - gand

götürmek – a duce                                            duygu – sentiment

geçmis olsun! – insanatosire grabnica! pazar – 1.duminica.2.piata

sağ ol – tesekkür ederim pazarları – in zilele de dumi-

beğenmek – a-i placea                                                      nica

psikolog – psiholog aksama kadar – pana seara

gerçekçi – realist                                               acele etmek – a se grabi

CAZUL DATİV

YÖNELME HALİ

Substantivele care indeplinesc functia de complement indirect si

raspund la intrebarile kime? “cui?, pe cine?”, neye? “in ce?, la ce?”, sunt

in dativ si primesc sufixele –a , -e dupa radacina sau tema terminate in

consoana si –ya, -ye dupa cele terminate in vocala.

Bir arkadasa rastladım. kime? “L-am intalnit pe un prieten.”

Doktora sordum. kime? “L-am intrebat pe doctor.”

Altına gümüs karıstırdılar. neye? “In aur au adaugat (amestecat) argint.”

Süte seker koydum. neye? “Am pus zahar in lapte.”

Satıcıya rica ettim. kime? “L-am rugat pe vanzator.”

Öğrenciye verdim. kime? “ İ-am dat studentului.”

Salataya tuz koydum. neye? “Am pus sare in salata.”

Top fileye rastladı. neye? “Mingea a nimerit in plasa.”

Dativul indeplineste si funçtia de complement circumstantial de loc, de

timp. Atunci raspunde la intrebarile nereye? “incotro?, unde?”, ne vakite

kadar?, ne zamana kadar? “pana cand?”.

Okula gidiyorum. nereye? “Ma duc la scoala.”

Eve dönüyorum. nereye? “Ma intorc acasa.

Fabrikaya gitti. nereye? “S-a dus la fabrica.”

Fakülteye girdi. nereye? “A intrat la facultate,”

Aksama kadar çalıstı. ne vakite kadar?, ne zamana kadar?

“A muncit pana seara.”

Bu zamana kadar uçak yoktu. ne zamana kadar?, ne vakite kadar? “Pana acum n-a existat avion.”

CAZUL ACUZATİV

YÜKLEME HALİ

Sufixele cazului acuzativ sunt: -ı ,-i,-u, -ü dupa radacini sau teme ter-minate in consoana si -yı, -yi, -yu, -yü dupa cele terminate in vocala. Ras-

punde la intrebarile kimi? “pe cine?”, neyi? “ce?”, neresini? “unde?”.

Complementul direct este exprimat prin cazul acuzativ in urmatoarele situatii:

Analiza: Expozitiune - partea subiectului unei opere literare, unde sunt prezentate „cadrul“, „momentul“, „personaje“ / „evenimente“ Lucrare: Liviu Rebreanu

1.Cand obiectul este deja cunoscut vorbitorilor, este individualizat, sepa-

rat din masa generala a obiectelor de acelasi fel.

Kitabı okudun mu? neyi? “Ai citit cartea?”

Defteri aldım. neyi? “Am luat caietul.”

Mektubu yazdı. neyi? “A scris scrisoarea.”

Gölü gördük. neyi? “Am vazut lacul.”

Babayı bekliyoruz. kimi? “Il asteptam pe tata.”

Öğenciyi dinledi. kimi? “L-a ascultat pe elev.”

Sorumluyu karsıladı. kimi? “L-a intampinat pe responsabil.”

Müdürü selamladı. kimi? “L-a salutat pe director.”

2. Cand este exprimat printr-un substantiv propriu:

Orhan’ı gördüm. kimi? “L-am vazut pe Orhan.”

Köstence’yi beğendim. neresini? “Mi-a placut Constanta.”

Eminescu’yu okudum. kimi? “L-am citit pe Eminescu.”

3. Cand este exprimat printr-un nume cu sufix posesiv:

Babamı doktora götürdüm. kimi? “L-am dus pe tata la doctor.”

Çantamı aldım. neyi? “Mi-am luat geanta.”

Kitabını okuduk. neyi? “İ-am citit cartea.”

Exercitii: 1. Adaugati sufixele cazului dativ urmatoarelor cuvinte:

okul kütüphane fabrika

deniz dağ sinema

ressam arkadas kıyı

2. Adaugati sufixele cazului acuzativ urmatoarelor cuvinte:

insan isçi deniz

düsünce cam oda

tebesir tablo memur

3. Completati spatiile libere cu sufixele potrivite:

a) Soför Bükres’ . gitti.

b) Öğrenci okul . gitti mi?

c) Mehmet, Orhan Kemal’ . okudu.

d) Ressam göl . gördü.

e) Eda kütüphanede Elif’ . rastladı.

f) İs . acele ediyor musun?

g) Mühendis sabah . kadar çalıstı.

h) Hasta . doktor . götürdük.

i) Teknisyen kapıcı . sordu.

i) Müdür teknisyen . aramadı mı?

j) Top deniz . düstü mü?

k) Çanta . arkadas . hediye etti mi?

l) Sair siir . yazmadı mı?

m) Artist rol . biliyor mu?

4. Traduceti in limba turca:

Sever s-a dus la universitate.

İ-am dat caietul lui Sever.

İ-am dat scrisoarea lui Ayse.

Mingea a nimerit geamul.

Am rugat-o pe mama mea.

El a pus cutia in dulap.

Pe strada l-am intalnit pe pescar.

Metin nu s-a dus la biblioteca.

Lectia 12 NEREDE?

- Eda nerede? - Ayse hanım nerede?

- Eda okulda. - Ayse hanım evde.

- Metin nerede? - Mehmet bey nerede?

- Metin parkta. - Mehmet bey iste

- Tren saat kaçta geldi? - Mağazalar ne vakit açık?

- Tren saat beste geldi. - Mağazalar sabahtan aksama kadar açık.

CAZUL LOCATİV

BULUNMA HALİ

Cazul locativ exprima unori raporturi spatiale si temporale. Se formeaza cu sufixele –da , -de dupa cuvinte terminate in vocala sau consoana sonora si –ta, -te

dupa cele terminate in consoana surda.

In raporturi spatiale raspunde la intrebarile: nede “in ce”, kimde “la cine,” nerede “unde”.

Havada oksijen var. nede? “In aer exista oxigen.”

Üzümde vitamin var. nede? “ Strugurii contin vitamine.”

Bu kumasta yün var. nede? “Stofa aceasta contine lana.”

Bu bilezikte gümüs var. nede? “Bratara aceasta contine argint.”

Arkadasımda yeni kaset var. kimde? “Prietenul meu are o discheta noua.”

Teyzemde güzel albümler var. kimde?” Matusa mea are albume frumoase.”

Avukatta deliller var. kimde? “Avocatul are dovezi.”

Mehmet’te yeni kasetçalar var. kimde? “Mehmet are un casetofon nou.”

İsçi fabrikada çalısıyor. nerede? “Muncitorul lucreaza la fabrica.”

Mühendis enstitüde proje yapıyor. nerede? “İnginerul face proiecte la institut.”

Ressam parkta resim yapıyor. nerede? “Pictorul picteaza in parc.”

Bu sepette elma yok. nerede? “In acest cos nu sunt mere.”

Bu yüzyılda büyük icatlar yapıldı. ne vakit?, ne zaman?

“In secolul acesta s-au facut inventii mari.”

Saat 8’de dersler baslıyor. ne zaman?, saat kaçta?

“La ora opt incep lectiile.”

PREDİCATUL NOMİNAL LA CAZUL LOCATİV

YERLİK HALİNDE EK EYLEM

Substantivul la cazul locativ primind sufixele predicative devine predicatul nominal al propozitiei si arata unde se afla fiinta sau obiectul. Il conjugam, deo-camdata, la timpurile studiate.

I.Timpul prezent. Simdiki zaman.

Forma afirmativa. Olumlu sekil

evde

ben evdeyim eu sunt in casa

sen evdesin tu esti in casa

o evde(dir)                              el este in casa

biz evdeyiz noi suntem in casa

siz evdesiniz voi sunteti in casa

onlar evde(dirler) ei sunt in casa

2. Forma negativa. Olumsuz sekil

ben evde değilim eu nu sunt in casa

sen evde değilsin tu nu esti in casa

o evde değil(dir) el nu este in casa

biz evde değiliz noi nu suntem in casa

siz evde değilsiniz voi nu sunteti in casa

onlar evde değil(dirler) ei nu sunt in casa

(onlar evde değiller)

3. Forma interogativa. Soru sekli

ben evde miyim? sunt eu in casa?

sen evde misin? esti tu in casa?

o evde mi(dir)? este el in casa?

biz evde miyiz? suntem noi in casa?

siz evde misiniz? sunteti voi in casa?

onlar evde mi(dirler)? sunt ei in casa?

4. Forma negativ-interogativa. Olumsuz-soru sekli.

ben evde değil miyim? nu sunt eu in casa

sen evde değil misin? nu esti tu in casa?

o evde değil mi(dir)? nu este el in casa?

biz evde değil miyiz? nu suntem noi in casa?

siz evde değil misiniz? nu sunteti voi in casa?

onlar evde değıl mi(dirler)?   nu sunt ei in casa?

(onlar evde değiller mi?)

II. Timpul trecut determinat. Belirli geçmis zaman.

1. Foma afirmativa. Olumlu sekil.

ben parktaydım eu am fost in parc

sen parktaydın tu ai fost in parc

o parktaydı el a fost in parc

biz parktaydık noi am fost in parc

siz parktaydınız voi ati fost in parc

onlar parktaydı(lar) ei au fost in parc

2. Forma negativa. Olumsuz sekil.

ben parkta değildim eu n-am fost in parc

sen parkta değildin tu n-ai fost in parc

o parkta değildi el n-a fost in parc

biz parkta değildik noi n-am fost in parc

siz parkta değildiniz voi n-ati fost in parc

onlar parkta değildi(ler) ei n-au fost in parc

3. Forma interogativa. Soru sekli.

ben parkta mıydım? am fost eu in parc?

sen parkta mıydın? ai fost tu in parc?

o parkta mıydı? a fost el in parc?

biz parkta mıydık? am fost noi in parc?

siz parkta mıydınız? ati fost voi in parc?

onlar parkta mıydı(lar)? au fost ei in parc?

4. Forma negativ-interogativa. Olumsuz-soru sekli.

ben parkta değil miydim? n-am fost eu in parc?

sen parkta değil miydin? n-ai fost tu in parc?

o parkta değil miydi? n-a fost el in parc?

biz parkta değil miydik? n-am fost noi in parc?

siz parkta değil miydiniz? n-ati fost voi in parc?

onlar parkta değil miydi(ler? n-au fost ei in parc?

- Eda nereden geliyor? - Anne nereden geliyor?

- Eda okuldan geliyor. – Anne evden geliyor.

- Metin nereden geliyor? - Baba nereden geliyor?

- Metin parktan geliyor. - Baba isten geliyor.

BABADAN İZİN ALDINIZ MI?

Eda: - Anneciğim, Metin, Nes’e ve ben sinemaya gitmek istiyoruz.

Anne: -Saat kaçtan kaça kadar?

Eda: - Saat üçten bese kadar.

Anne: - Babadan izin aldınız mı?

Eda: -Dün istedik, verdi.

Anne:- Pek iyi, ama sinemadan doğru eve.

Eda: - Evet, anneciğim.

Sözler ve deyimler:

gitmek istiyoruz – vrem sa mergem.

saat - 1. ora. 2. ceas.

saat kaçtan kaça kadar ?– de la ce, pana la ce ora?

izin –1. voie, permis. 2. concediu.

izin almak – a avea permisiunea cuiva.

ama – dar.

doğru - 1. direct. 2. drept. 3.corect

CAZUL ABLATİV

ÇIKMA HALİ

Substantivele si pronumele in acest caz indeplinesc functie de complement indirect, complement circumstantial de loc, de timp, de mod, de cauza, de ma-sura.

Se formeaza cu ajutorul sufixelor -dan , -den dupa radacini sau teme termi-

nate in vocala sau consoana sonora si –tan , -ten dupa cele terminate in consoana surda.

Raspunde la intrebarile: neden? “ din ce?, de ce?, kimden? “de cine?, de la

cine?”, nereden?“de unde?”, ne vakitten?, ne zamandan?“de cand?,de cat timp?”

Tahtadan dolap yaptım. neden? “Am facut un dulap din lemn.”

Gülden tatlı yaptık. neden? “Am facut dulceata de trandafir.” Erol’dan iyi intibalarla kaldım. kimden? “Am ramas cu impresii bune des-pre Erol.”

Ayten’den dergi aldım. kimden? “Am luat o revista de la Ayten.”

Annem sekerlemeleri Hayat’tan sakladı. kimden? Mama a ascuns bombo- anele de Hayat.

Mağazadan sandal aldım. nereden? “Am cumparat sandale din magazin.”

O Köstence’den geldi. nereden? El a venit din Constanta.”

Dolaptan ekmek çıkardı. nereden? “El a scos paine din dulap.”

Bükres’ten bluz getirdi. nereden? “A adus bluza din Bucuresti.”

İki haftadan beri haber yok. ne vakitten?“De doua saptamani nu sunt vesti.”

Birkaç aydan sonra döndü. ne vakit? “S-a intors dupa cateva saptamani.”

Sarkıcı kalpten çaldı. nasıl? “Cantaretul a intrepretat din inima.”

Kardesimi candan seviyorum. nasıl? “Il iubesc din suflet pe fratele meu.”

Exercitii: 1. Adaugati sufixele cazului locativ urmatoarelor cuvinte:

deniz perde ağaç tablo

çocuk radyo televizyon sınıf

sözlük arkadas öğrenci defter

Adaugati sufixele cazului ablativ urmatoarelor cuvinte:

vapur çiçek Bükres Bursa

sokak isçi terzi avukat

deniz kitap aksam televizyon

Conjugati verbul predicativ fabrikada la timpul prezent, iar köyde

la timpul trecut determinat.

Completati spatiile libere folosind sufixele cazurilor dativ, locativ

sau ablativ.

a) Öğrenci okul . gidiyor.

b) Enstitü . çalısıyorum.

c) Kütüphane . okuyorum.

d) Annem . izin istedim.

e) Bu sepet . balık yok.

f) Doktor hastane . gitti.

g) Satıcı . üzüm aldım.

h) Tren Bükres . geldi.

i) Teyzem . gittim.

j) Bu oda . temiz hava yok.

k) Deniz . vapur var.

l) Soför köy . gitti.

m) Mühendis köy . geldi.

n) Köy . temiz hava var.

5.Traduceti in limba turca:

a) Marul contine vitamine.

b) Portocalele contin vitamina C.

c) Prietenul meu are trei vaze.

d) Profesorul are carti

e) In Constanta sunt cateva muzee.

f) In casa este un televizor.

g) Mama a facut dulcata de struguri.

h) El a muncit de dimineata pana seara.

i) N-am luat nimic de la magazin.

Lectia 13 NEREDE YASIYORSUN?

Aydın ile Nurcihan sokakta karsılastılar.

Aydın: - Merhaba, Nurcihan!

Nurcihan: - Merhaba, arkadas! Nasılsın? İyi misin?

Aydın: -Tesekkür ederim, iyiyim. Sen nasılsın?

Nurcihan: - Ben de iyiyim. Seni çoktan görmedim. Simdi nerede ya- sıyorsun?

Aydın: -Köstence’de yasıyorum. Ya sen?

Nurcihan: - Ben Mecdiye’de yasıyorum.

Aydın: - Hangi sokakta?

Nurcihan: -Tineretului sokağında, bir evde. Ya sen evde mi, apart-

manda mı yasıyorsun?

Aydın: - Apartmanda, Ferdinand caddesinde, 35 numarada. Seni biz-

de bekliyoruz.

Sözler ve deyimler:

yasamak (N., Loc.)- 1.a trai. 2. a locui. 3. a se intretine. 4. a se mentine

karsılasmak (N.,Loc.) – a se intalni

çoktan – de mult

seni görmedim – nu te-am vazut

ya sen – dar tu

hangi – care

cadde, bulvar – bulevard

SONORİZAREA UNOR CONSOANE LA DECLİNARE

İSİM SONUNDAKİ BAZI SERT SESSİZLERİN ÇEKİM

ESNASINDA TONLULASMASI

Consoana k la sfarsitul cuvintelor urmate de un sufix care incepe cu o

vocala se sonorizeaza. In scris in locul lui k apare ğ, iar la pronuntare vocala

dinaintea lui se prelungeste.

kayık sekerlik çocuk gözlük

N. kayık sekerlik çocuk gözlük

G. kayığın sekerliğin çocuğun gözlüğün

D. kayığa sekerliğe çocuğa gözlüğe

A. kayığı sekerliği çocuğu gözlüğü

Loc. kayıkta sekerlikte çocukta gözlükte

Abl. kayıktan sekerlikten çocuktan gözlükten

Aceeasi transformare o sufera si consoanele p , t , ç care se sonorizeaza

in b, d , c.

kitap kiremit “tigla” ağaç

N. kitap kiremit ağaç

G. kitabın kiremidin ağacın

D. kitaba kiremide ağaca

A. kitabı kiremidi ağacı

L. kitapta kiremitte ağaçta

Abl. kitaptan kiremitten ağaçtan

Nota: Multe cuvinte terminate in t de origine straina, ca de exemplu:

saat, memleket, sanat “arta”, sau de origine turca: anıt “monument”, örgüt,

“organizatie”, yakıt “combustibil”nu se supun regulei mai sus anuntate.

De asemenea, unele cuvinte monosilabice fac exceptie de la aceasta

regula: at “cal”, top “minge”, saç “par”.

Ata binmek istedim.

Metin topa vurdu.

Saçın rengini beğenmedik.

DECLİNAREA PRONUMELOR PERSONALE

SAHIS ZAMİRLERİNİN ÇEKİMİ

N. ben sen o biz siz onlar

G. benim senin onun bizim sizin onların

D. bana sana ona bize size onlara

A. beni seni onu bizi sizi onları

Loc. bende sende onda bizde sizde onlarda

Abl. benden senden ondan bizden sizden onlardan

Exemple in propozitii:

Babam kitabı bana verdi.

Sende sözlük var mı?

Onda pekçok tablo var.

Nes’e bize geldi.

Dün size gittik.

Onların müziği çok güzel.

Exercitii: 1. Declinati urmatoarele cuvinte: mektup, dolap, sözlük, çekiç, kanat “aripa.”

2. Traduceti in limba romana urmatoarea conversatie:

Günaydın, arkadas!

Günaydın!

Nasılsın?

Tesekkür ederim, iyiyim. Sen nasılsın?

Ben de iyiyim.

Ne var, ne yok?

Tiyatroda bir yeni sahne oyunu var.

Sen gördün mü?

Hayır, henüz görmedim.

Simdi nereye gidiyorsun?

Simdi sinemaya gidiyorum.

Güzel film var mı?

Bir Türk filmi oynuyor.

Saat kaçta baslıyor?

Saat beste.

İyi seyirler!

Tesekkür ederim!!

3. Traduceti in limba romana:

a) O bana sözlük verdi.

b) Onlara misafir geldi.

c) Size kim geldi?

d) Sizde anten yok mu?

e) Ondan iki kitap aldım.

f) Bende kalem var.

g) Babam bize sandal aldı.

h) Gemici ona vazo getirdi.

4. Traduceti in limba turca:

a) Te-am vazut la teatru.

b) El este un prieten bun.

c) Am cumparat un bilet pentru tine.

d) Ei de unde au venit?

e) De la ei am vazut mult bine.

f) L-au intrebat pe el?

g) Au cerut voie de la el?

h) Cantaretul a cantat din suflet?

i) Turistii unde au plecat?

j) De la ce ora asteptati?

k) Muncesc de la ora 9.

Lectia 14 NEYLE?

Öğrenci neyle yazıyor?

Öğrenci kalemle yazıyor.

Satıcı neyle satıyor.

Satıcı kantarla, teraziyle satıyor.

Çocuk neyle oynuyor?

Çocuk topla, bebekle oynuyor.

Ressam neyle resim yapıyor?

Ressam fırçayla ve boyayla resim yapıyor.

NEYLE GELDİN?

Hepimiz toplastık mı?

Hemen hemen hepimiz toplastık. Düğünde hepimiz toplasmıyor

muyuz?

Siz ne vesaitle geldiniz, Mehmet bey?

Ben uçakla geldim.

A, evet, siz uzakta yasıyorsunuz. Ben trenle geldim. İki saat yolcu-

luk yaptım. Siz ne vesaitle geldiniz?

Otobüsle geldim. Ağabeyim arabayla geldi. Ablam da saat beste va-

purla geliyor.

Sen neyle geldin, küçük?

Ben de ayakla geldim.

Ha-ha-ha .

Babacığım niçin herkes bana güldü? Onlar “uçakla, trenle, otobüsle,

vapurla, arabayla geldik, “ dediler, kimse gülmedi. Ben “ayakla geldim,”

dedim, herkes güldü.

Çünkü “ayakla geldim,” denmiyor, “yaya geldim,” deniyor.

Simdi anladım. Peki, ben de annemle, babamla yaya geldim. Simdi

oldu mu?

- Simdi oldu.

Sözler ve deyimler:

neyle? – cu ce? Ne vesaitle geldiniz? – Cu ce mijloc de

hepimiz – noi toti transport ati venit?

toplasmak (N.,l.) – a se aduna uçak – avion

düğün- nunta yolculuk – calatorie

vesait- mijloace yolculuk yapmak – a calatori

ağabeyim – fratele meu mai mare niçin? – de ce?,pentru ce?

ablam – sora mea mai mare çünkü – pentru ca

ayak – picior yaya – 1. pieton. 2. pe jos

herkes – toti, toata lumea simdi - acuma

gülmek(N.,D., Loc.) – a rade oldu mu? – s-a facut?, e bine?

POSTPOZİTİA İLE

İLE EKİ

Postpozitia ile dupa vechea ortografie se scria separat. Acum se scrie

mai mult impreuna cu cuvantul pe care il urmeaza si atunci dupa parerea unor turcologi se transforma in sufix si formeaza vasıta hali, cazul instrumental.

Vocala i se pierde si in locul ei dupa cuvinte cu terminatie in vocala apare y si

sufixul primeste formele-yla , -yle. Dupa terminatia in consoana i dispare total

si sufixul ramane sub forma de –la , -le. In romaneste se poate traduce prin con-

junctia cu. In afara de aceasta, poate sa exprime si:

un raport temporal

Gelisiyle-gidisi bir oldu. “Venirea si plecarea lui a avut loc in acelasi

timp. (Cum a venit, a si plecat.)”

Görünüsüyle-kaybolusu bir oldu. “Aparitia si disparitia lui au avut loc in

acelasi timp. (Cum a aparut, a si disparut.)”

2. un inteles spatial

Bükres’e Hırsova yoluyla gitti. “A plecat la Bucuresti prin Hirsova.”

Hava yoluyla İstanbul’a vardık. “Am ajuns la İstanbul pe calea aeru-

lui.”

Cuvantul ile uneori se poate traduce prin conjunctia si. In acest caz el

leaga doua parti de vorbire de acelasi fel, nu insa si doua propozitii de acelasi

fel.

Eda ile Metin okula gittiler.

Annemle babam düğüne geldiler.

Substantivul care preceda postpozitia ile sau sufixul –yla , -yle, -la, -le

sta la cazul nominativ, iar pronumele la cazul genitiv. Exceptie face pronume-

le la persoana a III-a plural, care sta la cazul nominativ.

Benimle okudu.

Seninle mi geldi?

Onunla konustuk.

Bizimle yolculuk yaptı.

Sizinle gitmediler mi?

Onlarla toplastık. 66

Nota: Cand urmeaza un cuvant cu terminatia in l sufixele –la, -le isi pastreaza forma si in scris apare dublu l.

Çocuğu masalla uyuttum. “Am adormit copilul cu o poveste.”

Gönül’le konustum. “Am vorbit cu Gönül.”

Niçin . ?                                  . için.

Niçin . ?                                  . için .

- Niçin geldi? - De ce a venit?

- Plaj yapmak için. - Ca sa faca plaja.

- Niçin toplastılar? - De ce s-au adunat?

- Düğün yapmak için. - Ca sa faca nunta.

- Niçin ise gelmedi? -De ce n-a venit la serviciu?

- Hasta olduğu için ise gelmedi. –N-a venit la serviciu, deoarece este bolnav.

Niçin . ? Çünkü .

- Niçin seviniyor? - De ce se bucura?

- Çünkü sınavı kazandı. - Pentru ca a luat examenul.

- Niçin güldüler? - De ce au ras?

- Çünkü yanıldı. - Pentru ca a gresit.

- Niçin almadın? - De ce n-ai luat?

- Çünkü pahalıydı. - Pentru ca a fost scump.

- Niçin geciktin? - De ce ai intarziat?

- Çünkü otobüs gecikti. - Deoarece a intarziat autobuzul.

Cu adverbul niçin intrebam despre cauza actiunii. Cu için explicam sco-

pul, cauza actiunii sau fenomenului. Cu çünkü explicam rezultatul unei actiuni

sau fenomen.

Exercitii: 1 Adaugati sufixele –yla , -yle , -la , -le urmatoarelor cuvinte:

traktör tebesir kayık sözlük

otobüs kantar müdür kapıcı

Completati spatiile libere:

Çocuk kamyon . oynadı.

b) O çiçek . geldi.

c) Ben annem . yolculuk yaptım.

Traduceti in limba romana:

a) Onlarla ise gittik.

b) Onunla tiyatrodaydık.

c) Benimle yolculuk yapmadı.

d) Sizinle gelmedi mi?

e) Seninle düğüne gitmedi mi?

f) Çocukla parka mı gidiyor?  G) Eda ile Metin mesaj yazdılar mı?

h) Trenle mi geliyor?

i) Babamla Metin sokaktalar.

j) Brasov yoluyla mı gittiler?

Traduceti in limba romana urmatoarele dialoguri:

- Eda kütüphaneye niçin gitti?

- Dergi okumak çin.

- Çetin niçin problem çözmedi?

- Çünkü oynadı.

Traduceti in limba turca:

a) Sever si İon au plecat cu avionul.

b) Ei au venit prin Medgidia.

c) Doctorul a consultat cu stetoscopul

d) El a luat struguri cu cosul

e) Cu tine a vorbit?

f) N-a calatorit cu noi.

g) Eda cu prietena ei au plecat la biblioteca.

h) İnginerul si muncitorul muncesc.

i) Profesorul a scris cu creta.

68

Lectia 15 EDA İLE METİN OKULA GİDİYORLAR

Eda ile Metin okula yollandılar. Sokaktan caddeye çıktılar. Yolkav-

sağında durdular.

- Dikkat! dedi Eda. Lamba kırmızı yanıyor, tasıt vasıtaları geçiyorlar.

Lamba yesil yandı. İki kardes yayageçidinden karsı tarafa doğru ilerle-

diler. Kaldırımdan yürüdüler. Durakta otobüsü beklediler. Otobüs geldi ve

çocuklar bindiler. Okula yakın bir sokakta otobüsten indiler ve okul avluna

girdiler.

Sözler ve deyimler:

yollanmak (N.,D.)– a porni                             kardes – frate, frati

çıkmak (Abl., D.) – a iesi                                 karsı – vizavi, opus

yolkavsağı – intersectie doğru - spre

durmak (N.,Loc.) – 1.a se opri. 2. a sta ilerlemek (D.) – a inainta

dikkat – atentie             kaldırım - trotuar

demek – 1. a zice, a spune. 2. a numi durak - statie

tasıt vasıtaları – mijloace de transport binmek (D) – a se urca, a sui

önce – intai                   yakın - aproape

yayageçidi – trecere de pietoni inmek (Abl.) – a cobori

sonra – pe urma, apoi okul avlusu – curtea scolii

geçmek (N.,Ab., a.) – a trece girmek (N.,D.) – a intra

SUFİXELE APARTENENTEİ

İYELİK EKLERİ

In limba turca substantivul si pronumele personale primesc sufixele apartenentei, care indica posesorul. Aceste sufixe sunt accentuate.

Substantivele cu terminatia in vocala primesc urmatoarele sufixe:

Sing. p. I –m pl. p. I –mız, -miz, -muz,-müz

p. II –n p.II –nız, -niz, -nuz, -nüz

p.III –sı, -si, -su, -sü p.III -sı, -si, -su, -sü

Exemple:

babam annem komsum enstitüm

baban annen komsun enstitün

babası annesi komsusu enstitüsü

babamız annemiz komsumuz enstitümüz

babanız anneniz komsunuz enstitünüz

babası annesi komsusu enstitüsü

“tatal meu mama mea vecinul meu institutul meu”

Substantivele cu terminatie in consoana primesc urmatoarele sufixe posesive:

sing. p. I –ım, -im, -um, -üm pl. p.I –ımız, -imiz, -umuz, ümüz

p.II –ın, -in, -un, -ün p.II –ınız, -iniz, -unuz, -ünüz

p.III –ı, -i, -u, -ü p.III –ı, -i, -u, -ü

Exemple:

kızım evim okulum köyüm

kızın evin okulun köyün

kızı evi okulu köyü

kızımız evimiz okulumuz köyümüz

kızınız eviniz okulunuz köyünüz

kızı evi okulu köyü

“fata mea casa mea scoala mea satul meu”

Nota: Substantivul urmat de sufixul apartenentei la persoana a III-a plural poate sa indice: a) un posesor si mai multe obiecte, ca de exemplu: onun evleri

“casele lui”; b) mai multi posesori si un singur obiect: onların evi “casa lor;

c) mai multi posesori si mai multe obiecte: onların evleri “casele lor”.

Substantivele la plural au doua variante.

kızlarım evlerim

kızların evlerin

kızları evleri

kızlarımız evlerimiz

kızlarınız evleriniz

kızları evleri

Speram ca ati observat: sufixele posesive pentru persoana a III-a, singular

si plural sunt identice.

Si aici nu trebuie sa uitam sonorizarea cuvintelor cu terminatie in ç , k, p , t

ilaç “medicament” çocuk kitap dert “necaz”

ilacım çocuğum kitabım derdim

ilacın çocuğun kitabın derdin

ilacı çocuğu kitabı derdi

ilacımız çocuğumuz kitabımız derdimiz

ilacınız çocuğunuz kitabınız derdiniz

ilacı çocuğu kitabı derdi

Nota: Numeroase substantive de origine straina nu se sonorizeaza. Aceste cazuri sunt indicate in dictionare.

De exemplu: memleketim “tara mea”, vaziyetim “situatia mea” etc.

Sufixele cazuale urmeaza sufixele posesive.

70

annem babam kardeslerim arkadaslarım

N. annem babam kardeslerim arkadaslarım

G. annemin babamın kardeslerimin arkadaslarımın

D. anneme babama kardeslerime arkadaslarıma

A. annemi babamı kardeslerimi arkadaslarımı

L. annemde babamda kardeslerimde arkadaslarımda

Abl. annemden babamdan kardeslerimden arkadaslarımdan

Anneme hediye aldık. “Am cumparat un cadou mamei.”

Babamdan atasözleri öğrendim. “Am invatat proverbe de la tata.”

Kardeslerimi candan seviyorum. “İi iubesc din suflet pe fratii mei.”

Arkadaslarımı kıramam. “Nu pot dojeni prietenii mei.”

Nota: 1. Intre sufixul posesiv si sufixele locativului si ablativului se adauga

un n.

Hasta dün evinden çıkmadı. “İeri bolnavul n-a iesit din casa lui.”

Nasreddin Hoca sözünden çıkmaz. “Nasreddin Hoca isi respecta cuvantul.”

O sözünde durdu. “El s-a tinut de cuvant.”

2. La primirea sufixelor posesive unele substantive sufera modificarea fonetica metateza:

akıl “minte” oğul “fiu” gönül “suflet”

aklım oğlum gönlüm

aklın oğlun gönlün

aklı oğlu gönlü

aklımız oğlumuz gönlümüz

aklınız oğlunuz gönlünüz

aklı oğlu gönlü

Evladım üniversitede okuyor.

“Aklım basımda ebediyete kavusmak istiyorum.” (E.Emin, Hanımeli)

“Doresc sa trec in eternitate cu constiinta treaza.”

“Sen de onun gibi inanarak yürü, oğlum.”(N. Hikmet, Oğluma Masal)

“Paseste si tu cu incredere, fiule.”

“Gönlüm seni seçti güzellik bahçesinde. (E.Emin, Hanımeli) “Sufletul

meu pe tine te-a ales din gradina frumusetii.”

Exercitii : 1. Adaugati sufixele posesive urmatoarelor cuvinte:teyze, sağlık,

köy, sözlük.

2.Traduceti urmatoarele propozitii in limba romana:

a) Kızı lisede okuyor.

b) Affedersiniz, babanız nerede çalısıyor?

c) Sokağımız temizdir.

d) Kitaplığınızda M. Eminescu var mı?

e) Sehrimiz güzel ve temizdir.

f) İsiniz nasıl gidiyor?

g) Bu çocuk oğlunuz mu?

h) Bunlar mı kitaplarınız?

Traduceti in limba turca:

a) Prietenul meu lucreaza in acest institut.

b) Casa lor este mare.

c) Te duci la matusa ta?

d) İnstitutul nostru este pe bulevardul acesta.

e) Vecinii mei sunt oameni buni.

f) Tatal meu lucreaza in spital.

g) Copilul lor unde invata?

h) Treburile tale merg bine?

i) Am citit cartea lui.

j) In gradina noastra sunt flori.

RECAPİTULARE III

TEKRAR III

1. Declinati urmatoarele cuvinte: hasta, is, oda, sınıf, Önder, Belgin,

Bursa.

2. Alcatuiti sase propozitii cu cazurile spatiale: dativ, locativ, ablativ.

3. Traduceti in limba turca:

a) İnginerul a plecat la Brasov via Bucuresti.

b) Strazile Constantei sunt curate.

c) Scoala satului este noua.

d) Ferestrele casei sunt mari.

e) Elevul a scris pe caiet.

f) Turistii au plecat la Sibiu.

g) Tata a venit din İstanbul.

h) Portocalele contin vitamine.

i) Am luat doua dictionare din dulap.

4. Traduceti in limba romana:

a) Nermin’in arkadasları üniversitede toplastılar.

b) Metin’in topu suya düstü..

c) Belediye bu sokakta değildir.

d) Sözlük kitaplıkta mı?

e) Araba avukatın değil mi?

f) Hepimiz bizde toplastık.

g) Bu söz sözlükte yok.

h) Turist Almanya’dan geldi.

i) Salataya tuz koymadın mı?

j) Terzi bu gün sanslı mı?

5. Traduceti in limba romana:

a) Yeni ev terzinindir.

b)Yeni ev terzinin değildir.

c) Yeni ev terzinin midir?

d) Yeni ev terzinin değil midir?

6. Alcatuiti patru propozitii cu predicatul nominal la cazul genitiv.

7. Traduceti urmatoarele propozitii in limba romana:

a) Avukat yeni evde oturuyor.

b) Dün bu evde düğün vardı.

c) Aksamları hepimiz evdeyiz.

d) Sabahleyin evde değilim.

e) Öğleden sonra iste misiniz?

f) Dün hepimiz tiyatrodaydık.

8. Traduceti urmatoarele dialoguri in limba turca:

- Dimineata inginerul este la serviciu.

- Avocatul dimineata nu este la serviciu.

- İnginerul dimineata este la serviciu?

- Avocatul dimineata nu este la serviciu?

- Unde aveti serviciul?

La İnstitutul de Proiectari.

Cate ore munciti?

Muncesc de dimineata pana seara.

Unde se afla İnstitutul de Proiectari?

Pe bulevardul acesta, pe partea dreapta.

Aveti proiecte noi?

- Da, avem mai multe proiecte.

9. Traduceti urmatoarele dialoguri in limba romana:

- Merhaba, Aydın!

- Merhaba, Nurcihan! Nasılsın?

- Tesekkür ederim, iyiyim. Hastaneye gidiyorum. Dün çok hasta

geldi. Sabahleyin onları muayene ediyoruz. Sen nasılsın?

- Tesekkür ederim, ben de iyiyim. Belediyede çalısıyorum. Çok

insan geliyor. Onlarla konusuyoruz, dertlerini anlatıyorlar.İs arı-

yorlar.

- Özür dilerim, hastalar beni bekliyorlar. İyi günler!

- İyi günler!

- Ne yapıyorsun, arkadas?

- Ben bu gün mağazadan mağazaya giriyorum. Bir güzel bluz arı-

yorum. Bluz çok, ama ben beğenmiyorum.

- Kimin için bluz arıyorsun?

- Ablam için.

- Bu sokakta, sol tarafta, büyük bir mağazada, bir yün bluz gördüm.

Çok beğendim.

- Ne vakit gördün ?

- Bu sabah. Biz de annemle mağazadan mağazaya girdik.

- Çocukların okula neyle gidiyorlar?

- Minibüsle gidiyorlar. Yayageçidinden geçmiyorlar. Okula yakın

bir yerde minibüsten iniyorlar.

- Ne vakit okuyorlar?

- Sabahleyin.

- Onlara basarılar!

- Tesekkür ederim.

Traduceti in limba turca:

- De ce te grabesti?

- Pentru ca ma duc la serviciu.

- De ce te bucuri?

- Pentru ca am cumparat o bluza pentru mama.

- De ce inveti?

- Pentru a lua examenul.

Raspundeti la intrebarile:

a) Bükres’e neyle gidiyorsun?

b) Köylü tarlayı neyle sürüyor?

c) İse neyle gidiyorsunuz?

d)Yeni eviniz var.

e) Sepet balıkçının mı?

f) Öğrenci deftere neyle yazıyor?

g) Araba neyle çalısıyor?

h) Memur neyle çalısıyor?

Adaugati sufixele posesive si cele cazuale la cinci cuvinte. For-

mati propozitii cu ele.

Lectia 16 DANISMA BÜROSUNDA

Yolcu: - Özür dilerim, bir sey sorabilir miyim?

Memur: - Buyurun.

Yolcu: - Bir otel arıyorum. Yakında bir yerde otel var mı?

Memur: - Bu sokakta, sağ tarafta turistik bir otel var.

Yocu: – Kaç yıldızlı?

Memur: - Üç yıldızlı.

Yolcu: - Otelin lokantası var mı?

Memur: - Hayır, otelin lokantası yok. Lokanta sol tarafta, otelin karsı-

sında.

Yolcu: - Tesekkür ederim

Sözler ve deyimler:

danısma bürosu - biroul de informatii

memur – functionar

yakında bir yerde- in apropiere undeva

sağ – 1. dreapta. 2. teafar

Kaç yıldızlı? – Cu cate stele?

lokanta - restaurant

karsı – vizavi

OTELDE

Yolcu – Günaydın!

Resepsiyon memuru: - Hos geldiniz! Buyurun.

Yolcu: - Tesekkür ederim. Tek yataklı oda arıyorum.

Respsiyon memuru: - Üzgünüm. Tek yataklı odamız kalmadı. İki

yataklı var.

Yolcu: - Banyolu mu?

Resepsiyon memuru: - Tabii, banyolu, televizyonlu, klimalı.Ancak

besinci katta.

Yolcu: - Asansör çalısıyor mu?

Resepsiyon memuru: - Tabii.

Yolcu: - Odanın fiyatı ne kadar?

Resepsiyon memuru: - 80 RON.

Yolcu: - Bu fiyata kahvaltı da dahil mi?

Resepsiyon memuru: - Hayır, efendim. Kahvaltı dahil değil.

Yolcu: - Ne gibi formaliteler gerek?

Resepsiyon memuru: - Bu kayıt kağıdına adınızı ve soyadınızı, doğum

yeri ve tarihi, daimi ikametgahınızı, milliyet ve uyrukluğunu-

zu geçirin, lütfen.

Yolcu: - Hazır. Odamın numarası kaç?

Resepsiyon memuru: - 548. Buyurun anahtarı.

Yolcu: - Tesekkür ederim. İyi günler!

Resepsiyon memuru: - İyi günler!

Sözler ve deyimler:

tek – unul, singur                                         fiyatı ne kadar? – cat costa?

yatak - pat                                                    kahvaltı – micul dejun

tek yataklı – cu un singur pat dahil – include

üzgünüm – imi pare rau soyadı – numele de familie

banyolu ve televizyonlu – cu baie, cu televizor

klimalı – cu aer conditionat doğum yeri ve tarihi - locul si

ancak – numai ca data nasterii

besinci kat - etajul cinci daimi ikametgah - domiciliu

asansör – ascensor     stabil

tabii – bineinteles                                        milliyet - nationalitate

uyrukluk – cetatenie

anahtar -cheie                                             hazır – gata

NUMERALE ORDİNALE

SIRA SAYILARI

Numeralele ordinale se formeaza prin adaugarea urmatoarelor sufixe:

-ncı, -nci, ­-ıncı, -inci, -uncu, -üncü. Se poate scrie cu litere, cu cifre arabe

sau romane dupa care se scrie un punct.

– birinci 6. – altıncı

– ikinci                    7. - yedinci

– üçüncü 8. - sekizinci

– dördüncü 9. - dokuzuncu

– besinci

In rest toate numeralele cardinale se transforma in numerale ordinale

prin adaugarea sufixelor sus numite numai la unitati sau zeci intregi, sute, mii.

10. – onuncu 60. –altmısıncı 100. -yüzüncü

20. – yirminci 70. – yetmisinci 1000.-bininci

30. – otuzuncu 80. - sekseninci

40. – kırkıncı                     90. – doksanıncı 41. – kırk birinci

50. – ellinci 62. – altmıs ikinci

SUFİXUL –LI

-LI EKİ

Sufixul –lı impreuna cu variantele sale –li , -lu , -lü formaza substantive

si adjective.

Formarea substantivelor.

Adaugat la denumiri geografice, formeaza substantive care exprima

locul de bastina, cetatenia, nationalitatea.

Romanya – Romanyalı “Romania – din Romania”

Portekiz – Portekizli “Portugalia – din Portugalia”

İngiltere – İngiltereli “Anglia – din Anglia”

Brasov – Brasovlu “Brasov – din Brasov”

dağ – dağlı “munte – muntean”

sehir – sehirli “oras – orasean”

köy - köylü “sat – satean”

b) Substantive care denumesc ocupatia, starea sociala, indeletnicirea.

diploma – diplomalı “diploma – cu diploma”

ev – evli “casa – casatorit”

maharet –maharetli “indemanare – indemanatic”

2. Formarea adjectivelor:

a) De la unele substantive.

akıl – akıllı “minte- destept”

bahçe – bahçeli “gradina – cu gradina”

tuz – tuzlu “sare – sarat”

gürültü – gürültülü “zgomot – zgomotos”

dikkat- dikkatli “atentie- atent”

terbiye – terbiyeli “educatie – educat”

Se pot forma adjective sau adverbe compuse de la substantive an-

tonime:

büyük-küçük /büyüklü-küçüklü “mic-mare / cu mic, cu mare”

gece-gündüz / geceli-gündüzlü “zi-noapte /ziua si noaptea”

iri-ufak / irili-ufaklı “mare- marunt /cu mic, cu mare”

b) De la unele radacini verbale

gizlemek –gizli “a ascunde- ascuns”

süpürmek-süpürülü “ a matura- maturat”

SUFİXUL -SIZ

-SIZ EKİ

Antonimele sufixelor -lı , -li , -lu ,-lü sunt sufixele –sız , -siz , -suz ,

-süz. Se poate traduce cu ajutorul prepozitiei fara.

akıl – akılsız minte – fara minte

seker – sekersiz zahar- fara zahar

tuz – tuzsuz                                             sare- fara sare

gürültü – gürültüsüz zgomot – fara zgomot

Exerciti: 1. Transformati urmatoarele numerale cardinale in ordinale:

2. Adaugati sufixele –lı , -li ,-lu ,-lü urmatoarelor cuvinte:

çiçek resim balkon

araba ütü Köstence

Asya Bükres boya

3. Traduceti urmatorul dialog in limba romana:

- Küçük otel kaç yıldızlı?

- Üç yıldızlı ve temiz, çok temiz.

- Uzakta mı?

- Parkın karsısında.

4. Traduceti urmatorul dialog in limba turca:

- Aveti o camera libera?

- Da, pentru o persoana. Doriti?

- Este cu televizor?

- Da, bineinteles. Cu televizor, cu baie.

- Ce formalitati sunt necesare?

- Poftiti formularul.

- Gata, poftiti.

- Pasaportul, va rog. A, sunteti din Romania?

- Da, am sosit astazi cu autobuzul

Lectia 17

AYSE HANIMLA MEHMET BEY OPERAYA GİDECEKLER

Fikriye hanım: - O, ne sıksın! Nereye böyle?

Ayse hanım: - Operaya gideceğiz.

Fikriye hanım: - Mehmet beyle beraber, değil mi?

Ayse hanım: - Tabii. Dün iki bilet aldık, bu aksam gideceğiz.

Fikriye hanım: - Çocuklar gitmeyecekler mi?

Ayse hanım: - Dersleri çok. Evde yalnız kalacaklar.

Fikriye hanım: - Hangi opera var bu aksam?

Ayse hanım: - Puccini’nin Madam Butterfly operası. Butterfly rolünde bir

Japon sarkıcı çalacak. Zil çalıyor.

Mehmet bey: - İyi aksamlar! Nasılsınız, Fikriye hanım?

Fikriye hanım: - Tesekkür ederim, iyiyim. Ayse’yi görmeğe geldim.

Ayse hanım: - Geç kalacağız. Henüz giyinmedin.

Mehmet bey: - Ben ne giyeceğim?

Ayse hanım: - Siyah kostümünü, beyaz entarini giyeceksin, Çin kravatını takacaksın.

Mehmet bey: - Siyah kostümden hoslanmıyorum. Gri kostümümü giyece-

ğim.

Ayse hanım: - Peki. Yalnız acele et.

Mehmet bey: - Sen hazır mısın?

Ayse hanım: - Hazırım, tabii.

Mehmet bey: - Ya bileziğini takmayacak mısın?

Ayse hanım: - A, evet. Bileziğimi takmadım.

Mehmet bey: - Hiç bileziksiz operaya gidilir mi? .

Ayse hanım: - Hiç kravatsız opera dinlenilir mi? .

Fikriye hanım: - Ben gidiyorum. Size iyi seyirler! Hosça kalın!

Ayse hanım: - Güle güle! Kusura bakma, lütfen. Gene buyur.

Sözler ve deyimler:

sık – elegant

böyle – asa

gideceğiz (gitmek , N.,D.) – vom merge (a merge)

beraber – impreuna

gitmeycekler mi? – nu vor merge?

ders – lectie

yalnız – singur

kalacaklar (kalmak, N. L. Abl.) – vor ramane ( a ramane)

henüz – inca

giyinmek (D., A. Abl.) – a se imbraca

Ne giyeceğim? – Cu ce ma imbrac?

siyah, kara - negru

beyaz, ak – alb

Çin – China, chinezesc

takacaksın (takmak, N. D.A. Abl.) –vei pune (1.a-si pune. 2.a agata)

hoslanmak (Abl.)- a-i placea

yàlnız – numai

acele et ( acele etmek, N. D.L.) – grabeste-te ( a se grabi)

bilezik – bratara

hiç – nici, deloc

dinlenilir mi? ( dinlemek, D. A.) – se poate asculta? (a asculta)

gidilir mi? (gitmek, N. D.) – se poate merge?

Kusura bakma, lütfen – Scuza-ne, te rog.

TİMPUL VİİTOR CATEGORİC

GELECEK ZAMAN

Acest timp exprima, in mod categoric, o actiune care se va desfasura

dupa momentul vorbirii. Spre deosebire de timpul prezent-viitor nu ara-

ta o actiune care se va desfasura permanent.

Se formeaza astfel: la radacinile verbale se adauga unul din sufixele

-acak, -ecek (dupa radacinile terminate in consoana ) sau -yacak, -yecek (dupa radacinile terminate in vocala) la care se adauga sufixele personale.

La persoana I-a singular si plural k de la sufixul timpului, in pozitia in-tervocalica, se transforma in ğ.

Conjugarea:

Forma afirmativa.Olumlu sekil.

almak a lua gitmek a pleca

ben alacağım eu voi lua ben gideceğim eu voi pleca

sen alacaksın tu vei lua sen gideceksin tu vei pleca

o alacak el va lua o gidecek el va pleca

biz alacağız noi vom lua biz gideceğiz noi vom pleca

siz alacaksınız voi veti lua siz gideceksiniz voi veti pleca

onlar alacaklar ei vor lua onlar gidecekler ei vor pleca

okumak a citi

ben okuyacağım eu voi citi

sen okuyacaksın tu vei citi

o okuyacak el va citi

biz okuyacağız noi vom citi

siz okuyacaksınız voi veti citi

onlar okuyacaklar ei vor citi

beklemek a astepta

ben bekleyeceğim eu voi astepta

sen bekleyeceksin tu vei astepta

o bekleyecek el va astepta

biz bekleyeceğiz noi vom astepta

siz bekleyeceksiniz voi veti astepta

onlar bekleyecek(ler) ei vor astepta

2. Forma negativa. Olumsuz sekil

Pentru redarea formei negative se intercaleaza sufixele de negatie

-ma, -me intre radacina verbului si sufixul viitorului. Silaba care sta inaintea

sufixului de negatie primeste accentul cuvantului.

almak a lua

ben almayacağım eu nu voi lua

sen almayacaksın tu nu vei lua

o almayacak el nu va lua

biz almayacağız noi nu vom lua

siz almayacaksınız voi nu veti lua

onlar almayacak(lar) ei nu vor lua

gitmek okumak beklemek

ben gitmeyeceğim okumayacağım beklemeyeceğim

sen gitmeyeceksin okumayacaksın beklemeyeceksin

o gitmeyecek okumayacak beklemeyecek

biz gitmeyeceğiz okumayacağız beklemeyeceğiz

siz gitmeyeceksiniz okumayacaksınız beklemeyeceksiniz

onlar gitmeyecek(ler) okumayacak(lar) beklemeyecek(ler)

3. Forma interogativa. Soru sekli

Pentru redarea formei interogative se adauga una din particulele mı , mi dupa sufixul timpului. Aceste particule, va amintim, se scriu separat si primesc sufixele personale.

almak a lua

ben alacak mıyım? eu voi lua?

sen alacak mısın? tu vei lua?

o alacak mı? el va lua

biz alacak mıyız? noi vom lua?

siz alacak mısınız? voi veti lua?

onlar alacak(lar) mı? ei vor lua?

gitmek a pleca

ben gidecek miyim? ei voi pleca?

sen gidecek misin? tu vei pleca?

o gidecek mi? el va pleca?

biz gidecek miyiz? noi vom pleca?

siz gidecek misiniz? voi veti pleca?

onlar gidecek(ler) mi? ei vor pleca?

4. Forma negativ- interogativa. Olumsuz-soru sekli.

Aceasta forma se reda astfel: la forma negativa, singular, persoana a

III-a se adauga particulele interogative impreuna cu sufixele personale.

almak

ben almayacak mıyım? eu nu voi lua?

sen almayacak mısın? tu nu vei lua?

o almayacak mı? el nu va lua?

biz almayacak mıyız? noi nu vom lua?

siz almayacak mısınız? voi nu veti lua?

onlar almayacak(lar) mı? ei nu vor lua?

gitmek

ben gitmeyecek miyim? eu nu voi pleca?

sen gitmeyecek misin? tu nu vei pleca?

o gitmeyecek mi? el nu va pleca?

biz gitmeyecek miyiz? noi nu vom pleca?

siz gitmeyecek misiniz? voi nu veti pleca?

onlar gitmeyecek(ler) mi? ei nu vor pleca?

Exemple in propozitii:

Öğrenciler problem çözecekler. “Elevii vor rezolva probleme.”

Yarın Brasov’a gidecekler. “Maine ei vor merge la Brasov.”

Buraya tiyatro kuracağız. “Aici vom construi un teatru.”

Bluzu bu hafta bitireceğim. “Voi termina bluza saptamana aceasta.”

Tatilde denize gitmeyeceğiz. “In timpul vacantei nu vom merge la mare.”

Konsere gitmeyecek miyiz? “Nu vom merge la concert?”

İhtiyara yardım etmeyecek miyiz? “Nu-l vom ajuta pe batran?”

Kütüphaneye gidecek misin? “Te vei duce la biblioteca?”

Sinemaya bilet alacak mısınız? “Veti lua bilete pentru cinema?”

Exercitii: 1. Raspundeti la urmatoarele intrebari:

a) Ayse hanımla Mehmet bey nereye gidecekler?

b) Çocuklar niçin gitmeyecekler?

c) Mehmet bey ne giyecek?

d) Mehmet bey neden hoslanmıyor?

e) Ayse hanım neyi unuttu?

2. Conjugai verbele: çalısmak, dinlemek, bulmak, gülmek la cele patru

forme ale timpului viitor.

3. Completati spatiile libere:

in forma afirmativa:

a) Metin problem çöz .

b) Elif kütüphane . gid .

c) Babam mağaza . armut al .

d) Çocuklar deniz . yüz .

B) in forma negativa:

a) Bu gün Metin oyna .

b) Biz yarın konser . git .

c) Ben çay iç .

d) Onlar sözlük al .

C) in forma interogativa:

a) Siz opera . gid . ?

b) Onlar ev al . ?

c) Arkadaslar biz . gel . ?

d) Sen bu gazete . oku . ?

D) in forma negativ-introgativa:

a) Sen tiyatro . git . ?

b) Siz dinlen . ?

c) Çocuklar film . bak . ?

d) Siz çay iç . ?

Lectia 18 KAHVALTI

Baba: - Günaydın, çocuklar! Anneniz hasta. Kalkın, bu sabah kahval-

tıyı siz hazırlayacaksınız.

Eda: - Annemin nesi var, baba?

Baba: - Bası ağrıyor. Gürültü kaldırmayın. Yıkanın, giyinin ve mutfağa

gelin.

Metin: - Simdi, baba.

Eda: - Ben bizim için süt, annem için çay kaynatacağım.

Metin: - Ben de masanın üstünü hazırlayacağım. Çay bardaklarını, se-

kerliği masanın üstüne koyacağım.Ekmeği dilimlere keseceğim

ve ekmek sepetine dizeceğim. Tereyağı, peynir, kasar, kaymak,

zeytin neredeler, abla?

Eda: - Buzdolabında.

Metin: - Hazır. Her seyi koydum mu, abla?

Eda: - Bıçak, çatal, kahve kasıklarını, peçeteleri unuttun.

Metin: - Evet. Bir de reçeli, balı, meyveleri unuttum.

Eda: - Baba, masa hazır.

Baba: - Annenizin de kahvaltısını götürün, çocuklar.

Eda: - Derhal, baba.

Sözler ve deyimler:

kahvaltı – micul dejun

kalkın, kalkmak ( N.Abl.) - sculati-va ( a se scula)

hazırlamak (N. A. Abl.) – a pregati

nesi var? – ce are?

bası ağrıyor – o doare capul

gürültü kaldırmayın - nu faceti galagie

yıkanın, yıkanmak (N.) – spalati-va , a se spala

süt – lapte

kaynatmak (N. A.L.) – a fierbe

çay bardakları – cani de ceai

sekerlik – zaharnita

masanın üstüne – pe masa

koymak (N,D.A.) - a pune tereyağı- unt

ekmek - paine ekmek sepeti – cos de paine

dilim – felie dizmek (N., A.) - a insirui

peynir – branza

kasar – cascaval

kesmek (N.,A.L.Abl.)– a taia

kaymak – smantana

zeytin – maslina

buzdolabı - frigider

her sey – totul

bıçak – cutit

çatal – furculita

kasık – lingura

kahve (çay) kasığı – lingurita

peçete - servetel

unutmak (N.A.L.) – a uita

reçel – gem

bal – miere

hazır – gata

götürün, götürmek (N.D.A.Abl.) – duceti, a duce

derhal – imediat

İMPERATİVUL

EMİR KİPİ

La fel ca in limba romana exprima o porunca, un indemn, sfat, o inter-

dictie. Bineinteles, are doar doua forme.

1. Forma pozitiva. Olumlu sekil

Are urmatoarea structura:

sing. p. I - plural p. I –

p. II coincide cu radacina p.II –ın, -in, -un, -ün

verbala -ınız, -iniz, -unuz, -ünüz.

p. III -sın, -sin, -sun, -sün p.III –sınlar, -sinler, -sunlar,

-sünler

Exemple:

bakmak “a se uita”

bak - uita-te bakın (bakınız) - uitati-va

baksın - sa se uite baksınlar - sa se uite

gitmek “a se duce”

git - du-te gidin (gidiniz) - duceti-va

gitsin - sa se duca gitsinler - sa se duca

tutmak “a tine”

tut - tine tutun (tutunuz) - tineti

tutsun - sa tina tutsunlar - sa tina

yüzmek “a inota”

yüz - inoata yüzün (yüzünüz) - inotati

yüzsün - sa inoate yüzsünler - sa inoate

La verbele cu terminatie in vocala la persoana a II-a plural, la forma

scurta sau lunga se intercaleaza un y intre radacina verbului si sufıxele imperativului.

oku - citeste okuyun (okuyunuz) - cititi

anla - intelege anlayın (anlayınız) - intelegeti

Dupa cum ati observat, persoana a II-a singular si plural se traduc tot

prin imperativ, iar persoana a III-a singular si plural prin modul conjunctiv.

La persoana a II-a plural forma lunga se foloseste pentru exprimarea

unei adresari mai politicoase.

Siz okuyunuz, lütfen. “Cititi dvs., va rog.”

2. Forma negativa. Olumsuz sekil.

Pentru redarea acestei forme se intercaleaza unul din sufixele de negatie

–ma sau -me intre radacina verbului si sufixele imperativului.

Accentul cade pe silaba care sta inaintea sfixului de negatie.

tutmak - a tine

tutma - nu tine tutmayın (tutmayın) - nu tineti

tutmasın - sa nu tina tutmasınlar - sa nu tina

gitmek

gitme - nu te duce gitmeyin (gitmeyiniz) - nu va duceti

gitmesin - sa nu se duca gitmesinler - sa nu se duca

Exercitii: 1. Conjugati la modul imperativ, forma afirmativa si nega-

tiva, urmatoarele verbe: beklemek, çalısmak, dinlemek, muayene etmek.

2. Completati spatiile libere cu sufixele modului imperativ.

la forma pozitiva:

a) Metin problem çöz .

b) Eda annesini bekle .

c) Siz bu kitabı oku .

d) Bu odaya buyur .

e) Bu kitabı öğrenciler oku .

B) la forma negativa:

a) Çocuklar her filme bak .

b) Onlar duvara yaz .

c) Babayı rahatsız et .

d) Gürültü kaldır .

f) Sınavda kopye çek .

3. Formati propozitii folosind verbul la modul imperativ:

a) öğrenciler, gelmek

b) kitaplar, kitaplık, dizmek

c) tiyatro, bilet, almak

d) is, acele etmek

e) yol, tasıt vasıtaları, dikkat etmek

f) lütfen, yavas, konusmak,

g) cadde, yayageçidi, geçmek

h) anne, mektup, yazmak

i) asansör, binmek

j) kasar, buzdolabı, koymak

k) ekmek, dilim, kesmek

l) sınıf, buyurmak

m) süt, pisirmek

4. Traduceti urmatorul dialog in limba romana:

Ayse hanım: - Günaydın!

Fikriye hanım: - Günaydın, Ayse! Ne yapıyorsun?

Ayse hanım: - Pazara gittim. Kahvaltı için alısveris yaptım. Pey-

nir, kasar aldım. Zeytin yoktu, zeytin almadım.

Fikriye hanım: - Seker var mı? Ben seker, reçel almak istiyorum.

Ayse hanım: - Seker, reçel sol taraftaki mağazada var. Oradan al.

Hosça kal!

Fikriye hanım: - Güle güle!

5. Traduceti urmatorul text in limba turca:

- Ai fiert ceaiul?

- Am fiert ceaiul, am pus pe masa branza, gemul.

- Eu am taiat painea in felii. Am pus pe masa linguritele, furculi-

tele si cutitele. Canile de ceai unde sunt?

- In dulap. İa si zaharnita, te rog.

- Totul este gata?

- Da, totul este gata. Te rog, spune-i lui Metin sa vina.

Cu ajutorul dictionarului traduceti urmatoarele proverbe:

a) İki dinle, bir söyle.

b) Bin ölç, bir biç.

c) Büyüklerle büyük ol, küçüklere göster yol.

d) Dinle babayı, giy abayı.

e) Evvela düsün, sonra söyle.

f) Sert olma, mert ol.

g)Uyuyan aslanı uyandırma.

Az olsun, uz olsun.

Kasıkla as verip, sapıyla göz çıııkarma.

Gülme komsuna, gelir basına.

Lectia 19 BAVUL HAZIRLAMAK ZOR İS DEĞİL

Anne: - Baba tatil aldı, çocuklar. Yarın dağa gideceğiz.

Eda ve Metin: - Yasasın!

Eda: - Ne hazırlıklar yapacağız, anne?

Anne: - Artık büyüksünüz. Bu defa bavullarınızı kendiniz hazırlayacak-

sınız.

Eda: - Biz simdiye kadar hiç bavul hazırlamadık. Canım anneciğim, bu

defa da bu isi sen yap.

Anne: - Hayır, çocuklar. Kendi isinizi kendiniz görün. Aslında bavul hazırlamak zor is değil.

Metin: - Zor değil mi?

Anne: - Sabahtan aksama kadar ne yaptığınızı, ne elbiseler giydiğini-

zi düsünün ve gereken seyleri unutmayacaksınız.

Metin: - Sabahleyin kalkıyorum, yıkanıyorum. Demek sabun, havlu,

dis fırçası, dis macunu gerek. Sonra gömleğimi, pantolonumu,

çoraplarımı, sandallarımı giyiyorum. Aksama yatarken pijama.

Eda: - Soğuk havalar için pardesü, atkı, baslık.

Metin: - Onlar bayan Eda gibi bütün gün okuyanlar için. Ben bir sut

attım mı, ne pardesü gerek, ne atkı.

Eda: - Sutları atmak için de birkaç çift ayakkabı al.

Metin: - Evet, burada haklısın. Bir çift de kundura gerek.

Anne: - Öyle ise is basına. Eda, entari, eteklik ve bluzunu bavulun üst

tarafına koy, burusmasınlar.

Sözler ve deyimler:

bavul – valiza                                                     

havlu - prosop                                                      sabun - sapun

zor – greu dis fırçası – periuta de dinti

tatil – 1.concediu.2. vacanta dis macunu – pasta de dinti

yasasın – ura, sa traiasca sonra – pe urma

hazırlık – pregatire gömlek - camasa

bu defa – de data aceasta atkı – fular

kendiniz- insiva                                                    baslık – 1. tot ce se pune

hiç – deloc                                                     pe cap.2. titlu.

canım anneciğim – draga mama sut atmak – a da sut

kendi isinizi kendiniz görün – descurcati-va singuri /yeter – suficient

elbise – imbracaminte          ne . , ne . - nici . nici .

giymek (N. A. L.Abl.) – a imbraca çift - pereche

gereken seyler – lucruri necesare ayakkabı - incaltaminte

düsünmek (N. A. L.) – a gandi                               haklısın – ai dretate

dis – dinte yatarken – la culcare

yıkamak (N.A. L.) – a spala üst – pe, deasupra

kundura - pantof                                                     burusmak (N.)-a se sifona

CONJUNCTİİLE NE . , NE . ; HEM . , HEM . ; YA . YA .

NE . , NE . ; HEM . , HEM; YA . ,YA . BAĞLAÇLARI

1.Conjunctiile ne . , ne . se folosesc pentru negarea a doua obiecte,

fiinte, insusiri sau actiuni.

Önünde ne kitap var, ne defter. “In fata lui nu este nici carte, nici caiet.”

Sokakta ne ses var, ne kıpırtı “Pe strada nu este nici un zgomot, nici o miscare.”

Yarısmaya ne kızlar, ne oğlanlar katıldı. “La concurs n-au participat

nici fetele, nici baietii.”

Ne Yahya Kemal, ne Orhan Seyfi Tanzimat Edebiyatı’na ait değildirler.

“Nici Yahya Kemal, nici Orhan Seyfi nu fac parte din literatura Renasterii.”

Ne kırmızı, ne beyaz gül al. “Nu ia trandafir nici rosu, nici alb.”

Ne büyük, ne yeni ev almadı. “N-a cumparat o casa nici mare, nici noua.”

Ne yedi, ne içti. “Nici n-a mancat, nici n-a baut.”

Ne telefon açtı, ne mektup yazdı. “N-a dat nici telefon, nici n-a scris o scrisoare.”

Conjunctiile hem . ,hem . arata ca ambele fiinte sau obiecte, insu-

siri sunt de aceeasi valoare, sau ca participa impreuna la o actiune; ambele ac-

tiuni s-au desfasurat, se desfasoara sau se vor desfasura.

Hem ev aldı, hem araba. “A cumparat si casa si masina.”

Hem dağa gittiler, hem denize. “S-au dus si la munte si la mare.”          Hem kızlar, hem oğlanlar geldiler. “Au venit si fete si baieti.”

Hem mühendisler, hem isçiler çalıstılar. “Au muncit si inginerii si muncitorii.”                              Bu kız hem akıllı, hem becerikli.“Fata aceasta este si desteapta si inde-

manatica.”

Hem Türkçe, hem Romence biliyor. “Stie si turceste si romaneste.”

Hem çalıstı, hem okudu. “A si muncit, a si invatat.”

Hem ziyaret, hem ticaret. “Si vizita, si comert.”

Hem güzel, hem faydalı. “Este si frumos si util.”

Conjunctiile ya . , ya . arata ca dintre doua obiecte, fiinte, insusiri

unul este de ales, dintre doua actiuni una s-a desfasurat, se desfasoara sau se va desfasura.

Ya denize gideceğim, ya dağa. “Ma duc la mare sau la munte,”

Ya kitap, ya tablo hediye edeceğim. “Voi darui o carte sau un tablou.”

Olimpiyada ya Önder, ya Deniz katılacak. “La olimpiada va participa ori

Önder, ori Deniz.”

Ya doktor, ya hemsire gelecek.“Va veni doctorul sau o sora medicala.”

Ya sarı, ya pembe gül al. “İa trandafir galben sau roz.”

Ya yeni araba al, ya hiç alma.“İa o masina noua sau nu cumpara deloc.”

Ya oku, ya çalıs. “Invata sau munceste.”

Ya gir, ya çık! “İntra sau iesi!”

Nota: Daca obiectele, fiintele, insusirile sau actiunile sunt mai multe

decat doua, atunci se adauga una din conjuntiile da sau de.

Dün ne okudum, ne yazdım, ne de temizlik yaptım. “İeri n-am citit,

n-am scris, nici n-am facut curatenie,”

Nes’e hem matematikte, hem fizikte, hem de resimde iyi. “Nes’e este

buna si la matematica, si la fizica, si la desen.”

Ya kasar, ya peynir, ya da kaymak al. “İa ori cascaval, ori branza ,ori

smantana.”

TEMEL RENK ADLARI PRİNCİPALELE CULORİ

beyaz, ak – alb                            kırmızı - rosu

kara, siyah – negru                     mavi – albastru

sarı - galben kahverengi – maro

mor – mov lacivert – bleumarin

güvez – grena yesil- verde

bej – bej gri, boz – gri

pembe - roz turuncu – portocaliu

alaca – pestrit

OPERATİUNİ ARİTMETİCE DE BAZA

ESAS ARİTMETİK İSLEMLER

Toplama “Adunare”

2+2=4 iki artı iki esit dört

7+ 8= yapar ne kadar?

Çıkarma (eksiltme) “Scadere”

4-2=2 dört çıktı (eksi) iki esit iki (dörtten iki çıktı kaldı iki)

3. Çarpma “Inmultire”

2x2=4 iki çarpı iki esit dört (iki kere iki eder dört)

4. Bölme “Impartire”

4:2=2 dört bölü iki esit iki

Exercitii: 1. Raspundeti in scris la urmatoarele intrebari:

a) Güven ailesi nereye gidecek?

b) Eda ve Metin’in ne yapmaları gerek?

c) Metin bavuluna ne koyacak?

d) Eda bavuluna ne koyacak?

2.Adaugati culorile la vesmintele urmatoare:

ceket bluz pantolon kravat

atkı              pardesü etek entari

Va rog traduceti urmatorul dialog:

- Ne istiyorsunuz?

- Bir bluz.

- Ne renk?

- Kahverengi bir etek için ya bej, ya sarı, ya yesil, ya da kırmızı.

- Hem bej, hem yesil istemiyor musunuz?

- Üzgünüm, bir bluz için param var.

- Hayır, “iki bluz alınız,” demek istemedim. Bej ve yesil alaca bluzu-

muz var. İste, güzel değil mi?

- Gerçekten güzel. Alıyorum.

Traduceti urmatoarele propozitii:

a) In vaza aceasta sunt flori albe, roz si rosii.

b) Cravatele fratelui meu sunt gri, maro si verde.

c) Am cumparat si cascaval si branza.

d) S-au odihnit si la munte si la mare.

e) In valiza aceasta am pus si bluze si fuste..

f) Imi place si Eminescu si Cosbuc.

g) Saptamana aceasta am fost si la opera si la teatru.

h) İa geanta maro sau bej.

i) Ori rezolva probleme, ori citeste.

j) Nu-mi place rochia nici cea verde, nici cea galbena.

k) Pe strada noastra nu trec nici tramvaie, nici autobuze.

l) In camera mea nu este nici televizor, nici radio.

m) Vom cumpara ori casa, ori apartamentul.

n) Du-te ori cu avionul, ori cu trenul.

o) I-am dat lui Metin si caietul si creionul.

Formati propozitii cu conjunctiile studiate la lectie.

Lectia 20 YOLDA

Anne: - Ne kadar düz batı Anadolu yaylası!

Baba: - Her vakit boz- bulanık akar su Sakarya.

Eda: - Bayat yaylasından doğar, Karadeniz’e dökülür.

Metin: - Bulutlar kabarıyor, bakın.

Baba: - Nerede görüyorsun sen bulut?

Metin: - İste, karsıda.

Baba: - Onlar bulut mu, be oğlum?!

Eda: - Dağın çizgileri ne iyi görünüyor: iste dağ etekleri, yamaçlar, dağ tepesi . Haritada gibi . Siz Metin’e güldünüz, ama dağ uzaktan gerçekten bulut gibi duruyor.

Baba: - Dağ eteklerinde nasıl yapraklı ormanlar yetisirler?

Metin: - İğne yapraklı ormanlar yetisirler.

Eda: - İğne yapraklı ormanlar yüksek dağ yamaçlarında yetisirler. Dağ eteklerinde genis yapraklı ormanlar bulunur. Dağ boğazından ge-

çecek miyiz , baba?

Baba: - Evet, kızım, geçeceğiz.

Eda: - Aksama biz nerede kalacağız?

Baba: - Bir dağ evinde.

Metin: - Nerede yiyeceğiz? Ben acıktım.

Anne : - “Kendin pisir, kendin ye,” yok mu? Siz babanla atesi yakarsı-

nız, biz ,de Eda’yle pırzolaları, salatayı hazırlarız.

Baba: - Temiz havada, çamların altında, gürültüden uzak .

Metin: - Lütfen, yiyecek için konusmayın, çok acıktım.

Eda: - Anneciğim, bu küçük bebeğe bisküvi ver, olmaz mı?

Sözler ve deyimler:

düz – neted, plat, intins

Anadolu yaylası – podisul Anatoliei.

bulanık – tulbure

akar, akmak (N.D Abl.) – curge, a curge

doğar, doğmak (N.L.) – 1. izvoreste (a izvori) 2.se naste (a se naste)

dökülür, dökülmek (N. D.) – se varsa, a se varsa

bulut – nor

bulutlar kabarıyor – se innoreaza

çizgi – 1. linie.2. trasatura. 3. contur

dağ etekleri – poalele muntelui

yamaç – versant

dağ tepesi – varf de munte

haritada gibi – ca pe harta

uzak – departe

uzaktan – din departare

bulut gibi duruyor – arata ca niste nori

nasıl yapraklı ormanlar? – ce fel de paduri?

bulunur, bulunmak (N.,L.) – se afla, a se afla

iğne – ac

iğne yapraklı ormanlar – paduri de conifere

yüksek – inalt

genis yapraklı ormanlar – paduri de foioase

yetisir, yetismek (N.,L.) – cresc, 1.a creste.2. a se dezvolta

dağ boğazı – defileu

aksama nerede kalacağız? – unde vom innopta?

dağ evi – cabana

kendin pisir, kendin ye – loc organizat pentru picnic

ates – foc

yakarsınız, yakmak (N.,A.,L., Abl.) – veti aprinde 1. a aprinde.2. a arde

pırzola – friptura

hava –1. aer. 2. vreme

çam - brad

çamların altında – sub brazi

yiyecek – aliment, hrana

küçük bebek – bebelus

bisküvi - biscuit

olmaz mı? – nu se poate?

AORİSTUL (TİMPUL PREZENT-VİİTOR)

GENİS ZAMAN

Aoristul exprima:

1.O actiune care se desfasoara permanent sau se repeta regulat conform

unor reguli ale naturii, ale societatii.

Tuna nehri Karadeniz’e dökülür. “Fluviul Dunarea se varsa in Marea

Neagra.”

Avrupa Asya’nın batısında bulunur. “Europa se afla la vest de Asia.”

Göçebe kuslar ilk baharda ülkemize dönerler. “Pasarile calatoare se in-

torc primavara in tara noastra.

Ayva güzün olgunlasır. “Gutuile se coc toamna.”

İlk okul saat sekizden on ikiye kadar okur. “Ciclul primar invata intre

orele opt si douasprezece.”

2. O actiune care se va desfasura curand:

Yarın kütüphanede bulusuruz. “Maine ne intalnim la biblioteca.”

Bu günlerde kardesim gelir. “Zilele acestea vine fratele meu.”

Pazara size gideriz. “Duminica venim la voi.”

3. Folosit la forma interogativa arata politete, respect.

Bu hediyeyi kabul eder misiniz? “(Va rog,) primiti acest cadou?”

Telefon eder misiniz? “Dati un telefon (va rog)?”

Bize haber eder misiniz? “Ne anuntati, (va rog)?”

Nota: Timpul prezent-viitor se foloseste foarte des in proverbe.

İnsan ahbabından belli olur. “Omul se cunoaste dupa prieteni.”

Demir kızgınken dövülür. “Bate fierul cat e cald.”

İlim ocağı aç kalmaz. “Ai carte, ai parte.”

Kuvvet birlikten doğar. “In unirea consta puterea.”

Gülü seven dikenine katlanır. “Cine iubeste trandafirul, suporta ghimpele.”

Kadın var ki, erkeğini gül eder,

Kadın var ki, erkeğini kül eder. “Exista femeie care transforma pe barba-

tul ei in trandafir, exista femeie care transforma pe barbatul ei in scrum.”

FORMAREA TİMPULUİ PREZENT-VİİTOR

GENİS ZAMANIN KURULUSU

Pentru formarea acestui timp se adauga la radacinile verbale urmatoa-

rele sufixe:

r se ataseaza radacinilor verbale terminate in vocala:

anlamak “a intelege” - anlar

gizlemek “a ascunde” - gizler

okumak “ a citi” - okur

–ar, -er se ataseaza la radacinile verbale monosilabice terminate in

consoana.

yazmak “ a scrie” - yazar

bakmak “a privi” - bakar

tutmak “a tine” - tutar

susmak “a tacea” - susar

tartmak “a cantari” -tartar

gezmek “a se plimba” -gezer

yüzmek “a inota” - yüzer

gitmek “a pleca” -gider

dikmek “1.a coase. 2. a sadi” - diker

içmek “a bea” - içer

3. ır, -ir, -ur, -ür se adauga la radacinile verbale polisilabice terminate in

consoana.

çalısmak “a munci” - çalısır

becermek “a reusi” - becerir

uydurmak “a potrivi” - uydurur

güldürmek “ a face sa rada” - güldürür

Nota: Unele verbe monosilabice terminate in consoana primesc la fel su-

fixele –ır , -ir , -ur , ür. Cele mai des folosite sunt urmatoarele:

almak “a lua” - alır

vermek “a da” - verir

bilmek “a sti” - bilir

bulmak “a gasi” - bulur

vurmak “a lovi - vurur

varmak “a ajunge, a se duce” - varır

gülmek “a rade” - gülür

gelmek “a veni” - gelir

görmek “a vedea” - görür

kalmak “a ramane” - kalır

olmak “a fi” - olur

ölmek “a muri” - ölür

denmek “a se zice” - denir

Conjugarea. Çekimi.

1. Forma afirmativa. Olumlu sekil.

La tema formata din radacina verbului si sufixele prezent-viitorului se

adauga sufixele personale.

çalısmak a munci

ben çalısırım eu muncesc voi munci

sen çalısırsın tu muncesti vei munci

o çalısır el munceste va munci

biz çalısırız noi muncim vom munci

siz çalısırsınız voi munciti veti munci

onlar çalısırlar ei muncesc vor munci

beklemek a astepta

ben beklerim eu astept voi astepta

sen beklersin tu astepti vei astepta

o bekler el asteapta va astepta

biz bekleriz noi asteptam vom astepta

siz beklersiniz voi asteptati veti astepta

onlar beklerler ei asteapta vor astepta

konusmak a vorbi

ben konusurum eu vorbesc voi vorbi

sen konusursun tu vorbesti vei vorbi

o konusur el vorbeste va vorbi

biz konusuruz              noi vorbim vom vorbi

siz konusursunuz voi vorbiti veti vorbi

onlar konusurlar ei vorbesc vor vorbi

gülmek a rade

ben gülürüm eu rad voi rade

sen gülürsün tu razi vei rade

o gülür el rade va rade

biz gülürüz                    noi radem vom rade

siz gülürsünüz voi radeti veti rade

onlar gülürler ei rad vor rade

Exercitii: 1.Conjugati verbele yazmak, dinlemek, oynamak, yürümek

la timpul prezent-viitor, forma afirmativa.

2. Traduceti in romana:

Otobüs o sokaktan geçer.

Kütüphanede dergiler okurum.

Sabahları çay içeriz.

Arkadasıma telefon ederim.

Bu ressam dağ eteğinde resim yapar.

Dobruca’da genis yapraklı ormanlar yetisir.

Mecdiye Dobruca’da bulunur.

Her sabah yıkanırız.

Komsularımı selamlarım.

3. Traduceti in turca:

Raul Olt se varsa in Dunare.

Valiza o pregatesc eu.

Eu muncesc intre orele 7-15.

In fiecare dimineata elevii se duc la scoala.

Maine cumpar 1kg.de zahar.

In fiecare zi doctorul viziteaza pe bolnavi.

In gradina aceasta se joaca copii.

Noi luam bilete si pentru bunica.

Constanta se afla pe malul Marii Negre.

Tata va veni dupa o ora

Pe strada aceasta trec autobuze.

Maine voi merge la biblioteca si voi citi acolo romanul.

RECAPİTULARE IV

TEKRAR IV

Conjugati verbele çalısmak, giymek, oturmak, yüzmek la cele 4 for-

me ale timpului viitor categoric.

Traduceti urmatoarele propozitii:

Bükresli arkadaslar trenle geldiler.

Köylü bir traktör aldı.

Kahvaltıda az sekerli çay içiyoruz.

Teyzem gürültülü bir caddede oturuyor.

Geceli-gündüzlü çalıstı.

Bu iste gizli bir sey yok.

Müdür bey bahçeli evde oturacak.

Kahvaltısız okula gitmiyorum.

Romanya’da elektriksiz köy yoktur.

Hasta tuzsuz ekmek yiyor.

Balıkçı gürültüsüz bir köyde oturuyor.

Raspundeti la intrebarile:

Hangi müzikten hoslanıyorsunuz?

Hangi renklerden hoslanıyorsunuz?

Bu yaz dağa gidecek misiniz?

Saat kaçtan kaça kadar çalısıyorsunuz?

Kütüphaneye gidiyor musunuz?

Soğuk havalarda nasıl elbise giyersiniz?

Conjugati verbele hazırlamak, beklemek, almak, vermek la cele 2

forme ale modului imperativ.

Formati propozitii cu verbul la timpul viitor categoric.

Traduceti urmatorul text:

- Sabahleyin saat 6’da kalkacağım. Yıkanacağım, sonra okula gidece-

ğim.

- Kahvaltı yapmayacak mısın?

- Evet, kahvaltıyı hazırlayacağım, saat 7’de kahvaltı yapacağım.

- Yarın kaç saat okulda olacaksın?

- Yarın saat 8’den 1’e kadar okulda olacağım. Okuldan doğru eve dö-

neceğim. Yemek yiyeceğim. Öğleden sonra derslerime çalısacağım.

Bir saat tenis.

- Büyük annene yardım etmeyecek misin?

- Büyük anneme dün alısveris yaptım. O bu gün teyzeme gidecek.

- Aksam yemeğini saat kaçta yiyeceksin?

- Aksam yemeğini annemle, babamla, kardesimle saat yedide yiyece-

ğim. Biraz televizyon seyredeceğim. Günüm böyle geçecek.

Siz ne yapacaksınız? Siz de bir gününüzü anlatır mısınız, lütfen?

7. Traduceti urmatoarele propozitii folosind conjunctiile ne . , ne . ;

hem . hem; ya . ,ya .

Nu voi cumpara nici bluza, nici pantalon.

Nu-mi place nici culoarea roz, nici galben.

Citesc reviste si in limba turca si in limba romana.

Turcia se afla si in Europa si in Asia.

Invata, ori ajuta-o pe bunica.

Ori da un telefon, ori scrie o scrisoare.

Nu cumpar nimic sarat: nici branza, nici cascaval, nici paine.

Ascult si muzica turca si romana si clasica.

Ori citeste o carte, ori fa cumparaturi, ori fa curatenie.

8. Conjugati trei verbe la timpul prezent-viitor.

9. Traduceti urmatoarele propozitii folosind verbul la timpul prezent-

viitor, forma afirmativa.

Acasa micul dejun il pregateste mama.

Romania se afla in Europa.

Dunarea se varsa in Marea Neagra.

Magazinul este deschis intre orele 8-20.

Maine voi cumpara o pereche de sandale.

Dupa masa veniti la biblioteca?

Dimineata nu ma duc la tenis.

Cand vine vaporul din Turcia?

La ce ora se deschid magazinele in Constanta?

10. Sa facem operatiuni aritmetice in limba turca :

25+12= 84-26= 6x7= 81:9=

142+39= 256-120= 12x12= 27:3=

435+25= 894-83= 6x8= 56:7=

Lectia 21

Yağmur yağıyor.

Kar yağıyor.

Rüzgar esiyor.

HAVA NASIL?

Metin: - Anne, yarın plaja gidecek miyiz?

Anne: - Havaya bağlı. Hava günesli, güzel olursa, gideriz.

Eda: - Bu gün hava güzeldi, yarın da güzel olur.

Anne: - Yarın havanın nasıl olacağı bu güne bağlı değil ki, kızım. Bu

gün günesli, parçalı bulutlu, boğucu sıcak olur, ertesi gün soğuk

olur, simsek çakar, gürler, dolu yağar. Hava bir gecede dokuz de-

fa değisir, derler.

Metin: - Hiç o kadar olur mu, anneciğim?! Bir gecede hava dokuz de-

fa değisir mi?

Anne: - Söz gelisi, oğlum. Havanın çok değistiğini bildirmek için in-

sanlar böyle derler.

Eda: - Hava raporunu dinleriz. Havanın nasıl olacağını söyler.

Anne: - Evet, televizyonu açın. Haberlerden sonra hava raporunu ve-

rirler.

Televizyon spikeri: - Hava raporu: Bu gün doğu ve kuzey bölgelerde

gök yüzü berrak, hava sıcak, batı ve güney bölgelerde parçalı

bulutlu geçti. Rüzgar güneyden hafif esti. Deniz sakindi. Ya-

rın sabahleyin sisli, öğleye doğru açık, günesli geçecek.

Metin: - Yarın plajdayız, anneciğim. Ben çantayı simdiden hazırlaya-

cağım.

Eda: - Senin için çantayı hazırlamak, kayığı almak, demek.

Metin: - Ah, evet, efendim, pardon. Bayan Eda’nın kitaplarını, dergi-

lerini unuttuk.

Eda: - Korkma, kitabımı kendim de alırım.

Anne: - Çekismeyin, çocuklar. Herkes esyalarını kendisi hazırlasın. De-

ğistirmek için de deniz mayosu almayı unutmayın.

Sözler ve deyimler:

hava – 1. vreme.2. aer 3. atmosfera hiç o kadar olur mu? – se poate chiar

havaya bağlı – depinde de vreme asa de mult

olursa – daca va fi söz gelisi – vorba vine

parçalı bulutlu – partial innorat bildirmek (N. A.) - a instiinta

boğucu sıcak – sufocant de cald hava raporu – buletin meteorologic

ertesi gün – a doua zi televizyon – 1. televizor, 2.televizi-

soğuk – rece                                                   une

simsek çakmak – a fulgera haber – veste, stire

gök gürlemek – a tuna haberler – jurnal de stiri

dolu –1. grindina. 2. plin gök yüzü - cer

dokuz defa – de noua ori                     doğu - est

değismek (N.,L.) – a se schimba batı – vest

açık – 1. clar. 2. deschis.3. descoperit / kuzey- nord

güney – sud korkmak (N., Abl.) – a se teme

berrak – 1. senin. 2. limpede çekismek( N.) – a se certa

bölge – regiune herkes – toti, toata lumea

rüzgar – vant                                       esya – obiect, lucru

hafif esmek – a bate usor değistirmek N., A.) – a schimba

sakin – linistit deniz mayosu – costum de baie

sis – ceata

öğleye doğru – spre pranz

TİMPUL PREZENT-VİİTOR (Continuare)

GENİS ZAMAN (Devam)

2. Forma negativa. Olumsuz sekil.

Aceasta forma se exprima cu ajutorul urmatoarelor imbinari de sufixe:

Sing. p. I –mam, -mem pl. p.I –mayız, -meyiz

p. II –mazsın, -mezsin p.II –mazsınız, -mezsiniz

p.III –maz, mez p.III –mazlar, -mezler

almak a lua

ben almam                    eu nu iau nu voi lua

sen almazsın tu nu iei nu vei lua

o almaz el nu ia nu va lua

biz almayız noi nu luam nu vom lua

siz almazsınız voi nu luati nu veti lua

onlar almazlar ei nu iau nu vor lua

beklemek                      a astepta

ben beklemem eu nu astept nu voi astepta

sen beklemezsin tu nu astepti nu vei astepta

o beklemez el nu asteapta nu va astepta

biz beklemeyiz noi nu asteptam nu vom astepta

siz beklemezsiniz voi nu asteptati nu veti astepta

onlar beklemezler ei nu asteapta nu vor astepta

Forma interogatıva Soru sekli

Se formeaza prin adaugarea la forma afirmativa, singular, persoana

a III-a a particulelor interogative mı , mi , mu , mü impreuna cu sufixele

personale.

çalısmak

ben çalısır mıyım? eu voi munci (oare)?

sen çalısır mısın?                     tu vei munci (oare)?

o çalısır mı? el va munci (oare)?

biz çalısır mıyız?                     noi vom munci(oare)?

siz çalısır mısınız? voi veti munci (oare)?

onlar çalısır(lar) mı? ei vor munci (oare)?

beklemek

ben bekler miyim? eu voi astepta (oare)?

sen bekler misin? tu vei astepta (oare)?

o bekler mi? el va astepta (oare)?

biz bekler miyiz? noi vom astepta (oare)?

siz bekler misiniz? voi veti astepta (oare?

onlar bekler(ler) mi? ei vor astepta (oare)?

konusmak

ben konusur muyum? eu voi vorbi(oare)?

sen konusur musun? tu vei vorbi (oare)?

o konusur mu? el va vorbi (oare)?

biz konusur muyuz? noi vom vorbi (oare)?

siz konusur musunuz? voi veti vorbi (oare)?

onlar konusur(lar) mı? ei vor vorbi (oare)?

yüzmek

ben yüzer miyim? eu voi inota (oare)?

sen yüzer misin? tu vei inota (oare)?

o yüzer mi? el va inota(oare)?

biz yüzer miyiz? noi vom inota (oare)?

siz yüzer misniz? voi veti inota (oare)?

onlar yüzer(ler) mi?               ei vor inota (oare)?

Forma negativ-interogativa. Olumsuz-soru sekli.

Se formeaza prin adaugarea la forma negativa, singular, persoana a

III-a ,a uneia din particulele mı, mi impreuna cu sufixele personale.

konusmak

ben konusmaz mıyım? eu nu voi vorbi (oare)?

sen konusmaz mısın? tu nu vei vorbi (oare)?

o konusmaz mı? el nu va vorbi (oare)?

biz konusmaz mıyız? noi nu vom vorbi (oare)?

siz konusmaz mısınız? voi nu veti vorbi?

onlar konusmaz(lar) mı? ei nu vor vorbi (oare)?

beklemek

ben beklemez miyim? eu nu voi astepta (oare)?

sen beklemez misin? tu nu vei astepta (oare)?

o beklemez mi? el nu va astepta (oare)?

biz beklemez miyiz?               noi nu vom astepta (oare)?

siz beklemez misiniz? voi nu veti astepta (oare)?

onlar beklemez(ler) mi?         ei nu vor astepta (oare)?

Exercitii: 1. Conjugati verbele yazmak, dinlemek, oynamak, yürümek

la cele patru forme ale timpului prezent-viitor.

2. Traduceti urmatarele propozitii in romaneste si transcrieti verbele la

forma:

negativa:

O Almanca bilir.

Oğlum bu hafta telefon açar.

Onlar haberleri dinlerler.

Bu ressam deniz kıyısında resim yapar.

Ali annesini dinler.

Eda ile Metin okula beraber giderler

interogativa:

Siz Bükres’e gidersiniz.

Metin tatilde problem çözer.

Eda spor yapar.

O Romence konusur.

Siz annenize yardım edersiniz.

Onlar İngilizce konusurlar.

negativ-interogativa:

Metin sabahleyin saat altıda kalkmaz.

Eda annesinden izin almadan sinemaya gitmez.

Brasovlular dağa gitmezler.

Onlar pazarları evde oturmazlar.

Ben Romence’den sözlüksüz çevirmem.

Annem bizi yemeksiz bırakmaz.

3. Traduceti in limba turca:

İeri a fost un timp frumos.

Astazi burniteaza(çisiyor). Buletinul meteorologic anunta ploaie.

Maine va ninge si vantul va bate puternic.

Dupa-amiaza vremea va fi inchisa.

Lectia 22 İYİ YOLCULUKLAR, FİKRİYECİĞİM !

Fikriye hanım: - Günaydın, Ayse! Nasılsın, canım?

Ayse hanım: - Günaydın, Fikriyeciğim! İyiyim, sen nasılsın?

Fikriye hanım: - Ben de iyiyim. Romanya’ya gitmek için hazırlanıyorum.

Ayse hanım: - O, ne iyi! İsittim ki, pek düzenli, pek güzel bir memle-

ket Romanya. Ne vakit yolculuk?

Fikriye hanım: - Ayın basında.

Ayse hanım: - Uçakla gidersiniz, tabii.

Fikriye hanım: - Hayır, Ayseciğim. Ben uçakla yolculuktan hoslanmı-                                                                      yorum. Trenle gideceğiz. Balkan yarımadasını daha iyi görürüz. İstanbul’dan Bükres’e gidis-dönüs biletleri aldık.

Ayse hanım: - Bükres’te kalacak mısınız?

Fikriye hanım: - İki-üç gün kalacağız, sonra deniz boyuna gideceğiz. Ora-

dan Karpat dağlarına, Brasov sehrine gideceğiz. Yine Bük- res yoluyla Türkiye’ye döneceğiz.

Ayse hanım: - Ne mutlu sana! İyi yolculuklar, Fikriyeciğim! İyi tatiller!

Sözler ve deyimler:

İyi yolculuklar! – Drum bun!

isitmek (N.A.L.Abl.) – a auzi

ki – ca, incat

düzenli – aranjat, organizat

yolculuk – calatorie, drumetie

ayın basında – la inceputul lunii

gidis-dönüs – dus si intors

kalmak (N. L.) – a ramane

Bükres yoluyla – via Bucuresti

ne mutlu sana – ferice de tine

ADVERBUL

EDAT

In limba turca adverbele cele mai des folosite sunt urmatoarele:

De timp: demin “adineauri”, simdi “acum, dün “ieri”, bugün (bu gün)“astazi”, yarın “maine”, erken “devreme”, geç “tarziu”, derhal

“imediat”, hala “inca”, sonra “pe urma” , önce “ intai, mai inainte,”

hemen “indata, imediat”, bazen “uneori”, daima “mereu”yazın “in tim-

pul verii,” kısın “in timpul iernii”, gündüz “ziua”,sabahleyin “dimi- neata”, aksamleyin “seara,” çoktan “de mult,” eskiden “ inainte, pe

timpuri”, birazdan “ peste putin timp”, evvelsi gün “alaltaieri,” ertesi

gün “a doua zi”

Acestea raspund la intrebarile: ne vakit?, ne zaman? “cand?”, ne

vakitten beri ?, ne zamandan beri?“ de cand?”, ne vakite kadar?,

ne zamana kadar? “pana cand?”

De loc: asağı “jos”, yukarı “sus”, ileri “inainte”, öte “incolo, din-

colo”, beri “incoace”, içeri “inauntru”, dısarı “afara”, geri, “inapoi”,

üst “deasupra”, alt “sub, dedesubt”,

Adverbele de loc se folosesc cu dativul, locativul, ablativul si primesc urmatoarele forme:

asağı, asağıya, asağıda, asağıdan

yukarı, yukarıya, yukarıda, yukarıdan

ileri, leriye, ileride, ileriden

öte, öteye, ötede, öteden

beri, beriye, beride, beriden

içeri, içeriye, içeride, içeriden

Raspund la intrebarile: nereye? “incotro?”, nerede? “unde?”, nereden? “

de unde?”

De mod: yavas yavas, yavasça “incet”, acele acele“cu graba, cu iu-

teala, gizlice “ in mod ascuns”, usulca “usor”, dostça “prieteneste, ami-

cal”, delicesine “nebuneste”, sağ-salim “sanatos, teafar”.

Raspund la intrebarile: nasıl?“cum?, in ce fel?”, ne surette?, ne halde?, ne tarzda? “in ce mod?”

De cantitate: çok “mult”, az, biraz “putin”, fazla “mai mult, in plus”,

tamamiyle “complet”, oldukça “destul de . , cat se poate de . , cam . ,”

son derece “excesiv, exceptional” , kat kat “dublu-triplu”.

Raspund la intrebarile: ne kadar? , nice? “ cat de . ?”

De cauza: niçin “de ce”, onun için “de aceea”, bunun için “de aceea,

din cauza aceasta” , neden “din ce cauza.”

Raspund la intrebarile: niçin?, neye? “ de ce? , din ce cauza?”

De relativitate: evet “da”, hayır “nu”, tabii “fireste”, muhakkak “neaparat”, yàlnız “doar, numai, “exclusiv”, her halde “se pare ca, “ belki ,“poate” bilhassa “mai cu seama.”

Aceste adverbe nu raspund la o intrebare.

Exemple de adverbe folosite in propozitie:

Simdi Türkçeyi biraz anlıyorum. “Acum inteleg putin turceste.”

Babam henüz geldi. “Tata a venit acum cateva clipe.”

Sabahleyin yıkanırım. “Dimineata ma spal”

Misafir içeriye girdi. “Musafirul a intrat (inauntru).”

Hasta yavas yavas yürüdü. “Bolnavul a mers incet, incet.”

Memur acele acele konustu. “Functionarul a vorbit repede, repede.”

Oyuncular dostça oynadılar. “Jucatorii au jucat in mod amical.”

Metin çok acıktı. “Lui Metin i-a fost tare foame.”

O Romence’yi oldukça iyi konusuyor. “El vorbeste romaneste destul

de bine.”

Sen fazla yoruldun. “Tu te-ai obosit prea mult.”

Turistler her halde otobüsle gelecekler. “Se pare ca turistii vor veni cu autobuzul.”

Belki yarın kütüphaneye giderim “Poate ca maine ma duc la biblioteca.”

O bilhassa Orhan Kemal’i çok okuyor. “El citeste in mod deosebit pe

Orhan Kemal.”

Bunun için okula gidemedi. “Din cauza aceasta n-a putut sa mearga la scoala.”

Exercitii: 1. Puneti intrebari la adverbele din urmatoarele propozitii:

Annem biraz yoruldu.

Eskiden bilgisayar yoktu.

Halklar daima barıs isterler.

O geri dönmez.

Bu film belki değerli.

Erken yat, erken kalk

Bu artist son derece güzel oynuyor.

Terzi entariyi acele acele bitirdi.

Nilgün bardağı usulca koydu.

Metin gizlice baklava yedi.

Oyuncu delicesine kosuyor.

Tren birazdan gelecek.

2. Raspundeti la urmatoarele intrebari folosind adverbul potrivit.

Exemplu: - Güven ailesi nerede oturuyor?

- Güven ailesi ötede oturuyor.

Sinemada insanlar nereye bakıyorlar?

Çocuk nasıl kostu?

Çiçekleri nereden aldın?

105

Hasta nasıl yürüdü?

Ressam evine nasıl döndü?

Müdür ne kadar konustu?

Siz ne kadar çalıstınız?

O niçin gelmedi?

Arkadasını ne vakitten görmedin?

3.Exprimati subiectele din propozitiile urmatoare folosind pronumele

personal:

a) Yarın konsere bilet alırım.

b) Sabahleyin evde kahvaltı yaparız.

c). Arkadaslarla Türkçe konusuyoruz.

d) Çok susadık.

e) Dün fazla çalıstın.

f) Bizi dostça selamladılar.

g) Çok yoruldunuz

h) Güzel resim yapar.

Raspundeti afirmativ la urmatoarele intrebari:

Uçakla mı yolculuk yapacak?

Çabuk mu yazıyorsun?

Siz Romanya’ya trenle mi gideceksiniz?

Derhal mı gelecekler?

Evde yalnız mı oturuyorsunuz?

Traduceti in limba turca:

Muncitorul s-a dus in graba la servici.

Se pare ca, este o rochie foarte frumoasa.

Se pare ca soferul este bolnav.

Astazi neaparat voi da telefon mamei.

Tata se duce dimineata la servici.

Inauntru este cald.

Afara ninge.

Lectia 23 PASAPORTLARINIZI VERİN, LÜTFEN

Eren ailesi trende.

Fikriye hanım: - “ Romanya turizm için ne gibi olanaklar sağlar?”

Orhan bey: - Bana mı soryorsun?

Fikriye hanım: - Agiemin Baubec beyin “Romence-Türkçe Konusma Kılavuzu”nu okuyorum.

Orhan bey: - Oku, oku. İyi akıl.

Fikriye hanım: - “Ülkenin doğal güzellikleri meshurdur. Karpat dağları,

Karadeniz kıyısı, Tuna deltası, tarihsel anıtlar, Romen halkının gelenek ve adetleri, tedavi yerleri, birçok teda-

vi usulleri bunlar arasında bulunmaktadır.”

Orhan bey: - Deniz sahili hakkında ne yazıyor?

Fikriye hanım: - “Bunlar doğuya bakan ince kumlu plajlardır.

Yaz günleri 120 gün devam eder ve günesli günler 14 sa-

at sürer. Deniz suyu sıcak ve sakindir.

Her kategoriden oteller, villalar ve kempingler vardır.”

Orhan bey: - Kapıkule’ye geldik.

Fikriye hanım: - Pasaportlar sende değil mi?

Orhan bey : - Cebimdeler.

Sınır subayı: - İyi günler! Pasaportlarınızı verin, lütfen.

Orhan bey: - İyi günler! Buyurun.

Sınır subayı: - Romanya’ya mı yolculuk?

Orhan bey: - Evet. Bulgaristan’dan tranzit geçeceğiz ve tatilimizi Romanya’da geçireceğiz.

Sınır subayı: - Pasaportlarınız tamam. Gümrük kağıtlarını doldurun, bavullarınızı kontröle hazırlayın, lütfen.

Gümrük memuru: - İyi günler! Lütfen, bavullarınızı açınız.

Fikriye hanım: - Her güne lazım giyecekler ve birkaç hediye.

Gümrük memuru: - Esyalarınız gümrükten muaf. Gümrük vergisine

tabi esyalarınız yok.

İyi yolculuklar, efendim!

Orhan bey: - Tesekkür ederiz.

Sözler ve deyimler:

ne gibi olanaklar sağlar? – ce posibilitati asigura?

konusma kılavuzu – ghid de conversatie

iyi akıl – idee buna

doğal güzellikleri – frumuseti naturale

meshur, ünlü- celebru

tarihsel anıtlar - monumente istorice

gelenek – traditie

adet – obicei

tedavi yerleri – statiuni balneoclimaterice

tedavi – tratament

usul – metoda

bunlar arasında – printre acestea

sahil – litoral

doğuya bakan – orientat spre est

ince kum – nisip fin

devam etmek (N., D., A., L., Abl.) – a continua, a se prelungi

pasaportlarınız tamam – pasapoartele sunt in regula

gümrük – vama

gümrük kağıtları- declaratiile vamale

doldurmak (N., A., L.,Abl.) – 1. a completa.2. a umple

bavul – valiza

her güne lazım giyecekler - imbracaminte de toate zilele

hediye – cadou

esya – bagaj

gümrükten muaf – scutit de taxa vamala

gümrük vergisine tabi – supus taxei vamale

GRADELE DE COMPARATİE ALE ADJECTİVELOR

SIFATIN DERECELERİ

In limba turca adjectivele au trei grade de comparatie: pozitiv, compara-

tiv, superlativ.

Gradul pozitiv arata o insusire fara vreo comparatie

güzel sehir – oras frumos

temiz ev – casa curata

iyi insan – om bun

mavi deniz – mare albastra

değerli kitap – carte valoroasa

Gradul comparativ. Are doua subgrupe:

De superioritate si de inferioritate.

In exprimarea comparativului de superioritate si de inferioritate adjectivul este precedat de cuvintele: daha “mai”, ziyade “mult, prea” fazla “mai mult,

prea mult”, daha ziyade, daha fazla “mai mult”, az “putin”, çok “mult, foarte mult”, daha az “mai putin”, daha çok “mai mult”, bir kat daha “ de doua ori,

dublu”.

daha güzel ev – o casa mai frumoasa

ziyade tatlı baklava – o baclava prea dulce

daha ziyade süslü oda – o camera impodobita mai mult

az verimli toprak – un pamant putin fertil

çok düzenli aile – o familie foarte ordonata

daha az değerli kitap – ocarte mai putin valoroasa

çok daha yüksek bina – o cladire mult mai inalta

bir kat daha ucuz kumas – o stofa la jumatate de pret

Dintre cei doi termeni de comparatie daca este folosit numai unul, sub-

stantivul poate sa stea in diferite cazuri, dupa functia pe care o indeplineste

in propozitie.                                  108

Daha güzel bir ev gördüm. “Am vazut o casa mai frumoasa.”

Arkadasım daha güzel bir evin projesini çizdi. “Prietenul meu a proiectat

o casa mai frumoasa.”

Onlar daha güzel eve göçtüler. “Ei s-au mutat la o casa mai frumoasa.”

Annem daha güzel evi görmedi.“Mama n-a vazut-o pe casa mai frumoasa.”

O daha güzel evde oturuyor. “El sta in casa mai frumoasa.”

Komsular daha güzel evden göçtüler. “Vecinii s-au mutat de la o casa mai frumoasa.”

Daca sunt folositi ambii termeni, al doilea sta in ablativ. In acest caz folo- sirea cuvintelor de comparatie este facultativa:

Köstence Tulça’dan daha büyük sehirdir. “Constanta este un oras mai ma-

re decat Tulcea.”

Se poate spune si:

Köstence Tulça’dan büyük sehirdir.

Daca obiectul pe care-l determina este deja cunoscut ambilor vorbitori,

atunci adjectivul devine predicat nominal.

Köstence Tulça’dan daha büyüktür.

Köstence Tulça’dan büyüktür.

b) Comparativul de egalitate se exprima prin cuvintele : kadar “cat, ca”

cand in comparatie se indica o cantitate si gibi “ca”, atunci cand se sugereaza

o calitate.

Deniz kadar engin bir göl göründü. “A aparut un lac intins cat marea.”

Sehir kadar düzgün köyler kuruldu. “S-au construit sate sistematizate ca orasele.”

Kar gibi beyaz bir bluz giydi. “A imbracat o bluza alba ca zapada.”

Metin aslan gibi kuvvetli yetisti. “Metin a crescut puternic ca un leu.”

Daca determinatul este exprimat prin pronume, atunci acesta sta in cazul nominativ. Numai persoana a III-a plural ramane in cazul nominativ.

Benim gibi öğretmen çoktur. “Sunt multe cadre didactice ca mine.”

O senin gibi iyi mühendistir. “El este un inginer tot asa de bun ca tine.”

Onun gibi iyi uzman bizim fabrikada da var. “Specialisti buni ca el sunt

si in fabrica noastra.”

Bizim gibi çalıskan memurlar çoktur.“Sunt multi functionari harnici ca

noi ”

Sizin gibi iyi öğrenciler büyüdüklerinde iyi uzman olurlar.

“Elevii buni precum voi devin buni specialisti.”

Onlar gibi sairler her gün doğmaz. “Poeti ca ei nu se nasc in fiecare zi.”

3. Gradul superlativ arata ca insusirea a unei persoane sau unui obiect

este la nivelul cel mai inalt sau cel mai scazut.

Superlativul este de doua feluri:

a) Superlativul relativ – arata ca insusirea unei persoane sau unui obiect

este superioara fata de insusirile altor persoane sau obiecte de acelasi gen. Se

exprima cu ajutorul particulei en “cel mai, cea mai, cei mai, cele mai”.

En iyi oyuncular olimpiyada yetistiler. “Sportivii cei mai buni au ajuns la olimpiada. “

En yüksek tepe Everest’tir. “Cel mai inalt varf este Everestul.”

b) Superlativul absolut arata o insusire extraordinara. Se exprima cu aju-

torul cuvintelor çok, pek “mult, foarte mult, fevkalade, gayet, olağanüstü “foarte, prea, extrem de, extraordinar de . ”

Yahya Kemal fevkalade güzel siirler yazdı.

“Yahya Kemal a scris poezii extraordinar de frumoase.”

Gayet değerli bir kitap okudum. “Am citit o carte foarte valoroasa.”

Olağanüstü istidatlı ressam sergi açtı.

“Pictorul cu un talent extraordinar a vernisat o expozitie.”

Gayet çirkin yazımdan utanıyorum. “Mi e rusine de scrisul meu extra-

ordinar de urat.”

Exercitii: 1. Raspundeti la urmatoarele intrebari:

Fikriye hanımla Orhan bey nereye gidiyorlar?

Romanya’da hangi turistik yerler var?

Romanya’da deniz sahili nasıldır?

Kapıkule’de pasaportları kim kontrol etti?

Gümrük memuru ne dedi?

2. Alcatuiti propozitii cu urmatoarele cuvinte: turizm, pasaport, kılavuz, Karadeniz sahili, Karpat dağları.

3. Folositi adjective in cele 3 grade de comparatie si alcatuiti propozitii

cu ele.

4. Traduceti in romaneste:

a) Gayet güzel bir film gördüm.

b) Eda daha güzel bir çanta aldı.

c) Romanya’da ince kumlu, çok genis plajlar var.

d) Kitap fevkalade iyi arkadastır.

e) Su sarkıcı çok sen sarkılar çaldı.

f) Romanya’da gayet güzel turistik yerler var.

g) Daha iyi bir sarkıcı dinledim.

h) Romanya’da en büyük sehir hangisidir?

i) Az sekerli çay severim.

j) Fazla uzun filmleri sevmem.

5. Completati spatiile libere:

O . kadar bilgili insan burada yoktur.

b) Sen . kadar iyi arkadas bulunmaz.

c) Siz . gbi bir sarkıcı çaldı.

d) O . gibi sporcular okulumuzda çoktur.

e) Metin, Erol . daha iyi oynar.

f) Eda, Gülten . daha iyi okur.

6.Traduceti in turca:

Doamna si domnul Eren sunt in tren.

Doamna Eren:

- Imi pare rau, ca nu inteleg mai bine romaneste. Cum o sa ne inte-

legem cu familia İonescu?

-Doamna İonescu intelege putin turceste. Domnul İonescu vorbeste

foarte bine engleza. Cu dumnealui o sa vorbim in engleza.

- Eu nu vorbesc engleza la fel de bine ca tine..

- Nici eu nu vorbesc romana ca tine.

Lectia 24 BÜKRES GEZİSİ

Eren ailesi geceyi otelde geçirdi. Sabahleyin İonescu ailesi ile bulustular.

İonescu ailesi: - İyi sabahlar!

Eren ailesi: - İyi sabahlar!

Bayan İonescu: - Bu gece iyi dinlenebildiniz mi?

Bayan Eren: - Evet, otel sakin bir sokakta, gürültüden uzak. Uzun yolcu- luktan sonra yorgunluğumuzu çıkarabildik.

Bay İonescu: - İsterseniz Bükres semtlerinde biraz gezebiliriz.

Bay Eren: - Hay, hay! Vaktinizi almıyorsak .                                 

Bay İonescu: - Estağfurullah. Bizim için bir zevk. Buyurun arabaya. Simdi merkezden geçiyoruz. Burada eski yapılar var.

Bay Eren: - Eski, fakat gayet sağlam ve muhtesem yapılar.

Bayan İonescu: - Bu eski saray. Romanya Sanat Galerisi bu binada bulu-nuyor. Solda Athene Palace. Akademi Kütüphanesi. Biraz ileride

Çocuk Mağazası, PTTR’nin binası.

Bay İonescu – Simdi de yeni bir mahalleye giriyoruz.

Bay Eren: - Ne beyaz, güzel binalar! Ne düzenli mahalleler! .

Bayan Eren: - Ve gül, gül . Ne kadar çok gül ve yesillik var her tarafta.

Bay İonescu: - Herastrau gölü ve parkına doğru gidiyoruz.

Bayan Eren: - Su beyaz, yüksek bina Poligrafik Kombina, değil mi?

Bayan İonescu: - Evet, Casa Presei Libere, yani Serbest Basın Evi. Yanındaki kubbeli bina sergi pavyonu. Ulusal ve uluslaraarası ser-

giler bu binada yapılır.

Bayan Eren: - Romanya’nın baskenti gerçekten düzenli ve güzel.

Bayan İnescu: - Yurdun idari, bilimsel, kültürel, sanayi merkezi . Biz

“Bükres yurdun kalbidir diyoruz”.

Sözler ve deyimler:

gezi – plimbare

dinlenebildiniz mi? – ati putut sa va odihniti?

sakin – 1.linistit. 2. locuitor

yorgunluğumuzu çıkarabildik – am reusit sa ne refacem

isterseniz – daca doriti

semt – sector

gezebiliriz – putem sa ne plimbam

hay, hay – da, da, cu placere

vaktinizi almıyorsak – daca nu va rapim din timp

estağfurullah – se poate, nu face nimic

zevk – 1. placere.2. gust

eski – vechi

yapı - 1. cladire. 2. structura

sağlam – 1. rezistent . 2. trainic

muhtesem – splendid

saray – palat

sanat galerisi – galerie de arta

ileri – inainte

girmek (N., D.) – a intra

düzenli – aranjat, ordonat

gül – trandafir

yesillik – verdeata

her tarafta – peste tot, pretutindeni

poligrafik kombina – combinatul poligrafic

kubbe – cupola

sergi pavyonu – pavilionul de expozitie

ulusal – national

uluslararası – international

baskent – capitala

yurt – 1. patrie.2.camin

idari – administrativ

bilimsel – stiintific

sanayi - industrial

yurdun kalbi – inima tarii

FORMA POSİBİLİTATİVA Sİ İMPOSİBİLİTATİVA

A VERBULUİ

YETERLİK FİİLİ

Forma posibilitativa. Olumluluk sekli. Arata o posibilitate in savar-

sirea actiunii. Se formeaza prin adaugarea verbului bilmek la radacina unui

alt verb. Intre cele doua verbe se intercaleaza, dupa legilor armoniei voca-

lice, una din sunetele –(y)a , (y)e.

almak - alabilmek a lua – a putea lua

yazmak - yazabilmek a scrie- a putea scrie

gitmek - gidebilmek a pleca – a putea pleca

görmek - görebilmek a vedea – a putea vede

okumak - okuyabilmek a citi – a putea citi

anlamak - anlayabilmek                      a intelege – a putea intelege

beklemek - bekleyebilmek a astepta – a putea astepta

dinlemek - dinleyebilmek a asculta – a putea asculta

Accentul cade pe sufixul formei infinitive.

La formele pozitive se conjuga la fel ca verbul simplu.

Exemplu: verbul yazabilmek la timpurile studiate.

1. Simdiki zaman.

a) Olumlu sekil.

yazabiliyorum                       pot sa scriu

yazabiliyorsun poti sa scrii

yazabiliyor poate sa scrie

yazabiliyoruz                     putem sa scriem

yazabiliyorsunuz puteti sa scrieti

yazabiliyor(lar) pot sa scrie

b) Soru sekli

yazabiliyor muyum? pot sa scriu?

yazabiliyor musun? poti sa scrii?

yazabiliyor mu?                    poate sa scrie?

yazabiliyor muyuz? putem sa scriem?

yazabiliyor musunuz? puteti sa scrieti?

yazabiliyor(lar mı) mu? pot sa scrie?

2. Belirli geçmis zaman.

a) Olumlu sekil

yazabildim am putut scrie

yazabildin ai putut scrie

yazabildi a putut scrie

yazabildik am putut scrie

yazabildiniz ati putut scrie

yazabildi(ler) au putut scrie

b) Soru sekli

yazabildim mi?                    am putut scrie?

yazabildin mi? ai putut scrie?

yazabildi mi?                       a putut scrie?

yazabildik mi?                     am putut scrie?

yazabildiniz mi? ati putut scrie?

yazabildi(ler) mi? au putut scrie?

3. Gelecek zaman

a) Olumlu sekil.

yazabileceğim                      voi putea scrie

yazabileceksin                     vei putea scrie

yazabilecek va putea scrie

yazabileceğiz vom putea scrie

yazabileceksiniz veti putea scrie

yazabilecek(ler) vor putea scrie

b) Soru sekli

yazabilecek miyim? voi putea scrie?

yazabilecek misin?               vei putea scrie?

yazabilecek mi?                    va putea scrie?

yazabilecek miyiz?               vom putea scrie?

yazabilecek misiniz? veti putea scrie?

yazabilecek(ler) mi? vor putea scrie?

4. Genis zaman.

a) Olumlu sekil

yazabilirim pot sa scriu

yazabilirsin poti sa scrii

yazabilir poate sa scrie

yazabiliriz putem sa scriem

yazabilirsiniz puteti sa scrieti

yazabilir (ler) pot sa scrie

b) Soru sekli

yazabilir miyim? pot sa scriu?

yazabilir misin? poti sa scrii?

yazabilir mi? poate sa scrie?

yazabilir miyiz? putem sa scriem?

yazabilir misiniz? puteti sa scrieti?

yazabilir(ler) mi? pot sa scrie?

Exemple in propozitii:

Metin problemleri çözebildi.     

“Metin a putut (reusit) sa rezolve problemele.”

Her sabah jimnastik yapabiliyorum.

“In fiecare dimineata pot face gimnastica.”

O üniversiteye girebildi.

“El a putut (reusit) sa intre la facultate.”

Köylüler tarlaları sulayabildiler.

“Taranii au putut iriga ogoarele.”

Yarın kütüphaneye gelebilir misin?

“Maine poti veni la biblioteca?”

Cumartesi bluzu bitirebilecek misin?

“Sambata poti termina bluza?”

II. Forma imposibilitativa. Olumsuzluk sekli

Exprima imposibilitatea savarsirii unei actiuni. Se formeaza prin adau-

garea sufixelor de negatie ma , -me la radacina verbului. Sunetele –(y)a, (y)e, intercalate la forma posibilitativa raman. Verbul bilmek aici nu se foloseste.

Deci avem formula: radacina+ -a(-e,-ya, -ye)+-ma(-me)+mak(-mek)

alamamak a nu putea lua

yazamamak a nu putea scrie

gidememek a nu putea pleca

görememek a nu putea vedea

okuyamamak a nu putea citi

anlayamamak a nu putea intelege

dinleyememek a nu putea asculta

gizleyememek a nu putea ascunde

Accentul cade pe vocalele intercalate imediat dupa radacina verbului.

Se conjuga la fel ca verbul simplu la forma negativa si negativ-interoga-

tiva.

Simdiki zaman

a) Olumsuz sekil

yazamıyorum nu pot sa scriu

yazamıyorsun nu poti sa scrii

yazamıyor nu poate sa scrie

yazamıyoruz nu putem sa scriem

yazamıyorsunuz nu puteti sa scrieti

yazamıyor(lar) nu pot sa scrie

b) Olumsuz soru sekli.

yazamıyor muyum? nu pot sa scriu?

yazamıyor musun? nu poti sa scrii?

yazamıyor mu? nu poate sa scrie?

yazamıyor muyuz?               nu putem sa scriem?

yazamıyor musunuz? nu puteti sa scrieti?

yazamıyor(lar mı) mu? nu pot sa scrie?

2. Belirli geçmis zaman

a) Olumsuz sekil

yazamadım nu am putut sa scriu

yazamadın nu ai putut sa scrii

yazamadı nu a putut sa scrie

yazamadık nu am putut sa scriem

yazamadınız nu ati putut sa scrieti

yazamadı(lar)                      nu au putut sa scrie

b) Olumsuz-soru sekli

yazamadım mı? nu am putut sa scriu?

yazamadın mı? nu ai putut sa scrii?

yazamadı mı?                      nu a putut sa scrie?

yazamadık mı? nu am putut sa scriem?

yazamadınız mı? nu ati putut sa scrieti?

yazamadı(lar) mı? nu au putut sa scrie?

3. Gelecek zaman

a) Olumsuz sekil

yazamayacağım nu voi putea scrie

yazamayacaksın nu vei putea scrie

yazamayacak                       nu va putea scrie

biz yazamayacağız nu vom putea scrie

siz yazamayacaksınız nu veti putea scrie

onlar yazamayacaklar         nu vor putea scrie

b) Olumsuz soru sekil

yazamayacak mıyım? nu voi putea scrie?

yazamayacak mısın? nu vei putea scrie?

yazamayacak mı?               nu va putea scrie?

yazamayacak mıyız? nu vom putea scrie?

yazamayacak mısınız? nu veti putea scrie?

yazamayacak(lar) mı?         nu vor putea scrie?

4. Genis zaman

a) Olumsuz sekil

yazamam nu pot sa scriu (nu pot scrie)

yazamazsın nu poti sa scrii

yazamaz nu poate sa scrie

yazamayız nu putem sa scriem

yazamazsınız nu puteti sa scrieti

yazamaz(lar) nu pot sa scrie

b) Olumsuz-soru sekli

yazamaz mıyım? nu pot sa scriu? (nu pot scrie?)

yazamaz mısın?                      nu poti sa scrii?

yazamaz mı? nu poate sa scrie?

yazamaz mıyız?                      nu putem sa scriem?

yazamaz mısınız? nu puteti sa scrieti?

yazamaz(lar) mı? nu pot sa scrie?

Exemple in propozitii:

Ben böyle bir sey yapamam. “Eu nu pot face asa ceva.”

Bu dersi anlayamadık. “Lectia aceasta nu am putut s-o intelegem.”

Metin denizde yüzemeyecek.”Metin nu va putea inota in mare.”

Hasta ise gidemiyor. “Bolnavul nu poate sa se duca la serviciu.”

Pazara bluzu bitiremeyecek misin? “Duminica nu vei putea termina

bluza?”

Exercitii: 1. Raspundeti la urmatoarele intrebari:

a) Eren ailesi otelde kimlerle bulustu?

b) Otel nasıl yerde?

c) İonescu ailesi Eren ailesini Bükres’in neresinde gezdirdi?

d) Eren ailesi yeni mahalleler hakkında ne dedi?

e) İonescu ailesi daha nerelerini gösterdi?

f) Bayan Eren Bükres hakkında ne dedi?

g) Bükres yurdun nasıl bir merkezi?

2. Transcrieti propozitiile urmatoare cu verbele la forma:

A) negativa:

a) O Çince okuyabiliyor.

b) Metin iyi yüzebiliyor.

c) Aksama operaya gidebilecekler.

d) Siz araba tamir edebiliyorsunuz.

e) İyi sporcular olimpiyada yetisebildiler.

f) Tatilde Bükres’e gidebileceğiz.

g) Kitabı bes günde okuyabilirim.

h) Biraz süt içebilirsin.

B) Negativ-interogativa:

a) Yarın kütüphaneye gelebilir misin?

b) Opera için bilet alabilir miyim?

c) Bükres’ten anneme bir çanta alabilir misin?

d) Eve telefon edebilir misin?

e) Onlar ev alabilecekler mi?

f) Yaza hasta ise gidebilecek mi?

g) Çocuk da sizinle gelebilecek mi?

h) Defterini bana iki gün için verebilir misin?

i) O hastaneye girebildi mi?

C) afirmativa:

a) Çetin sabah 6’da kalkamıyor.

b) Misafir Türkçe konusamıyor.

c) Dün kütüphaneye gidemedim.

d) Çayı kaynatamadım.

e) Çocuklar bavulları kendileri hazırlayamadılar.

f) Tatilde Bükres’e gidemeyeceğiz.

g) Aksama anneme mektup yazamayacağım.

h) Aksamları kitap okuyamaz.

i) Çocuk yalnız gezemez.

j) Dağda dinlenemem.

interogativa:

a) Sen müdür beyle konusamaz mısın?

b) Yarın bize gelemez misiniz?

c) Dersleri anlayamıyor mu?

d) Ressam sergi açamıyor mu?

e) Pazara köye gidemeyecek miyiz?

f) Telefonda annenle konusamadın mı?

g) Dün konseri dinleyemediniz mi?

h) Gölden balık tutamadınız mı?

i) Bizimle sinemaya gelemez misiniz?

j) Hasta parkta gezemeyecek mi?

3. Traduceti urmatorul dialog:

Metin: - Ben bu dersi anlayamadım.

Eda: - Dikkatle okudun mu?

Metin: - Okudum, ama anlayamadım.

Eda: - Problemleri çözebildin mi?

Metin: - Üç problemi çözdüm, bir prolemi çözemedim.

Eda: - Bir kere daha dene (incearca), belki çözebilirsin.

Metin: - Rica ederim, ablacığım, yardım et, çözemiyorum.

4. Traduceti in limba turca:

Constanta este un oras situat pe tarmul Marii Negre. Astazi este un cen-

tru administrativ, cultural, industrial si turistic.

Numerosi turisti din tara si din strainatate viziteaza acest oras.

Lectia 25               İONESCU AİLESI İSTANBUL’DA

Bay ve bayan İonescu İstanbul’un Sirkeci istasyonunda trenden indiler. Arkadasları Eren ailesi onları karsıladılar. İki aile selamlastılar, hal hatır ettiler.

Bayan İonescu: - İstanbul’u görmeyi o kadar arzu ediyorum . Simdi 27 asırlık bu sehirde bulunduğum için çok mutluyum. Yalnız iki kıta

arasında bulunduğu için değil de, çesitli uygarlıkların geçtiği yer gi-

bi de ilginç.

Bay İonescu: - İstanbul dünyanın en güzel, en orijinal sehirlerinden biri.

Bayan Eren: - Burası eski İstanbul’un kurulduğu yer, yarımada. Bir taraf-

tan Marmara, bir taraftan Haliç, kuzey-batısında ise Boğaziçi kıyı-

larını yıkarlar. Topkapı ve Dolmabahçe sarayları; Süleymaniye, Sul-

tan Ahmet camileri; Aya Sofya, Arkeoloji Müzesi, İslam Uygarlığı

Müzesi, Örmeli Sütun , Çemberli Tas hep bu yarımadada bulunurlar.

Bayan İonescu: - Asya kısmına nasıl geçilir?

Bayan Eren: -Boğaziçi’nin üstünde bulunan iki köprüden veya vapurlarla.

Bayan İonescu: - Boğaziçi köprüsü su karsıdaki asılı köprü , değil mi?

Bayan Eren:- Evet.

Bayan İonescu: - Ne kadar zarif, güzel. Yani, birkaç dakika içinde bir kı-

tadan baska kıtaya geçilir.

Bay Eren: - Evet, sabah kahvaltısını Avrupa’da yapabilir, öğle yemeğini

de Asya’da yiyebiliriz.

Sözler ve deyimler:

arzu etmek (N., A., Abl.) ) – a dori bir taraftan – de o parte

hal-hatır etmek – a intreba de sanatate/Marmara – Marea Marmara

asır (yüzyıl) – secol Haliç – Cornul de Aur

mutlu – fericit                                       Boğaziçi – Bosfor

kıta – continent   saray – palat

çesitli – diferit     Aya Sofya – Sfanta Sofia

uygarlık, medeniyet – civilizatie cami – geamie

ilginç – interesant                                  kısım – parte

asılı - suspendat                                     vasıta - mijloc

köprü - pod zarif - suplu

yani – deci

POSTPOZİTİA EDAT

POSTPOZİTİA KADAR

KADAR EDATI

Postpozitia kadar exprima limita in spatiu si timp, avand sensul de pana

la. Substantivul care o preceda sta la cazul dativ.

1. Limita in spatiu.

Kütüphaneye kadar arkadasımla yürüdük.

“Pana la biblioteca am mers cu prietenul meu.”

Gara kadar otobüsle gittik. “Pana la gara am mers cu autobuzul.”

Anneme kadar gittim.“M-am dus pana la mama.”

Kayığa kadar yüzdük. “Am inotat pana la barca.”

Okula kadar hep konustuk. “Pana la scoala am tot vorbit.”

2. Limita in timp.

Bu gün aksama kadar çalıstım.

“Astazi am muncit pana seara.”

Saat 12’ye kadar okuldayız.

“Pana la ora 12 suntem in scoala.”

Bir çocuk dört yasına kadar konusmadı.

“Un copil n-a vorbit pana la varsta de patru ani.”

Saat 1.30’a (bir buçuğa ) kadar seni bekledim.

“Te-am asteptat pana la 1.30.”

Geçen yüzyıla kadar insan uçamadı.

“Pana in secolul trecut omul n-a putut sa zboare.”

Conjunctiile: de la, pana la se traduc cu substantivul primul in ablativ,

al doilea in dativ carora li se adauga postpozitia kadar.

Evden parka kadar yaya yürüdük.

“De acasa pana in parc am mers pe jos.”

Köstence’den Bükres’e kadar trenle geldik.

“De la Constanta pana la Bucuresti am venit cu trenul.”

Saat 5’ten 6’ya kadar arabayı tamir ettiler.

“De la ora 5 pana la 6 au reparat masina.”

Sabahtan aksama kadar yağmur yağdı.

“A plouat de dimineata pana seara.”

POSTPOZİTİA BASKA

BASKA EDATI

Cuvantul baska este un adjectiv, care urmand un substantiv se foloseste ca postpozitie. In aceasta imbinare substantivul sta in cazul ablativ si se traduce prin: in afara de . , pe langa . .

Bükresten baska, Brasov’a da gittik.

“In afara de Bucuresti, ne-am dus si la Brasov.”

Evde ihtiyardan baska kimse yoktu.

“In casa nu era altcineva in afara de un batran.”

Benden baska kimsesi yok.

“In afara de mine nu are pe nimeni.”

POSTPOZİTİA BERİ

BERİ EDATI

Substantivul impreuna cu aceasta postpozitie sta la cazul ablativ si expri-

ma punctul de pornire al unei actiuni.

Dünden beri kar yağıyor. “De ieri ninge continuu.”

Bir aydan beri arkadasımdan haber alamadım.

“De o luna n-am putut primi de la prietenul meu nici o veste.”

Küçük yastan beri hayatını kendi kazanıyor.

“De la o varsta frageda isi castiga existenta.”

Tatilden döneli beri hep çalısıyor.

“De cand s-a intors din concediu munceste continuu.”

POSTPOZİTİA ÖN

ÖN EDATI

Cuvantul ön in traducere: partea din fata are, in rol de postpozitie, sen-

sul de in fata. Substantivul sau pronumele cu care se imbina stau la cazul ge-nitiv, iar ön primeste sufixul posesiv si sufixele cazurilor: dativ, locativ si ab-

lativ.

Evin önünde bahçe var. “In fata casei este o gradina.”

Kardesimi fabrikanın önünde bıraktım.

“L-am lasat pe fratiorul meu in fata fabricii.”

Çocuğun önüne oyuncaklar koydum.

“Am pus jucarii in fata copilului.”

Hastanenin önüne kadar beraber gittik.

“Pana in fata spitalului am mers impreuna.”

Apartmanın önünden tramvay geçiyor.

“Prin fata blocului trece tramvaiul.”

Exercitii: 1. Raspundeti la intrebarile:

a) Bay ve bayan İonescu İstanbul’a neyle gittiler?

b) İonesci ailesini istasyonda kimler bekledi?

c) İstanbul nerede bulunur?

d) İstanbul nasıl bir sehirdir?

e) Boğaziçi’nden neyle geçilir?

f) İstanbul’da hangi tarihi yerler var?

2. Formati cate doua propozitii cu postpozitiile: kadar, baska, beri, ön.

3. Completati spatiile libere in urmatoarele propozitii:

a) Okul . ön . ağaçlar var.

b) Troleybüs ev . ön . geçer.

c) Bulgaristan . bir akrabam . baska kimse kalmadı.

d) Gar . kadar taksiyle gitti.

e) Sabah . öğlen . kadar müzeyi ziyaret ettim(am vizionat).

f) Avrupa’ . Berlin’ . kadar gittim.

g) Köstence Arkeoloji ve Ulusal Tarih Müzesi . ön . Ovi-

dius’un heykeli yükseliyor.

h) Dedem . ve babam . ön . çok dikkatli konusuruz.

i) Evvelsi gün . beri yağmur yağıyor.

j) İki ay . beri yağmur yağmadı.

k) Köy . geleli beri hep düsünüyor.

l) Roman . okuyalı beri görüsleri (viziunea lui) değisti.

m) Bir ev . baska malı yok.

4. Traduceti urmatoarele propozitii folosind postpozitiile studiate:

a) Pana la serviciu am mers pe jos.

b) De la serviciu pana acasa sunt doi kilometri.

c) Te-am asteptat pana la ora patru.

d) Am scris de dimineata pana seara.

e) In sala in afara de mine au fost trei studenti.

g) Automobilul s-a oprit in fata spitalului.

h) Am trecut prin fata muzeului.

i) De doi ani fiul meu invata la scoala.

j) De 20 de ani locuim pe malul Marii Negre.

k) In fata teatrului este un parc plin de flori.

l) In fata mamei toti copiii suntem respectosi (saygılı).

m) De dimineata vantul nu s-a oprit.

Invata de doua luni pentru examen.

5. Scrieti o compunere cu titlul “Strazile orasului (satului ) meu.”

“Sehrimin (Köyümün) Sokakları.

RECAPİTULARE V

TEKRAR V

1. Conjugati un verb la cele patru forme ale aoristului.

2. Traduceti buletinul meteorologic dintr-un ziar cotidian. Alcatuiti

cate un buletin meteorologic.

3. Traduceti urmatoarele propozitii in limba romana:

a) Aksamları saat 19’da haberleri dinleriz.

b) Sabahları pencereleri açar, odaları havalandırırız.

c) Yaza Romanya’nın batısına gider miyiz?

d) Sınırda hangi memurlar çalısırlar?

e)Yazın sehrimize Avrupa’dan turistler gelir ve her kategoriden otellerde kalırlar.

f) Kısın Karpat dağlarına çok kar yağar ve oteller yerli ve yabancı turistlerle dolar.

g) Kısın dağda çığ yuvarlanabilir (se poate declansa avalansa).

h) Bükres Romanya’nın güneyinde bulunur, ülkenin kalbidir.

i) Köstence Sanat Galerisi sehrin merkezinde bulunur.

j) Ulusal Tarih ve Arkeoloji Müzesi’nin önünde Latin sairi Ovi-

dius’un heykeli bulunur.

4. Traduceti in limba turca:

a) Facem plaja pe nisipul fin din Mamaia.

b) Astazi este o zi insorita si calda.

c) Nu avem bagaje supuse taxei vamale.

d) Ofiterul granicer a controlat pasapoartele.

e) Am pus in poseta ghidul de conversatie roman-turc.

f) Ankara este un centru administrativ, cultural, industrial si turistic.

g) Primavara vremea se schimba extraordinar de mult.

h) Prietenii nostri au venit cu autobuzul.

i) Galeria de Arta si Muzeul de İstorie Nationala se afla in centrul

Bucurestiului.

5. Traduceti urmatorul buletin meteorologic:

Maine dimineata va fi ceata, pe urma cerul va fi senin. Soarele va straluci in toata tara. Vantul va sufla slab din nord-est.

Dupa amiaza sudul tarii va fi partial innorat. Seara va burnita.

In nordul tarii va ploua, va fulgera si va tuna. In zonele montane va

ploua.

6. Alcatuiti cate 3 propozitii cu adverbele de timp, de loc, de mod, de cantitate, de cauza si de relativitate.

7. Folositi adjectivele din urmatoarele propozitii la gradele comparativ si superlativ.

a) Faruk Nafiz Çamlıbel büyük sairdir.

b) Ünlü ressamın tabloları sergilendi.

c) Dobruca’da engin ( intinse) tarlalar var.

d) Nazım Hikmet verimli oyun yazarıdır.

e) Değerli atasözlerini not ettim.

8. Traduceti urmatoarele propozıtii folosind postpozitiile studiate:

In afara de Turcia n-am vizitat alta tara.

In vila cea mare in afara de un batran nu locuieste nimeni.

De trei zile este festival national in Medgidia.

De ieri n-a sunat nimeni.

In fata primariei este un parc.

Prietenul meu m-a luat din fata Universitatii.

Trenul s-a oprit in fata garii.

In fata camerei mele este un copac.

In fata hotelului este un restaurant.

9. Traduceti urmatoarele propozitii folosind verbul la aorist:

Bulgaria se afla in nord-vestul Turciei si in sudul Romaniei.

In Romania se vorbeste cel mai mult romaneste.

Ziua buna se cunoaste de dimineata.

Prietenul bun se cunoaste in zilele negre.

Lectia 26 SAAT KAÇ?

Saat tam bir. “Este ora unu fix.”

Saat biri bes (dakika) geçiyor.” Este ora unu si cinci (minute).”

Saat biri on bes (dakika) geçiyor. “Este ora unu si cincisprezece (minu-

te).”sau: Saat biri çeyrek geçiyor. “Este unu si un sfert.”

Saat biri otuz (dakika) geçiyor. “Este unu si treizeci (de minute).”

sau: Saat bir buçuk. “Este ora unu si jumatate.”

Saat biri kırk bes dakika geçiyor. “Este ora unu si patruzeci si cinci de minute” sau: Saat ikiye on bes dakika var. “Este ora doua fara cinci-

sprezece minute.” sau: Saat ikiye çeyrek var.”Este ora doua fara un

sfert.”

Yarım saat. “Jumatate de ora.”

Saat biri on geçe toplantı baslayacak. “La ora unu si zece va incepe

sedinta.”

Saat üçe on kala dizi film baslayacak. “La trei fara zece va incepe se-

rialul.”

SABAHLEYİN

Anne: - Uyan, oğlum. Okula gideceksin.

Metin: - Saat kaç?

Anne: - Duvar saati tam altıyı on dakika geçiyor. Kalkma vakti.

Metin: - Duvar saati iyi çalısmıyor, ileri gidiyor. Bes dakika daha uyu- yacağım.

Anne: - İleri gitmiyor, geri kalıyor. Bak, kol saatin de 6.11.

Metin: - Meydan saatine göre kalkacağım.

Anne: - Meydan saati de 6.11. Okuluna gitme vakti yaklasıyor.

Metin: -Çantam hazır. Aksam 9’a 10 kala hazırladım.

Anne: - Yıkanacaksın, kahvaltı yapacaksın. Okuluna kadar yolun var.

Metin: - Ablam kalktı mı?

Anne: - Ablan her vakit dakik. Kahvaltı için seni bekliyor.

Metin: - Bu gün ayın kaçı?

Anne : - Biri.

Metin: - Hangi ay girdi?

Anne: - Senin küçükken aylar sırasıyla bir siirin vardı. Misafirlerin önün-

de hep söyledin.Onu hatırla.

Metin: - Hiç unutur muyum . Biliyor musun, anne? Ben bu siiri yeni ay

girdiğinde hep hatırlıyorum. Söyleyeyim mi?

Anne: - Gençlikte öğrenilen mermere yazılır, ihtiyarlıkta öğrenilen buz

üstüne yazılır. Göster bakalım, mermere mi yazmıssın .

Metin: - ON İKİ AY

Bir yılda on iki ay,

Sayması bak ne kolay:

Ocak, subat, mart, nisan,

Sonra mayıs, haziran.

Temmuz, ağustos, eylül,

Artık solar çiçek, gül.

Ekim, kasım, aralık,

Bilmemek budalalık.

Eda: -Aferin, benim kardesime! Budala değil. Haydi, çabuk yıkan.

Derslere geç kalma.

Sözler ve deyimler:

duvar saati – ceas de perete

ileri gidiyor – merge inainte

uyumak (N., L.) – a dormi

geri kalıyor – ramane in urma

meydan saatine göre – dupa (conform) ceasul public

9’a on kala – la noua fara zece

Hangi ay girdi? – In ce luna am intrat?

hatırlamak - (N., A., L,. Abl.) a-si aduce aminte

siir – poezie

unutmak ( N., A, L.) - a uita

solmak (N., L., Abl.) – 1.a se ofili. 2. a se decolora

budala - prostut

budalalık - prostie

ZAMANLA İLGİLİ SÖZLER

haftanın günleri ay adları yılçağları (mevsimler)

“zilele saptamanii” “lunile” “anotimpurile”

pazartesi ocak ilk bahar (ilk yaz, bahar)

salı                                      subat yaz

çarsamba mart son bahar (güz, kasım)

persembe nisan kıs

cuma                                   mayıs

cumartesi haziran

pazar temmuz

ağustos

eylül

ekim

126

kasım

aralık

Zamanla ilgili deyimler:

Bu gün günlerden ne? (Bu gün haftanın hangi günü?) “Ce zi e astazi?”

evvelsi gün – alaltaieri geçen hafta – saptamana trecuta

evvelsi aksam – alaltaseara bu hafta – saptamana aceasta

dün – ieri                                 gelen hafta – saptamana viitoare

bu gün (bugün) – astazi

yarın – maine

öbür gün - poimaine

- Bu gün ayın kaçı? “Ce data e astazi?, İn cat suntem?”

- Bu günkü tarih . “Data de astazı.”

- Ayın kaçında? “Pe ce data?

- Ayın on besinde. “Pe cincisprezece ale lunii.”

asır, yüzyıl – secol, veac

binyıl – mileniu

milattan önce – inainte de era noastra

milattan sonra – era noastra

bir hafta (ay, yıl, ömür) zarfında – timp de o saptamana ( luna, an,

viata)

çağ – 1. timp.2. sezon. 3. epoca, perioada

eski çağlar – antichitate, orta çağ – evul mediu

çağdas – contemporan

Raspundeti la urmatoarele intrebari:

- İlk bahar (yaz, son bahar, kıs ) ayları hangileridirler?

- Hangi mevsimi en çok seviyorsunuz?

- Göçebe kuslar (pasarile calatoare) hangi yıl çağında ülkemize dönerler?

- Kısın hangi sporlar yapılır?

- Büyük İskender (Alexandru cel Mare) hangi çağda yasamıs?

- Mehmet Fatih ne vakit yasamıs?

- Eski (antik) çağdan hangi sairleri biliyorsunuz?

- Çağdas sairlerden hangilerini tanıyorsunuz?

POSTPOZİTİA ARKA

ARKA EDATI

Substantivul arka “spate” cand se foloseste ca postpozitie, substantivul

sau pronumele care o preceda stau la cazul genitiv, iar arka primeste sufixul

posesiv si sufixul unuia dintre cazurile: dativ, locativ sau ablativ si se traduce: “in spatele, dupa, in urma si din spatele.”

Exemple in propozitii:

Televizyonun arkasına geçme.

“Sa nu treci in spatele televizorului.”

Defterin arkasına not ettim.

“Am notat pe spatele caietului.”

Evin arkasında büyük bir enstitü var.

“In spatele casei este o institutie mare.”

Okulun arkasında oyun yeri var.

“In spatele scolii este un teren de joc.”

Otomobilin arkasından geçtik.

“Am trecut prin spatele automobilului.”

İsçilerin arkasından yürüdüm.

“Am mers in urma muncitorilor.”

Senin arkana geçti.

“A trecut in spatele tau.”

Tiyatroda onun arkasına oturdu.

“La teatru s-a asezat in spatele lui.”

Onun arkasına geçti.

“A trecut in spatele lui.”

Sizin arkanızda kim var?

“Cine sta in spatele Dvs?”

Onun arkasından yükseldi.

“S-a ridicat pe spatele (umerii) lui.”

Onların arkasından yürüdük.

“Am mers in urma lor.”

POSTPOZİTİA ÜST

ÜST EDATI

Substantivul üst“partea superioara” folosind ca postpozitie se traduce in limba romana prin prepozitia “pe”. Si in acest caz substanivul sta la genitiv, iar

üst primeste sufixul posesiv de persoana a III-a singular si unul din sufixele cazurilor dativ, locativ sau ablativ.

De exemplu:

Masanın üstüne bir sözlük koydum

“Pe masa am pus un dictionar.”

Kedi koltuğun üstüne yerlesti.

“Pisica sta pe fotoliu.”

Evin üstünde anten var.

“Pe casa este o antena.”

Dolabın üstünde çiçek saksısı var

“Pe dulap este un ghiuveci de flori.”

Masanın üstünden sözlüğü aldım.

“Am luat dictionarul de pe masa.”

Kedi koltuğun üstünden indi.

“Pisica s-a dat jos de pe fotoliu.”

Nota: Uneori substantivul ramane in nominativ.

Tatlı üstüne tuzlu yenmez.

“Dupa dulce nu se mananca sarat.”

Ev üstüne yuva yapmıs.

“A facut cuib pe acoperis.”

Sinonimul lui üst este üzer care se foloseste mai mult cu substantivele abstracte si in aceasta imbinare nu primeste sufixul genitivului.

Sevgi üzerine birçok siir yazıldı.

“S-au scris multe poezii despre dragoste.”

Bu olay üzerinden yıllar geçti.

“De la acest eveniment au trecut ani.”

Daca o imbinare intre substantive se foloseste inaintea postpozitiei

üzer, la fel nu primeste sufixul cazului genitiv.

Çocuk siiri üzerine konustu.

“A vorbit despre poezii pentru copii.”

Asılı köprü üzerinden geçti.

“A trecut pe podul suspendat.”

Cand postpozitia üzer se foloseste cu substantiv concret, acesta din urma

primeste sufixul genitivului.

Masanın üzerinde vazo var.

“Pe masa este o vaza.”

POSTPOZİTİA ALT

ALT EDATI

Substantivul alt “partea de jos, partea inferioara ” in rol de postpozitie

se traduce in romaneste prin “sub”. Si aceasta postpozitie primeste sufixul po-

sesiv de persoana a III-a singular si sufixele cazurilor dativ, locativ sau abla-

tiv, iar substantivul care sta inaintea ei primeste sufixul cazului genitiv.

Ağacın altında bir çocuk oynuyor.

“Sub copac se joaca un copil.”

Kalem masanın altına düstü.

“Creionul a cazut sub masa”

La fel ca in cazul postpozitiei üzer substantivul abstract sau o imbinare

dintre substantive urmate de postpozitia alt, nu primesc sufixul cazului genitiv.

Çocuk iyi sartlar altında büyüdü.

“Copilul a crescut in conditii bune.”

Barıs bayrağı altında yasamak istiyoruz.

“Vrem sa traim sub steagul pacii.”

Exercitii: 1. Completati spatiile libere:

a) Yolu Universite’nin arka . geçiyor.

b) Otobüs heykel . arka . durdu.

c) Kitabı masa üst . aldım.

d) Defteri masa . üst . koydum.

e) Vazo masa . üst . duruyor.

f) Turizm meselesi üzer . konustular.

g) Dil üzer . çalıstı.

h) Apartma . alt . mağaza kapalı.

i) Kalem masa . alt . düstü.

2. Traduceti in limba turca:

a) Pe dulap este o cutie.

b) İa cartea, te rog, de pe masa.

c) Pe casa este o pisica.

d) In spatele casei este un cinematograf.

e) Copilul s-a dus in spatele casei.

f) Turistul a trecut prin spatele autobuzului.

g) In fata spitalului este un parc.

h) Am trecut prin fata spitalului.

i) Sub copac doarme un copil.

j) Pisica a iesit de sub masina.

k) Caietul l-am pus sub carte.

l) Pana la serviciu am mers pe jos.

m) De la serviciu pana acasa sunt doi kilometri.

n) Te-am asteptat pana la ora patru.

o) Am citit de dimineata pana sera.

p) Fiul meu de doi ani invata la scoala.

r) In clasa, in afara de mine mai erau trei elevi.

3. Scrieti o compunere cu tema: “Ziua mea” precizand orele de des-

fasurare a activitatilor.

Lectia 27      ROMANYA’DA HANGİ DERSLER OKUNUYOR?

Güven ailesi Eren ailesinin Romanya’dan misafirlerine “Hos geldin’e”

geldi. Bayan Eren onları kapıda karsıladı.

Bayan Eren: - Ne iyi ettiniz de geldiniz. Salona buyurun, lütfen. Bay Eren misafirleri biribirine takdim etti:

- Romanyalı misafirlerimiz bayan ve bay İonescu, aile

dostlarımız bayan ve bay Güven, çocukları Eda ve Metin.

İonescu ailesi: - Memnun olduk.

Eren ailesi: - Biz de memnun olduk, efendim.

Bayan İonescu: - Kaç yasındasın, Metin?

Metin: - On dört yasındayım, efendim.

Bayan İonescu: - Orta okul yedide misin?

Metin: - Evet, efendim.

Bayan İonescu: - Benim oğlum da orta okul yedide.

Metin: - Hangi dersler okunuyor Romanya’da yedide, söyler misiniz, lüt-

fen?

Bayan İonescu: - Romen dili, modern dillerden iki dil: İngilizce, Alman-

ca, Rusça, Fransızca, İspanyolca veya Çince, matematik, fizik, kim-

ya, tarih, coğrafya, tabiat bilgisi, anayasa, resim, müzik, beden eği-

timi, eğitsel çalısmalar. Bundan baska Romanya’da azınlıklar olan

bölgelerde öğrenciler ana dillerini de öğrenirler.

Bay Güven: - Demek, Romanya’da öğrenciler resmi dil olan Romence’yi,

iki yabancı dil ve azınlıklar bir de ana dillerini öğrenirler.

Bayan Eren: - Çaya buyurun, lütfen.

Sözler ve deyimler;

hos geldine gitmek (gelmek) – vizita de bun venit

takdim etmek (N.A.) - a prezenta

memnun olduk – ne-a parut bine Çince - chineza

Romanyalı – din Romania tarih – 1.istorie.2.data

aile dostu – prieten de familie anayasa - constitutie

ne iyi ettiniz – ce bine ati facut coğrafya - geografie

orta okul – ciclul gimnazial resim - desen

ilk okul – ciclul primar müzik - muzica

lise – liceu                                           beden eğitimi – educatie fizica

İngilizce – engleza eğitsel çalısmalar – lucru manual

Almanca – germana azınlık – minoritate

Rusça – rusa     bölge - regiune

Fransızca – franceza ana dili – limba materna

İspanyolca - spaniola resmi dil - limba oficiala

yabancı dil – limba straina kimya- chimie

fizik – fizica tabiat bilgisi - cunostinte despre natura

POSTPOZİTİE (Continuare 2)

EDAT (Devam 2)

POSTPOZİTİA YAN YAN EDATI

Substantivul yan “directie, latura” cu rol de postpozitie se poate traduce

prin “langa, alaturi, spre, la.” Substantivele si pronumele care preceda aceasta

postpozitie stau tot in cazul genitiv, iar yan primeste sufixul posesiv de persoa-

na a III-a si sufixele cazurilor locativ, dativ si ablativ.          

De exemplu:

Masanın yanında dolap var. “Langa masa este un dulap.”

Yemeğin yanına tursu da koydu. “Langa mancare a pus si muraturi.”

Müdür beyin yanından geliyorum. “Vin de langa domnul director.”

Çocuğun yanında kim kalacak? “Cine va ramane langa copil?”

Postpozitia yan precedata de pronumele personale primeste sufixul dati-

vului, locativului sau ablativului

benim yanıma “langa mine”

senin yanına               “langa tine”

onun yanına “langa el “

bizim yanımıza “langa noi”

sizin yanınıza “langa voi”

onların yanına “langa ei”

benim yanımda “langa mine, la mine”

senin yanında “langa tine, la tine”

onun yanında “langa el, la el”

bizim yanımızda        “langa noi, la noi”

sizin yanınızda “langa voi, la voi”

onların yanında        “langa ei, la ei”

benim yanımdan        “de langa mine, de la mine”

senin yanından “de langa tine, de la tine”

onun yanından “de langa el, de la el”

bizim yanımızdan “de langa noi, de la noi”

sizin yanınızdan         “de langa voi, de la voi”

onların yanından “ de langa ei, de la ei”

Exemple in propozitii:

Bizim yanımızda mağaza var. “Langa noi este un magazin.”

Kardesim bizim yanımızda kalıyor. “Fratele meu sta la noi.”

Onun yanına gittik. “Ne-am dus la el.”

Sizin yanınıza yeni bir isçi gelecek. “Langa voi va veni un mun-

citor nou.”

Kardesim bizim yanımızdan gitti. “Fratele meu a plecat de la noi.”

Onların yanından geçtik. “Am trecut pe langa ei.”

POSTPOZİTİA KARSI

KARSI EDATI

Substantivul karsı “partea opusa” ca postpozitie se poate traduce “vizavi,

in fata” si sta in cazurile dativ, locativ sau ablativ. Substantivele sau pronume-

le care preced aceasta postpozitie pot sta:

in cazul nominativ, cand sunt abstracte.

Bu vaziyet karsısında ne diyeceğimi bilemedim.

“In fata acestei situatii n-am stiut ce sa spun.”

Doktor hastalanma tehlikesi karsısında bulundu.

“Doctorul s-a aflat in fata pericolului de a se imbolnavi.”

in cazul genitiv, cand sunt concrete:

Otelin karsısında lokanta var.

“Vizavi de hotel se afla un restaurant.”

İhtiyarın karsısına oturdum.

“M-am asezat in fata batranului.”

Okulun karsısından geçti.

“A trecut prin fata scolii.”

in cazul dativ, cand are sensul de contra, impotriva:

Romatizmaya karsı ilaç aranıyor.

“Se cauta un medicament impotriva reumatismului.”

Onlar istismara karsı savastılar

“Ei au luptat impotriva exploatarii.”

POSTPOZİTİA DOĞRU

DOĞRU EDATI

Cuvantul doğru se poate traduce prin “drept, corect, adevarat, direct.” Ca

postpozitie se traduce prin cuvintele: “spre, in directia, inspre, catre.” Nu pri-

meste nici un fel de sufix, iar substantivele si pronumele care o preceda stau la

cazul dativ. De exemplu:

Öğrenciler üniversiteye doğru gidiyorlar.“Studentii se duc spre universita-

te.”

Turistler müzeye doğru yollandılar. “Turistii au pornit spre muzeu..”

Herkes ona doğru baktı. “Toti s-au uitat spre el.”

POSTPOZİTİA İÇ

İÇ EDATI

Substantivul iç inseamna: interior. Ca postpozitie se poate traduce prin

cuvintele: “inauntrul . , in, intre, printre, in decurs de . “

Substantivul sau pronumele cu care se imbina aceasta postpozitie stau

la cazul genitiv, iar iç primeste sufixul posesiv si sufixul unuia dintre cazurile:

locativ, dativ sau ablativ. De exemplu:

Misafir odanın içine baktı. “Musafirul s-a uitat in camera.”

Tebesir dolabın içinde bulunuyor. “Creta este in dulap.”

Köpek parkın içinden çıktı. “Cainele a iesit din parc.”

Substantivele abstracte imbinate cu postpozitia iç raman in nominativ.

De exemplu:

Soför heyecan içinde kazayı anlattı.“Soferul cu emotie a povestit acci-

dentul.”

Hepimiz sevinç içinde babamı karsıladık. “Toti l-am intampinat pe tata

cu bucurie.”

Doktor iki saat içinde ameliyatı bitirdi. “Doctorul in doua ore a termi-

nat operatia.”

Yarım saat içinde köye vardık. “In jumatate de ora am ajuns in sat.”

POSTPOZİTİA DIS

DIS EDATI

Substantivul dıs ca postpozitie are intelesul de : “in afara, din afara, in ex-terior, din exterior.” Substantivul care o preceda sta in cazul genitiv, iar dıs pri- meste sufixul posesiv si sufixul unuia dintre cazurile: dativ, locativ sau ablativ. De exemplu:

Öğretmen öğrencileri sehrin dısına çıkardı.:“Invatatorul a scos elevii in afara orasului.”

Köyün dısında bir park var. “In afara satului se afla un parc.”

Kısa yol Bursa’nın dısından geçer. “Drumul scurt trece in afara Bursei.”

Otobüsün dısına reklam afisi koydular. “Au pus afis de reclama la auto-

buz.”

Mall sehrin dısında bulunuyor. “In afara orasului se afla un mall.”

Kısa yol Bursa’nın dısından geçer. “Drumul scurt trece in afara Bursei.”

POSTPOZİTİA ARA

ARA EDATI

Substantivul ara se poate traduce prin cuvintele: interval, spatiu, rastimp, distanta.

Postpozitia ara primeste sufixul posesiv si sufixul unuia dintre cazurile

dativ, locativ sau ablativ. Se poate traduce prin cuvintele: intre, printre, dintre. Substantivele care o preceda sufera urmatoarele schimbari:

Substantivul primeste sufixul pluralului daca este vorba de lucruri de

acelasi fel:

Yazarlar arasına girdi. “A intrat printre scriitori.”

Dağlar arasında nehirler var. “Printre munti se afla (curg) fluvii.”

Sporcular arasından en iyileri sampiyon oldular. “Cei mai buni dintre

sportivi au devenit campioni.”

Substantivele raman in cazul nominativ cand denumesc:

diferite lucruri.

Karı-koca arasına girilmez. “Nu se amesteca intre sot si sotie.”

Ana-kız arasında her sey unutulur. “Se uita totul intre mama si fiica.”

Foarte des substantivele de diferite feluri sunt legate intre ele prin con-

junctia ile care se poate scrie si impreunat cu cuvantul pe care il urmeaza.

Mamaya deniz ile (denizle) göl arasında bulunur.

“Mamaia se afla intre mare si lac.”

Tuna nehri ile (nehriyle) Karadeniz arasına kanal kuruldu.

“S-a construit un canal intre fluviul Dunarea si Marea Neagra.”

Yol bağ ile bahçe arasından geçiyor.

“Drumul se afla intre vie si gradina.”

cand se folosesc dupa un numeral.

İki nehir arasına kanal kuruldu. “Intre cele doua fluvii s-a construit un

canal.”

İki sehir arasında motel var. “Intre cele doua orase se afla un motel.”

Öğretmen 30 öğrenci arasından Metin’i seçti.

“Dintre cei 30 de elevi profesorul l-a ales pe Metin,”

Pronumele personale urmate de postpozitia ara stau in cazul genitiv si se leaga intre ele cu conjunctia ile , iar ara se acorda in persoana cu ultimul pronu-

me, primind si sufixul unuia dintre cazurile dativ, locativ sau ablativ.

benim ile senin aranda “intre mine si tine”

(benimle senin aranda)

senin ile onun arasında “intre tine si el”

(seninle onun arasında)

bizim ile sizin aranızda “intre noi si voi”

(bizimle sizin aranızda)

sizin ile bizim aramızda “intre voi si noi”

(sizinle bizim aramızda)

Exceptie face pronumele personal onlar care nu primeste sufixul geniti-

vului.

onlar ile bizim aramızda “intre ei si noi”

bizim ile onlar arasında “intre noi si ei”

onlar ile sizin aranızda      “intre ei si voi”

Pronumele personale la plural si postpozitia ara impreuna primesc sufi-

xele posesive.

bizim aramızda “intre noi’

sizin aranızda “intre voi”

onlar (ın) arasında (aralarında) “intre ei”

Exercitii: 1. Raspundeti la urmatoarele intrebari:

a) Güven ailesi Eren ailesine niçin geldi?

b) Bay Eren ne yaptı?

c) İonescu ve Güven ailesi ne dediler?

d) Bayan İonescu Metin’e ne sordu?

e) Romanya’da yedinci sınıfta hangi dersler okunur?

Romanya’da azınlıklar resmi dil ve modern dillerden baska han-

gi dili okuyorlar?

2. Formati propozitii cu postpozitiile: yan, karsı, doğru, iç, dıs, ara.

3. Completati spatiile libere in urmatoarele propozitii:

a) İstasyon . yan . eczane var.

b) Çantasına kitaplar . yan . gözlük de koydu.

c) Hasta . yan . doktor var.

d) Annem biz . yan . oturuyor.

e) Biz . yan . bir arkadas geldi.

f) Siz . yan . kibrit yok mu?

g) Masada annem . karsı . oturuyorum.

h) Sinema karsısı . bekledim.

i) Arkadasım . karsı konusamam.

j) Müdür üç isçi ara . Doru’yu seçti.

k) İki köy ara . yol yapıldı.

l) Tren Köstence’ . doğru yollandı.

m) Hastane . doğru hareket etti.

n) Yaz . doğru entari alacağım.

0) Ekmek dolab . içinde duruyor.

p) Kedi araba . iç . çıktı.

q) Kardesim sevinç iç . geldi.

r)Yarım saat iç . mektup yazdım.

s) Köy . dısı . oyun alanı var.

t) Bir saat sonra Bükres’ . dıs . çıktık.

u) İsçiler ara . biri konustu.

v) Arabalar ara . geçti.

w) Pencere ile kapı ara . durma!

x) İki kıta ara . deniz var.

y) Biz ile siz . ara . dostluk var.

z) Siz . ara . iyi öğrenciler var.

3. Traduceti in limba turca urmatoarele propozitii:

Langa noi a venit un copil.

Langa copil sta fratele lui.

Stau la mama.

Vizavi de spital este o farmacie.

Nu pot sa vorbesc impotriva fratelui meu.

Te voi astepta vizavi de teatru.

Intre doua vapoare este o barca.

Intre Bucuresti si Constanta sunt 250 de km.

Printre munti curge un fluviu.

A mers spre spital.

Autobuzul a pornit spre Bucuresti.

Spre iarna ma duc in satul meu.

Bluza mea e in dulap.

In jumatate de ora am ajuns acasa.

Elevii au iesit afara din scoala.

Lectia 28 HAZIRELBİSE MAĞAZASINDA

Bayan ve bay İonescu İstanbul’dan çocuklarına hediye almak istediler.

Bunun için Kapalıçarsı’ya gittiler.

Bay İonescu: - Kapalıçarsı dörtgen sekilde ve 18 kapısı var.

Bayan İonescu: - Duvarları ne kadar kalın ve sağlam!

Bay İonescu: - 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet’in emriyle kurul-

mus, yanmıs ve sonra birkaç kere onarılmıs.

Bayan İonescu: - Sen bunları nereden biliyorsun?

Bay İonescu: - Dün gece uykum yoktu. Oturdum, okudum.

Bayan Ionescu: - İste kuyumcular mağazaları.

Bay İonescu: - Unutma, çocuklara bluz almağa geldik. İste el sanatları

mağazaları, iste hazırelbise mağazaları.

Satıcı: - Buyurun, efendim.

Bayan İonescu: - On dört yasında bir oğlan ve on iki yasında bir kız

için bluz istiyoruz.

Satıcı: -İnce mi, kalın mı bluz istiyorsunuz?

Bayan İonescu: - İnce, pamuktan, yaz için.

Satıcı: - Hangi rengi tercih ediyorsunuz?

Bayan İonescu: - Renginde henüz kararlı değiliz.

Satıcı: - İste beyaz, kırmızı, lacivert, güvez renkte bluzlar. Alaca soyları da var: yesille bej, kahverengi ile sarı, siyah üzerine pembe ve mor.

Bayan İonescu: - Oğlum için lacivert, kızım için de beyaz bluz seçiyorum.

Satıcı: - Baska bir isteğiniz var mı?

Bayan İonescu: - Tesekkür ederim, hepsi bu. Ne kadar yapıyor?

Sözler ve deyimler:

hazırelbise – confectie

Kapalıçarsı – Bazarul Acoperit

dörtgen – dreptunghi

sekil – forma

taraf – parte

kalın – gros

sağlam – 1. rezistent. 2. sanatos

Fatih Sultan Mehmet – Sultanul Mehmet Cuceritorul

emir – porunca, ordin

kurulmus (kurmak -A.) – a fost construit (a construi)

yanmıs (yanmak – N.) – a fost ars (a arde)

birkaç kere- de cateva ori

onarılmıs (onarmak N., A.) – a fost restaurat (a restaura)

uyku - somn

kuyumcu – bijutier

unutmak (N. A.) - a uita

el sanatları mağazaları – magazine de artizanat

ince – subtire

kalın – gros

pamuk – 1 bumbac. 2. vata

tercih etmek (N., A.)– a prefera

renginde kararlı değiliz – nu suntem hotarati asupra culorii

kırmızı – rosu

lacivert – bleumarin

güvez – grena

alaca – pestrit

alaca soyları – cele pestrite

yesil – verde

kahverengi – maro

sarı – galben

siyah, kara – negru

pembe – roz

mor – mov

seçmek (N.A.) – a alege

Baska bir isteğiniz var mı? – Mai doriti ceva?

Ne kadar yapıyor? – Cat face?

TİMPUL TRECUT NEDETERMİNAT

BELİRSİZ GEÇMİS ZAMAN

Exprima o actiune desfasurata inaintea momentului vorbirii, la care vor-

bitorul nu a fost martor sau actiunea a avut loc fara participarea lui constienta.

İnterlocutorul povesteste actiunea aflata de la altcineva.

Trebuie facuta deosebire intre timpul trecut nedeterminat si timpul trecut determinat la care vorbitorul a fost martor in desfasurarea actiunii.

Se reda cu sufixele: -mıs, -mis, -mus, -müs, care se adauga la radacina

verbului impreuna cu sufixele personale.

Forma afirmativa. Olumlu sekil.

almak “a lua”

ben almısım (cica, se spune ca, se pare ca) “eu am luat”

sen almıssın (cica) “tu ai luat”

o almıs                      (cica) “el a luat”

biz almısız (cica) “noi am luat”

siz almıssınız (cica) “voi ati luat”

onlar almıs(lar)         (cica) “ei au luat”

vermek                         “a da”

ben vermisim (cica) “eu am dat”

sen vermissin (cica) “tu ai dat’

o vermis                    (cica) “el a dat”

biz vermisiz (cica) “noi am dat”

siz vermissiniz (cica) “voi ati dat”

onlar vermis(ler) (cica) “ei au dat”

sormak “a intreba”

ben sormusum (cica) “eu am intrebat”

sen sormussun (cica) “tu ai intrebat”

o sormus                     (cica) “el a intrebat”

biz sormusuz               (cica) “noi am intrebat”

siz sormussunuz (cica) “voi ati intrebat”

onlar sormus(lar)        (cica) “ei au intrebat”

yürümek “a merge”

ben yürümüsüm (cica) “eu am mers”

sen yürümüssün (cica) “tu ai mers”

o yürümüs                    (cica) “el a mers”

biz yürümüsüz (cica) “noi am mers”

siz yürümüssünüz        (cica) “voi ati mers”

onlar yürümüs(ler) (cica) “ei au mers”

2. Forma negativa. Olumsuz sekil.

Se reda prin intercalarea sufixelor de negatie –ma sau –me intre rada-

cina verbului si sufixul timpului.

almak

ben almamısım      (cica, se spune ca, se pare ca)“eu nu am luat”

sen almamıssın (cica) “tu nu ai luat”

o almamıs (cica) “el nu a luat”

biz almamısız (cica) “noi nu am luat”

siz almamıssınız (cica) “voi nu ati luat”

onlar almamıs(lar)        (cica) “ei nu au luat”

vermek

ben vermemisim (cica) “eu nu am dat”

sen vermemissin (cica) “tu nu ai dat”

o vermemis (cica) “el nu a dat”

biz vermemisiz (ciica) “noi nu am dat”

siz vermemissiniz         (cica) “voi nu ati dat”

onlar vermemis(ler) (cica) “ei nu au dat”

ben sormamısım (cica) “eu nu am intrebat”

ben yürümemisim (cica) “eu nu am mers”

3. Forma interogativa. Soru sekli.

La forma afirmativa, persoana a III-a, singular, se adauga una din parti-

culele interogative mı, mi, mu, mü impreuna cu sufixele personale.

almak

ben almıs mıyım? (cica) “eu am luat?”

sen almıs mısın? (cica) “tu ai luat?”

o almıs mı? (cica) “el a luat?

biz almıs mıyız? (cica) “noi am luat?”

siz almıs mısınız? (cica) “voi ati luat?”

onlar almıs(lar) mı? (cica) “ei au luat?”

vermek

ben vermis miyim?        (cica) “eu am dat?”

sen vermis misin? (cica) “tu ai dat?”

o vermis mi? (cica) “el a dat?”

biz vermis miyiz? (cica) “noi am dat?”

siz vermis misiniz?        (cica) “voi ati dat?”

onlar vermis(ler) mi? (cica) “ei au dat?”

sormak

ben sormus muyum?      (cica) “eu am intrebat?”

sen sormus musun?        (cica) “tu ai intrebat?”

o sormus mu? (cica) “el a intrebat?”

biz sormus muyuz?        (cica) “noi am intrebat?”

siz sormus musunuz? (cica) “voi ati intrebat?”

onlar sormuslar mı? (cica) “ei au intrebat?”

(sormus mu?)

yüzmek

ben yüzmüs müyüm?      (cica) “eu am inotat?”

sen yüzmüs müsün?        (cica) “tu ai inotat?”

o yüzmüs mü? (cica) “el a inotat?’

biz yüzmüs müyüz?        (cica) “noi am inotat?”

siz yüzmüs müsünüz? (cica) “voi ati inotat?

onlar yüzmüsler mi?        (cica) “ei au inotat?”

(yüzmüs mü?)

4. Forma negativ-interogativa. Olumsuz-soru sekli.

La forma negativa, persona a III-a singular, se adauga particulele inte-

rogative mı sau mi impreuna cu sufixele personale.

almak

ben almamıs mıyım? (cica) “eu nu am luat?”

sen almamıs mısın? (cica) “tu nu ai luat?’

o almamıs mı? (cica) “el nu a luat?”

biz almamıs mıyız? (cica) “noi nu am luat?”

siz almamıs mısınız? (cica) “voi nu ati luat?”

onlar almamıs(lar) mı? (cica) “ei nu au luat?”

onlar almamıs(lar)mı? (cica) “ei nu au luat?”

vermek

ben vermemis miyim? (cica) “eu nu am dat?”

sen vermemis misin? (cica) “tu nu ai dat?”

o vermemis mi?               (cica) “el nu a dat?”

biz vermemis miyiz? (cica) “noi nu am dat?”

siz vermemis misiniz? (cica) “voi nu ati dat?’

onlar vermemmis(ler)mi? (cica) “ei nu au dat?’

ben sormamıs mıyım? (cica) “eu nu am intrebat?”

ben yürümemis miyim? (cica) “eu nu am mers?”

Exemple in propozitii:

Ben küçükken iki yasında yürümüsüm. “Cica, eu am mers la doi ani.”

O Ada Kale’ye gitmis. ”Au spus ca el a fost in Ada Kale.”

Padisahın oğlu ile arkadası suyun üstünde bir sandık görmüsler.

“Cica printul si prietenul lui au vazut o lada plutind pe apa.”

Büyük annem Bükres’i görmemis. “Bunica mea n-a vazut Bucurestiul.”

“Ondan sonra bes-altı adam daha denemisler,lakin bunlar da oynayamamıs-

lar. “ (En Doğru Haznedar , Türk Dili ve Edebiyatı, Bükres, 1972 V. sınıf) “Cica

dupa el au mai incercat cinci-sase persoane, dar n-au reusit” (Cel mai cinstit visti-

ernic, Manualul Limba si literatura turca, Bucuresti, 1972, clasa a V-a)

Soför kazayı görmüs mü? “Soferul a vazut accidentul?”

Biz bu evi almamıs mıyız? (Se spune ca, A spus ca) casa aceasta noi n-am

luat-o?”

Onlar harp görmemisler mi? “Ei n-au cunoscut razboiul?’

Exercitii: 1. Raspundeti la urmatoarele intrebari:

a) Bayan ve bay İonescu İstanbul’dan ne almak istediler?

b) Kapalıçarsı ne vakit kurulmus?

c) Bayan ve bay İonescu hangi mağazaları gördüler?

d) Hazırelbise mağazasında ne renkte bluzlar vardı?

e) Siz hangi renkleri tercih ediyosunuz?

Conjugati un verb in cele patru fome ale timpului trecut nedeterminat.

Completati spatiile libere din urmatorul text cu unul din sufixele tim-

pului trecut nedeterminat:

“Sıcak bir memlekette bir sapkacı var . O pekçok sapka yap . ve sat-

mak için sehire, panayıra git .

Bu ormanda çok maymun var . Onlar adamın basına sapka koyduğunu

gör . Adam uyuyunca , maymunlar ağaçlardan yavasça in . , sapka kutusu-

nun yanına gel . Her bir maymun bir sapka alarak basına geçir . ve tekrar

sessizce ağaçlara tırman . ”

Traduceti in limba turca:

a) Se spune ca Dimitrie Cantemir a invatat in İstanbul.

b) Am auzit ca, in casa aceasta au locuit bunicii mei.

c) Mama mea mi-a spus ca am mers la varsta de un an.

d) Aceasta cladire a fost construita in secolul XVIII-lea.

Lectia 29 MARANGOZ

Anne: - Niçin erken kalktın, Metin? Saat henüz 6.30.

Metin: - “Erken kalkan uzağa varır,” demiyor mu atasözü?

Anne: - Peki, sen nereye varacaksın? Ne yapacaksın?

Metin: - Tevfik Fikret’in Marangoz siirini ezberlemem gerek.

Anne: - Ezberledin mi?

Metin: - Dinle, lütfen.

MARANGOZ

Marangozum ben bes gündür,

Çalısan her isi görür.

İnsan için zanaat çoktur,

Yapılmıyacak is yoktur.

Elim isler, isim ürer;

Aletlerim birer birer

Geçerler her gün elimden;

Onları pek severim ben.

Oh, sevgili aletlerim!

Ben sizi her gün bilerim.

Tezgahımın bir yanında

Hepsi durur sıra sıra:

Bir bıçkım, bir testerem var,

Birkaç rendem, köserem var.

Ölçülerim, pergellerim,

Gönyelerim, cetvellerim,

Kıskaçlarım, kerpedenim,

Hepsi mükemmeldir benim.

Çekiç, törpü, keski, kalem,

Torna, burgu, bütün elzem

Avadanlıklardır. Haydi,

İs basına biraz simdi.

Anne: - Aferin, oğluma! Öğretmenin bu gün sana 10 yazar.

Metin: - Nerde-e-e, anneciğim . Öğretmen öyle kolay 10 yazar mı in-

sana? Siiri ezber söyle! Tahlil yap! Tevfik Fikret’in en önemli

eserleri hangileridirler? Edebiyata katkısı ne? diye bir sürü soru-

lar yağdırır.

Anne: - Ablan sadece10 aldı. Sen de ondan geri kalma, oğlum.

Metin: - Ah, ablan, ablan! Ablam bütün gün okuyor.

Sözler ve deyimler:

marangoz – tamplar

çalısan – cel care munceste

is görmek, is yapmak – a face treaba

zanaat – meserie

yapılmıyacak is – treaba care nu se poate face

üremek (N.Loc.,Abl, İnstr.)– a se inmulti, a spori

alet – instrument, scula

birer birer – cate unu

bilemek ( N., A.) – a ascuti

tezgah - tejghea

sıra – 1. rand, sir. 2. banca (scolara).

bıçkı – ferestrau mare

testere – ferestrau mic

rende – rindea

kösere – piatra pentru ascutit

ölçü – centimetru

pergel – compas

gönye – echer

cetvel – 1.rigla.2.lista

kıskaç – menghina

kerpeden – cleste

çekiç – ciocan

törpü – pila

keski – secure

torna – strung

burgu – burghiu

elzem – absolut necesar

avadanlık - trusa, ustensile

PARTİCİPİUL

SIFAT- FİİL

Dupa ce am studiat timpurile principale, lectia cu participiul o sa ne para

foarte usoara, deoarece cele doua categorii se deosebesc intre ele numai dupa

pozitia lor in propozitie. Participiul in limba turca coincide cu sufixul timpuri-

lor trecut nedeterminat, aorist si viitor. Doar participiul timpului prezent pri-

meste altfel de sufixe.

Participiile in limba turca sunt urmatoarele:

Participiul trecut in –mıs, -mis, -mus, müs

kaynamıs çay – ceaiul fiert

gelmis misafir - musafirul venit

okumus adam – omul invatat

görmüs sahit - martorul care a vazut (a asistat)

Uneori acest participiu urmeaza o radacina care a primit unul din sufixele

diatezei pasive: -l, -ıl, -il, -ul, -ül; -n, -ın, -in, un, -ün; -nıl, -nil, -nul,-nül.

yazılmıs mektup – scrisoarea scrisa yıkanmıs çamasır – rufe spalate

verilmis söz – cuvantul dat alınmıs mal – marfa cumparata

soyulmus ev – casa jefuita kazanılmıs hak – drept castigat

sürülmüs toprak – pamantul arat islenilmis perde – perdeaua lucrata

Participiul studiat poate sa fie insotit de participiul olan.

kaynamıs olan çay yazılmıs olan mektup

gelmis olan misafir verilmis olan söz

okumus olan adam soyulmus olan ev

görmüs olan sahit sürülmüs olan toprak

“Okumus adam dilinden belli olur” (Atasözü)

“Omul invatat se cunoaste dupa vorbe” (Proverb)

“Kudurmus bir rüzgar küçük pencerenin örtülmüs kapaklarına çarpıyor-

du.” (Ömer Seyfettin, Bomba, 16)

“Un vant infuriat lovea obloanele trase unei ferestruice.”

“Oh, ne tatlı pismis köy yemekleriydi!” (H.R.Gürpınar, Eskiya İninde)

“Oh, ce bucate gustoase de tara au fost!”

Se poate folosi si in forma negativa:

kaynamamıs çay – ceaiul nefiert sürülmemis toprak – pamantul nearat

okumamıs adam –omul neinvatat görülmemis olay - eveniment ne mai

vazut

Nota: Uneori participiul trecut in –mıs, -mis, -mus, -müs este insotit de

postpozitiile gibi sau kadar.

“Nuranı ebediyen kaybedecekmis gibi korkuyordu.”(A. H. Tanpınar,

Huzur, 43) “A fost coplesit de frica ca o va pierde pentru totdeauna pe Nu-

ran.”

“- Eksik olma, gülüm, almıs kadar oldum.” (M. Esendal, Ev Ona Yakıstı,

192) “Multumesc draga, considera ca am gustat.”

2. Participiul trecut in -dık, –dik, -duk, -dük; -tık, -tik, tuk, tük

tanıdık insan - un om cunoscut

bildik adam - o persoana stiuta

konusulduk olay – evenimentul discutat

düsünüldük mesele – problema gandita

yırtık perde – perdeaua rupta

gittik yer - locul vizitat

övüttük buğday - graul macinat

La forma negativa se adauga sufixele de negatie: -ma sau –me

tanımadık insan - un om necunoscut

bilmedik adam - o persoana nestiuta

Unele din aceste participii primesc sufixele posesive:

tanıdığım insan - omul pe care-l cunosc”

bildiğimiz adam - omul pe care-l stim”

konustuğunuz olay - evenimentul pe care l-ati discutat

Aici a disparut sufixul diatezei pasive:

düsündüğümüz mesele - problema la care ne-am gandit

gittiğim yer - locul unde am fost

övüttüğünüz buğday - graul pe care l-ati macinat

“Kadın vakit geçirmeden içeriye girerek, biraz sonra istediği suyu getir-

di.” (Emin A., Ali ve Ayse, 118)

“Femeia de indata ce a intrat in casa, a adus apa ceruta.”

“Bes, on gün çarsı-sokak gezdikten sonra, tanıdık çehre, alısabileceğimiz

yer bulamamaktan bezer, odanıza girer, yalnızlığın çehresine sinersiniz.”

(R.H. Karay, Zincir)

“Dupa ce v-ati plimbat cinci-zece zile pe strazi, prin magazine, dupa ce

nu gasiti nicio fata cunoscuta, un loc cu care sa va obisnuiti, va inchideti

in camera si va adanciti in singuratate.”

“Sular senin için akıyordu ve sevdiğin masuka sende idi.”

K. Karaosmanoğlu, Yunus Emre)

“Apele curgeau de dragul tau si iubita ta a fost in fiinta ta.”

3. Participiul aoristului. In forma pozitiva primeste sufixele: -r, -ar. –er,

-ır, -ir, -ur, -ür, iar in forma negativa –maz, -mez.

akar su - apa curgatoare

güler yüz - zambitor”

bilir kisi - expert”

güvenilir insan - om de incredere

görünmez mikrop - microbul nevazut

satılmaz esya - lucru nevandabil

Okur-yazar insanları herkes sayar. “Toata lumea respecta pe cei cu scoala.”

Ev sahibi bizi güler yüzle karsıladı.“Stapanul casei ne-a primit cu un zambet.”

Alır gözle bakmadım. “Nu m-am uitat cu gandul de a cumpara.”

Meseleyi iyi bilir kimse yok. “ Nimeni nu cunoaste bine problema.”

Komsum sözünde durur bir adamdır. “Vecinul meu este un om de cuvant.”

Onu görür gözüm yok. “Nici nu vreau sa-l vad.”

Sarsılmaz bir inançla konustu. “A vorbit cu o incredere nezdruncinata.”

“Dayanılmaz bir sıcak çöküyor üstüme.” (T. Apaydın, Ates Düsünce, 136)

“Ma cuprinde o caldura insuportabila.”

“Dönülmez bir yolculuğun içindesin artık.” (E. Öz, Yankı dergisi, 49)

“Deja esti pornit intr-o calatorie fara intoarcere.”

Participiul prezent. Primeste sufixele –(y)an, -(y)en. De remarcat

faptul ca nu primeste sufixul –yor. In schimb, exprima o insusire si in prezent

si in trecut.

alınan haber - vestea primita

gelen misafir - musafirul venit

ağlayan çocuk - copilul plangacios

isleyen demir - fierul muncit

La forma negativa se intercaleaza sufixele de negatie –ma sau -me intre

radacina si sufixul participiului.

ağlamayan çocuk - copilul care nu plange

bilinmeyen hastalık - boala necunoscuta

“İs yapan insan ellerinden bellidir.” (Atasözü) “Omul muncitor se cuno-

aste dupa maini.” (Proverb)

Uyuyan çocuk bebek gibi güzeldi, “Copilul care dormea era frumos ca o

papusa.”

“Gören göz kılavuz istemez.” (Atasözü) “Ochii care vad nu cer confirma-

re.” (Proverb)

“İsleyen demir pas tutmaz.” (Atasözü) “Fierul muncit nu se rugineste.”

(Proverb)

“Parka bakan pencerenin önünde durdu.” (T. Buğra, Yağmur Beklerken,

232) “S-a oprit in fata ferestrei orientate spre parc.”

“Dayak yiyen bir çocuk gibi ağlamağa basladım.” (Y.K.Karaosmanoğlu,

Hep O Sarkı, 48) “Am plans ca un copil care a mancat bataie.”

5. Participiul viitor. Se formeaza cu sufixele timpului viitor: -(y)acak sau

-(y)ecek.

Radacina poate sa fie folosita cu sufixele diatezei active, pasive sau factiti-

ve.

kurulacak bina - cladirea care va fi construita

okuyacak artist - artistul care va citi

söylenecek söz - vorba de spus

gezilecek yer - locul de plimbare

tamir ettirilecek araba - masina de reparat

La forma negativa intre radacina si sufixul participiului se intercaleaza

unul din sufixele –ma sau me.

okumayacak öğrenci - elevul (studentul) care nu va citi

söylenmeyecek söz - vorba necuviincioasa

satılmayacak mal - marfa care nu se va vinde

Bu daireyi alacak aile yarın gelecek. “Familia care va cumpara acest

apartament va veni maine.”

Siiri okuyacak artist sahnede.“Artistul care va citi poezia este pe scena.”

“Simdi onlar ile görülecek hesaplarımız var.” (H.R.Gürpınar, Eskiya İn-

inde, 55) ”Acum avem de rezolvat niste socoteli cu ei.”

Müzik dinleyecek davetliler salona girdiler. “İnvitatii dornici sa asculte

muzica au intrat in salon.”

Patron satılmayacak malları bir tarafa koydu. “Patronul a pus la o parte

marfa care nu este de vanzare.”

Geziye gitmeyecek öğrenciler, kütüphaneye gidecekler. “Studentii care

nu vor pleca in excursie, se vor duce la biblioteca.”

Exercitii: 1. Raspundeti la urmatoarele intrebari:

a) Metin niçin erken kalktı?

b) Annesi Metin’e ne dedi?

c) Marangoz siiri hangi alandan sözler sıralıyor?

d) Öğretmen öğrencilere ne soruyor?

e) Eda nasıl notlar alıyor?

Completati urmatoarele radacini verbale cu sufixele de participiu:

bil . söyle .

yaz . gel .

dur . kalk .

git . sor .

çalıs . düsün .

3. Traduceti urmatoarele propozitii in limba romana:

a) Siiri okuyacak öğrenci nerede?

b) Söyleyecek sözleri düsündün mü?

c) Kampa gidecek öğrenciler saat 10’da okula gelsinler!

d) Okunmus kitapları bir tarafa, okunacak kitapları baska tarafa

koydum.

e) Metin ezberleyecek siiri önce iyi anladı.

4. Traduceti urmatoarele propozitii in limba turca:

a) Toate instrumentele le-am pus in dulap.

b) Au reparat singuri cu ciocanul.

c) Meseria invatata in scoala nu se uita.

d) Nu mi-a placut cum a reparat tamplarul usa.

e) İnstrumentele curatate sunt in dulap, cele de curatat sunt pe

tejghea.

f) Poezia de invatat este in aceasta carte.

g) Studentul care a trecut pe strada este colegul meu.

h) Masina reparata a plecat azi dimineata.

Lectia 30 PAZARDA

Fikriye hanım: - Alo, Ayseciğim, günaydın!

Ayse hanım: - Günaydın, Fikriyeciğim!

Fikriye hanım: - Nasılsın, canım?

Ayse hanım: - İyiyim, sükür. Sen nasılsın?

Fikriye hanım: - Ben de iyiyim. Pazara gidecek miyiz?

Ayse hanım: - Tabii, derhal çıkıyorum. Kösede bulusuruz.

Pazar yerinde.

Fikriye hanım: - Ne alıs veris yapacağız?

Ayse hanım: - Bu gün patlıcan musakkası pisirmek istiyorum. Salata için

de soğan, biber, domates, maydanoz, dereotu alacağım.

Fikriye hanım: - Ben de yesil fasulye pisireceğim. Supa için havuç, limon

gerek.

Ayse hanım: - Karnıbahara bak, çiçek gibi açmıs!

Fikriye hanım: - Bosuna karnıbahar dememisler.

Ayse hanım: - İste patates, sarmısak. Fasulye yemeğine sarmısak alma-

yacak mısın?

Fikriye hanım: - A, evet. İyi ki, hatırlattın.

Ayse hanım: - Sabah kahvaltısı için zeytin, seftali almam lazım.

Satıcı: - Kara üzüm kan yapar,

Beyaz üzüm can yakar.

Fikriye hanım: - Üzümler güzel değil, bu gün incirler güzel. Su insana

bak, posetlerini doldurmus: yesil domates, kereviz, ha-

vuç, mor lahana, seker, pancarı. Tursu yapacak her halde.

Ayse hanım: - Alem tursu yapmağa baslamıs. Ben bu isi ekimin so-

nunda, kasımın basında yaparım, baharın sonuna kadar

dayanır.

Sözler ve deyimler:

pazar – 1. piata.2. duminica

köse – colt

bulusmak (N., Loc.) – a se gasi, a se intalni

pazar yerinde – in piata

ne alıs veris yapacağız – ce cumparaturi vom face

patlıcan – vanata

patlıcan musakkası – musaca de vinete

soğan – ceapa

biber – ardei

fasulye – fasole

domates – rosie

maydanoz – patrunjel

limon – lamaie

karnıbahar – conopida

çiçek gibi açmıs – a inflorit

bosuna – in zadar

patates – cartof

sarmısak – usturoi

hatırlatmak (N., A. Loc., Abl.) – a pune pe cineva sa-si aduca aminte

zeytin – maslina

kara üzüm kan yapar – strugrii negri fac sange

beyaz üzüm can yakar – strugurii albi te ard la inima

seftali –piersica

incir – smochina

poset – sacosa din polietilena

doldurmak (N., D., A.,Loc., Abl., İnstr.) – a umple

yesil domates – gogonele

kereviz – telina

havuç – morcov

mor lahana – varza rosie

seker pancarı – sfecla de zahar

tursu – muratura

alem – lume

dayanmak (N., D., Loc. İnstr.) – 1. a rezista. 2. a se sprijini

Alte denumiri de legume:

sebze, zerzevat - leguma                    bezelye – mazare

ıspanac – spanac                                 mercimek - linte

labada – stevie              mantar - ciuperca

hıyar, salatalık – castravete               bamya - bama

turp – ridiche    alabas - gulie

kuskonmaz – sparanghel

Alte denumiri de fructe:

kiraz – cireasa    armut – para

visne – visina     kavun – pepene galben

çilek – capsuna             karpuz – pepene verde

dağ (orman) çileği- fragi                    kızılcık - coarna

ahududu – zmeura                              ayva - gutuie

can eriği - corcodusa musmula – mosmoana

erik – pruna      frenk üzümü - coacaza

zerdali - zarzara                                  harup, keçiboynuzu - roscova

kayısı – caisa     ceviz - nuca

elma - mar badem- migdala

fındık – aluna nar – rodie

fıstık – arahida böğürtlen - mura

muz – banana kestane - castana

portakal – portocala               hurma - curmala

mandalina – mandarina         kabak - dovleac

greypfrut – grapefruit                        ananas - ananas

Yesillikler - verdeturi:

maydanoz – patrunjel

tere out – marar

kereviz – telina

Expresii legate de legume si fructe:

sebze bahçesi – gradina de legume

meyve bahçesi – livada

bahçıvan –gradinar

manav – zarzavagiu

Ne sebze ve meyveleriniz var? – Ce legume si fructe aveti?

Taze sebzeleriniz var mı? – Aveti legume proaspete?

Lütfen, bir kilo biber, bir kilo da domates veriniz.-Va rog, un kilogram

de ardei si un kilogram de rosii.

Kavun, karpuz nerede satılır? – Unde se vinde pepene galben si pepene

verde?

Kuru üzümün kilosu kaça? – Cat costa kilogramul de stafide?

Kuru yemisiniz var mı? – Aveti fructe uscate?

PREDİCATUL NOMİNAL LA TİMPUL TRECUT

NEDETERMİNAT

EK FİİLİNİN BELİRSİZ GEÇMİS ZAMANI

Forma afirmativa. Olumlu sekil.

Se formeaza cu numele predicativ si urmatoarele forme verbale copula-

tive:

singular

persoana I-a –mısım, -misim, -musum, -müsüm

persoana II-a mıssın, -missin, -mussun, -müssün

persoana III-a –mıs, -mis, -mus, -müs

plural

persoana I-a –mısız, -misiz, -musuz, -müsüz

persoana II-a –mıssınız, missiniz, -mussunuz, -müssünüz

persoana III-a –mıslar, -misler, muslar, -müsler

yaramaz “neastamparat”

ben yaramazmısım “(cica) eu am fost neastamparat”

sen yaramazmıssın “(cica) tu ai fost neastamparat”

o yaramazmıs “(cica) el a fost neastamparat”

biz yaramazmısız “(cica) noi am fost neastamparati”

siz yaramazmıssınız “(cica) voi ati fost neastamparati”

onlar yaramazmıslar “(cica) ei au fost neastamparatı”

temiz “curat”

ben temizmisim               “(cica) eu am fost curat”

sen temizmissin               “(cica) tu ai fost curat”

o temizmis “(cica) el a fost curat”

biz temizmisiz “(cica) noi am fost curati”

siz temizmissiniz “(cica) voi ati fost curati”

onlar temizmisler “(cica) ei au fost curati”

yoksul “sarac”

ben yoksulmusum “(cica) eu am fost sarac”

sen yoksulmussun “(cica) tu ai fost sarac”

o yoksulmus                    “(cica) el a fost sarac”

biz yoksulmusuz “(cica) noi am fost saraci”

siz yoksulmussunuz        “(cica) voi ati fost saraci”

onlar yoksulmuslar “(cica) ei au fost saraci”

küçük “mic”

ben küçükmüsüm “(cica) eu am fost mic”

sen küçükmüssün “(cica) tu ai fost mic”

o küçükmüs                      “(cica) el a fost mic”

biz küçükmüsüz               “(cica) noi am fost mici”

siz küçükmüssünüz “(cica) voi ati fost mici”

onlar küçükmüsler “(cica) ei au fist mici”

Cand numele predicativ se termina in vocala se intercaleaza un y intre

numele predicativ si sufixul timpului trecut nedeterminat

De exemplu:

ben hastaymısım “(cica) eu am fost bolnav”

ben öğrenciymisim “(cica) eu am fost elev”

ben usluymusum               “(cica) eu am fost cuminte”

ben köylüymüsüm “(cica) eu am fost taran”

2. Forma negativa. Olumsuz sekil

Se reda prin adaugarea la numele predicativ a cuvantului de negatie değil

impreuna cu sufixul timpului trecut nedeterminat si sufixele personale. N-are variante.

yaramaz

ben yaramaz değilmisim “(cica) eu n-am fost neastamparat”

sen yaramaz değilmissin “(cica) tu n-ai fost neastamparat”

o yaramaz değilmis “(cica) el n-a fost neastamparat”

biz yaramaz değilmisiz “(cica) noi n-am fost neastamparati’

siz yaramaz değilmissiniz “(cica) voi n-ati fost neastamparati”

onlar yaramaz değilmisler “(cica) ei n-au fost neastamparati’

uslu

ben uslu değilmisim “(cica) eu n-am fost cuminte”

sen uslu değilmissin “(cica) tu n-ai fost cuminte”

o uslu değilmis “(cica) el n-a fost cuminte.

biz uslu değilmisiz “(cica) noi n-am fost cuminti”

siz uslu değilmissiniz “(cica) voi n-ati fost cuminti”

onlar uslu değilmis(ler) “(cica) ei n-au fost cuminti”

3. Forma interogativa. Soru sekli.

Se reda prin adaugarea la numele predicativ a uneia din particulele inte-

rogative mı, mi, mu, mü impreuna cu unul din variantele timpului trecut ne-

determinat si sufixele personale.

yaramaz

ben yaramaz mıymısım? “(cica) eu am fost neastamparat?”

sen yaramaz mıymıssın? “(cica) tu ai fost neastamparat?”

o yaramaz mıymıs? “(cica) el a fost neastamparat?”

biz yaramaz mıymısız? “(cica) noi am fost neastamparati?”

siz yaramaz mıymıssınız? “(cica) voi ati fost neastamparati?”

onlar yaramaz mıymıslar? “(cica) ei au fost neastamparati?

ben temiz miymisim?

ben yoksul muymusum?

ben küçük müymüsüm?

4. Forma negativ-interogativa. Olumsuz-soru sekli.

Se reda in felul urmator: numele predicativ+değil+mi(i de la imis se

transforma in y)+mis+ sufixele personale.

yaramaz

ben yaramaz değil miymisim? “(cica) eu n-am fost neastamparat?”

sen yaramaz değil miymissin? “(cica) tu n-ai fost neastamparat?”

o yaramaz değil miymis? “(cica) el n-a fost neastamparat?’

biz yaramaz değil miymisiz? “(cica) noi n-am fost neastamparati?”

siz yaramaz değil miymissiniz? “(cica) voi n-ati fost neastamparati?”

onlar yaramaz değil miymisler?” “(cici) ei n-au fost neastamparati?”

Exercitii: 1. Raspundeti la urmatoarele intrebari:

Fikriye Hanımla Ayse Hanım nerede bulustular?

Fikriye Hanım ve Ayse Hanım bu gün ne pisirecekler?

Fikriye Hanım salata için hangi sebzelerden alacak?

Fikriye Hanım supa için neler alacak?

Ayse Hanım kahvaltı için ne alacak?

Bir insan tursu için hangi sebzelerden almıs?

Ayse Hanım tursuyu ne vakit yapıyor?

2. Conjugati un predicat nominal in cele patru forme ale timpului trecut

nedeterminat.

3. Completati spatiile libere:

Dedem gençlikte öğretmen .

Pamuk Kız çok güzel .

1998’de sen öğrenci .

Büyük annem o vakit genç .

Bir vakitler buraları ormanlık .

4. Traduceti urmatoarele propozitii cu predicatul nominal la timpul trecut

nedeterminat:

Bunicul meu a fost doctor.

Mama a luat mere, pere si struguri.

Nes’e n-a fost la cinematograf?

RECAPİTULARE VI

TEKRAR VI

Raspundeti la urmatoarele intrebari:

a) Bayan ve bay İonescu nereye ve neyle (ne vesaitle) gittiler?

b) İstanbul nerede bulunur?

c) İonescu ailesi İstanbul hakkında ne dedi?

d) İstanbul ne bakımdan ilginçtir?

e) İonescu ailesi hazırelbise mağazasından neler aldı?

f) Hangi renkleri biliyorsunuz?

g) Romanya’da VII. sınıfta hangi dersler okunuyor?

h) Romanya’da resmi dil hangisidir? Baska hangi diller konusulur?

i) Tevfik Fikret “Marangoz” siirinde hangi alet adlarını saymıs?

j) Hangi sebze ve meyvelerin adlarını öğrendiniz?

Folositi sufixul cazului potrivit inaintea postpozitiei in urmatoarele

propozitii:

a) İonescu ailesi İstanbul’ . kadar trenle gitti.

b) Mağaza . kadar yaya yürüdüler.

c) Aksam . kadar çalıstık.

d) Arkadasım . baska kimsem yok.

e) Avrupa . baska bir kıtaya gidemedim.

f) Sergide üç-bes ziyaretçi . baska kimse yoktu.

g) İki ay . beri yağmur yağmadı.

h) Polis sabah . beri trafiği idare ediyor.

i) Bükres’ . beri trafik çok kalabalık.

j) Ev . önünde çiçekler açmıs.

k) Babam . önünde saygıyla dururum.

l) Mağaza . önünde bulustuk.

m) Servis . önünde telefon konusması yaptı.

n) Proje Enstitüsü’ . önünde toplastık,

o) Mağaza . arkasında taksi durağı var.

p) Misafirler . arkasından yürüdü.

q) Masa . üstünde üç vazo çesit çiçeklerle dolu.

r) Basımız . üstünde yeriniz var.

s) Deniz . üstünde kayıklar dolasıyor.

t) Sahne oyunu üzerine konustuk.

u) Edebiyat üzerine makaleler yazdı.

v) Ev . yanına bir eczane kuruldu.

w) Müdür bey . yanında az kaldı.

x) O . yanında bu problemi konusamam.

y) Belediye . karsısına hazırelbise mağazası açıldı.

z) Otel . karsısında yeni banka bu gün kapalı.

aa) Kanser . karsı ilaç aranıyor.

bb) Herkes sampiyon . doğru baktı.

cc) Sibiu’ . doğru yola çıktık.

dd) Günes . doğru baktık.

ee) Mağaza . içinde saat altıda bulusacağız.

ff) Turist otel . içine baktı.

gg) Yolcular otobüs . içine girdiler.

hh) Köy . dısını görmedim.

ii) Edirne’ . dısından geçtik.

jj) Araba köy . dısında durdu.

kk) Ben . o . arasında uzun bir arkadaslık oldu.

ll) Onlar ile biz . aramızda sadece bir ev var.

Completati spatiile libere cu postpozitiile potrivite:

Okulun . bir durakta otobüsten indik.

Mimarlar Proje Enstitüsü’nün . arabaya bindiler.

Çocuk arabaların . kostu.

Öğretmen ögrenciler . en iyi siir okuyanı seçti.

Köyün . bereketli topraklar uzanıyor.

Masanın . sözlüğü aldı.

Köstence- Ulusal Tarih ve Arkeoloji Müzesi . Ovidius’un hey-

keli duruyor.

Müdür bey öğrencilerin . konusmus.

Evin . garaj yaptırmıslar.

Bir aydan . havalar hep soğuk gidiyor.

Bükres’ten . trafik yoğun.

Babadağı’na . yolda bir gül bahçesi gördük.

Herkes sevinç . oynadı.

Conjugati doua verbe in cele patru forme ale timpului trecut nedeter-

minat.

Traduceti urmatoarele propozitii in limba romana:

Bu yaz onlar Retezat dağına gitmisler.

Evleri halamın evine yakınmıs.

Hazır elbise mağazasından çesit hediyeler almıslar.

Einstein dört yasında konusmus.

Çingiz Aytmatov Kirgiz köylüsünü gerçek bir sekilde tasvir et-

mis.

Onlar misafirlerini hava alanında karsılamıslar mı?

Dün konsere gitmemisler mi?

Faturayı ödememis.

Bizim köye yağmur yağmamıs mı?

Ahmet Mithat Efendi küçük yasta babasını kaybetmis.

Traduceti urmatoarele propozitii in limba turca:

(Cica) el a citit vestea in ziar.

(Se spune ca), inginerul a gasit un serviciu bun.

Am citit intr-o brosura (brosür) ca Moscheia Carol a fost con-

struita in1910.

(Se spune ca) in Hotelul İntim din Constanta a innoptat M.

Eminescu.

Ziarele au scris ca in Africa n-a plouat toata vara.

Ce scrie in ziare? Cine a castigat meciul?

Am auzit ca turistii au vizitat muzeul.

Cica Brazilia a castigat cupa mondiala la fotbal.

Mama a spus ca el n-a dat telefon de cateva zile.

Completati predicatul nominal din urmatoarele propozitii cu unul

din sufixele timpului trecut nedeterminat, impreuna cu cele personale.

Dedem gençlikte muallim .

Ben küçükken sisman .

Steaua takımı bes yıl önce en güçlü .

Annem o vakitler genç kız .

Bu bina eskiden kral sarayı .

Köstence- Ulusal Tarih ve Arkeoloji Müzesi önce belediye binası .

Ovidius en ünlü Latin sairlerinden biri .

Amıcam ve halam aynı okulun öğrencileri değil . ?

8. Traduceti urmatoarele propozitii folosind predicatul nominal la tim-

pul trecut subiectiv.

In secolul al XIX-lea Babadagul a fost un oras mare.

Constanta in secolul XIX-lea a fost un oras mic.

In sat, pe vremuri, primaria n-a fost cea mai inalta cladire.

Mama sa a spus ca, el la tara a fost sanatos.

Cica el n-a fost un tamplar bun?

Cine a zis ca, astazi la piata legumele n-au fost proaspete?

Se zice ca Eminescu si Creanga au fost prieteni.

Se zice ca in afara din oras sunt vii.

Am citit ca Cinghiz Aitmatov a fost tradus in mai multe limbi.

Lectia 31

Mesleğiniz ne?

Uzmanlık alanınız hangisi? METİN NE OLACAK?

Mehmet beyle Metin arabalarına yedek parça almak için bir mağaza-

ya yollandılar. Otobüste onlarla beraber daha birçok insan vardı.

Metin: - Babacığım, ne kadar çok insan var otobüste . İse gidiyorlar,

tabii. Onlar nerede çalısıyorlar, babacığım?

Baba: - Kimi fabrikada, kimi bankada, kütüphanede, bilimsel arastırma enstitüsünde, laboratuarda, çesitli bakanlıklarda, kuruculukta, has- tanede, okulda, adliyede, mağazada, tersanede . İs yerleri ço-o-ok. Herkes bir türlü isle ekmeğini kazanmağa çalısıyor. Ama, is var, is var.

Metin: - Ne gibi meslekler var dünyada, babacığım?

Baba: - Meslekler is yerlerinden de çok, oğlum. Onları saymak kolay değil.

Metin: - Ben bildiğim meslek adlarını sayayım, bilmediklerimi de sen tamamlarsın olur mu?

Baba: - Dinleyelim, bakalım, hangi meslek adlarını biliyorsun?

Metin: - Diyelim, okulda, yani eğitimde: öğretmen, hoca, müdür, müfet-

tis.

Baba: - Burada yanıldın. Onlar meslek bakımından öğretmen, hoca, gö-

rev bakımından müdür, müfettistirler. Her öğretmen, hoca müdür veya müfettis olabilir. Her müdür veya müfettis de öğretmen olabi-

lir. Devam et, bakalım, daha ne meslekte çalısanlar var okulda .

Metin: - Daha kütüphaneci, hizmetçi, kapıcı var.

Geçelim hastaneye. Burada doktorlar, hemsireler, hastabakıcılar, laborantlar ve hastanenin eczahanesinde eczacılar çalısırlar. Am-bülanslarda da soförler.

Hepsini saydım mı, baba?

Baba: - Öyleye benziyor. Geç fabrikaya.

Metin: - Fabrikada isçiler ve memurlar çalısırlar.

Baba: - Pek genel olarak söyledin. Ne gibi isçiler, ne gibi memurlar çalısırlar?

Metin: - Kalifiye olan isçiler ve kalifiye olmayan isçiler.

Baba: - Onlar da uzmanlık alanlarına göre ayrılırlar.

Metin: - Peki. Bildiğim, fabrikada veya baska alanlarda isçi meslekle-

rini sayayım: tornacı, marangoz, terzi, soför, berber, kuaför, kuyum-cu, badanacı, balıkçı, gemici, asçı, garson, kunduracı, örmeci, nakıs-çı, lehimci, derici, kürkçü, tesisatçı, saatçi, satıcı, bayi, tezgahtar vb.

Simdi ise memur çesitlerini sayayım mı?

Baba: - Bu alanda da bilgilerini isidelim.

Metin: - İktisatçı, onların birçoğu muhasebeci oluyor. Hukukçu (avukat, noter, savcı, yargıç), mühendis (insaat, tesisat, ziraat, kimya, tek-

stil mühendisi), biyolog, jeolog, sekreter vb.

Baba: - Bir de sanat adamları vardır. Onlar ne gibi uzman olabilirler?

Metin: - Düsüneyim, aklıma gelenlerini sayayım: ressam, heykeltras, oymacı, sair, yazar, elestirici (münekkit), müzisyen, bestekar,

film yapımcısı, artist, sarkıcı, orkestra sefi vb.

Baba: - Sen bu kadar meslekten hangisini seçeceksin, bakayım?

Metin: - Saydıklarımdan hiçbirini, babacığım.

Baba: - Ne demek hiçbirini? İssiz-dalkavuk mu olacaksın?

Metin: - Hayır, babacığım. Ben bakan olacağım.

Baba: - Ne dedin?!

Metin: - Hem de eğitim bakanı olacağım. Niçin, biliyor musun? Sınav-

ları kaldırmak için ve öğrencilere uzun uzun tatiller vermek için.

Baba: - Ya-a-a, bak sen! Ama sen yine yanıldın!

Metin: - Biliyorum, babacığım. Bakan, meslek adı değil. Bakan, cum-

hur baskanı, elçi, konsolos meslek adları değil, görev adları. Saka ettim, babacığım.

Ne cevap verebilirdim?! Ne o kadar küçüğüm rast gele söyleme-

ğe, ne de yeteri derecede büyüğüm meslek seçmeğe. Öyle değil

mi, babacığım?

Baba: - Öyle ama, simdiden meslekleri tanı ve ona göre hazırlan.

Sözler ve deyimler:

Metin ne olacak? – Ce va deveni Metin?

yedek parça – piesa de rezerva (de schimb)

bilimsel arastırma enstitüsü – institutul de cercetari stiintifice

bakanlık - minister

kuruculuk, insaat - constructie

adliye – justitie

tersane – santier naval

is yeri – loc de munca

ekmeğini kazanmak – a-si castiga painea

meslek – profesie

dünya – lume

saymak (N.,A., Loc.) – a enumera, a insira

kolay – usor

meslek adları – denumiri de profesii

bilmediklerimi – cele pe care nu le stiu

tamamlamak ( N., A.,Loc., Abl.)– a completa

diyelim, (demek N., Loc.) - sa zicem

eğitim – invatamant müfettis – inspector

görev – functie                                       kütüphaneci – bibliotecar

hizmetçi – servitor                                 geçelim – sa trecem

hemsire – 1.asistenta medicala. 2. sora bakalım – sa vedem

hastabakıcı – infirmier eczahane - farmacie

eczacı – farmacist                                  öyleye benziyor – asa se pare

genel olarak – la modul general ne gibi – ce fel

kalifiye – calificat                                 ihtisas, uzmanlık – specializare

alan - 1. domeniu. 2. piata.3. teren tornacı – strungar

marangoz – tamplar terzi – croitor

berber – frizer     kuaför – coafor

kuyumcu – bijutier badanacı - zugraf

gemici – navigator asçı – bucatar

garson – ospatar                                    kunduracı – cizmar

örmeci – tricoteza nakısçı – brodeza

lehimci – sudor derici – pielar

kürkçü – blanar                                    tesisatçı – instalator

satıcı, tezgahtar – vanzator bayi- vanzator

saatçi – ceasornicar isidelim, isitmek (N., A.,Loc.,Abl) –

muhasebeci – contabil sa auzim, a auzi

iktisatçı, ekonomist – economist hukukçu – jurist

noter – notar savcı - procuror

yargıç – judecator mühendis – inginer

insaat mühendisi –inginer constructor

tesisat mühendisi - inginer de instalatie

ziraat mühendisi – inginer agronom

kimya mühendisi – inginer chimist

tekstil mühendisi – inginer textilist

sanat adamları – oameni de arta

aklıma gelenleri - cele care imi vin in minte

heykeltras – sculptor

oymacı – gravor

sair – poet

yazar – scriitor

elestirici – critic

müzisyen – muzician

bestekar, kompozitör - compozitor

film yapımcısı – regizor

orkestra sefi – dirijor

seçmek (N., A., Loc., Abl., İn.) – a alege

saydıklarım – cele enumerate de mine

hiçbiri – nici unul

issiz – somer

dalkavuk – lingusitor

bakan – ministru

yine – din nou

cumhurbaskanı - presedinte de republica

elçi – ambasador

konsolos - consul

saka etmek – a glumi

cevap - raspuns

rastgele - intamplator

tanımak (N., A., Loc., İn.) – a cunoaste

MODUL CONJUNCTİV

İSTEK KİPİ

Exprima o dorinta pentru desfasurarea actiunii.

Se formeaza cu ajutorul sufixelor –(y)a, -(y)e care se adauga la radacina

verbala impreuna cu sufixele personale.

Conjugarea:

Forma afirmativa. Olumlu sekil.

almak “a lua”

ben alayım “eu sa iau” biz alalım “noi sa luam”

sen alasın “tu sa iei” siz alasınız “voi sa luati”

o ala “el sa ia” onlar ala(lar) “ei sa ia”

baslamak “a incepe”

ben baslayayım “eu sa incep” biz baslayalım “noi sa incepem”

sen baslayasın “tu sa incepi” siz baslayasınız “voi sa incepeti”

o baslaya “el sa inceapa” onlar baslaya(lar) “ei sa inceapa”

silmek “a sterge”

ben sileyim “eu sa sterg” biz silelim “ noi sa stergem”

sen silesin “tu sa stergi” siz silesiniz “voi sa stergeti”

o sile “el sa stearga” onlar sile(ler) “ei sa stearga”

beklemek “a astepta”

ben bekleyeyim “eu sa astept” biz bekleyelim “noi sa asteptam”

sen bekleyesin “tu sa astepti” siz bekleyesiniz “voi sa asteptati”

o bekleye “el sa astepte” onlar bekleye(ler) “ei sa astepte”

Forma negativa. Olumsuz sekil.

Si la modul conjunctiv sufixele de negatie –ma, -me se intercaleaza intre

radacina verbului si sufixul modului.

almak

ben almayayım “eu sa nu iau” biz almayalım “noi sa nu luam”

sen almayasın “tu sa nu iei” siz almayasınız “voi sa nu luati”

o almaya “el sa nu ia” onlar almaya(lar) “ei sa nu ia”

baslamak’

ben baslamayayım “eu sa nu incep” biz baslamayalım “noi sa nu incepem”

sen baslamayasın “tu sa nu incepi” siz baslamayasınız “voi sa nu incepeti”

o baslamaya “el sa nu inceapa” onlar baslamayalar “ei sa nu

inceapa”

silmek

ben silmeyeyim “eu sa nu sterg” biz silmeyelim “noi sa nu stergem”

sen silmeyesin “tu sa nu stergi” siz silmeyesiniz “voi sa nu stergeti”

o silmeye “el sa nu stearga” onlar silmeye(ler) “ei sa nu stearga”

beklemek

ben beklemeyeyim “eu sa nu astept”

sen beklemeyesin “tu sa nu astepti”

o beklemeye “el sa nu astepte”

biz beklemeyelim “noi sa nu asteptam”

siz beklemeyesiniz “voi sa nu asteptati”

onlar beklemeyeler “ei sa nu astepte”

Forma interogativa. Soru sekli.

Se reda prin adaugarea la forma afirmativa a uneia din particulele intero-gative mı sau mi.

almak

ben alayım mı? “eu sa iau?” biz alalım mı? “noi sa luam?”

sen alasın mı? “tu sa iei?” siz alasınız mı? “voi sa luati?”

o ala mı? “el sa ia?” onlar ala(lar) mı?” “ei sa ia?”

baslamak

ben baslayayım mı? “eu sa incep?”

sen baslayasın mı? “tu sa incepi?”

o baslaya mı? “el sa inceapa?”

biz baslayalım mı? “noi sa incepem?”

siz baslayasınız mı? “voi sa incepeti?”

onlar baslaya(lar) mı? “ ei sa inceapa?”

silmek

ben sileyim mi? “eu sa sterg?”

sen silesin mi? “tu sa stergi?”

o sile mi? “el sa stearga?”

biz silelim mi? “noi sa stergem?”

siz silesiniz mi? “voi sa stergeti?”

onlar sile(ler) mi?                      “ei sa stearga?”

beklemek

ben bekleyeyim mi? “eu sa astept?”

sen bekleyesin mi? “tu sa astepti ?”

o bekleye mi? “el sa astepte?”

biz bekleyelim mi? “noi sa asteptam?”

siz bekleyesiniz mi? “voi sa asteptati?

onlar bekleye(ler)mi? “ei sa astepte?

Forma negativ-interogativa. Olumsuz-soru sekli.

La forma negativa, se adauga una din particulele interogative mı sau mi

impreuna cu sufixele personale.

almak

ben almayayım mı? “eu sa nu iau?”

sen almayasın mı? “tu sa nu iei?”

o almaya mı? “el sa nu ia?”

biz almayalım mı? “noi sa nu luam?”

siz almayasınız mı? “voi sa nu luati?”

onlar almaya(lar) mı? “ei sa nu ia?”

ben baslamayayım mı? “eu sa nu incep?”

ben silmeyeyim mi? “eu sa nu sterg?”

ben beklemeyeyim mi? “eu sa nu astept?”

Nota: Acest mod se foloseste mai mult la persoana I-a singular si plural.

Exemple in propozitii:

Çiçekleri sulayayım mı? “Sa ud florile?”

Sınavlara hazırlanalım. “Sa ne pregatim pentru examene.”

Yeni filme bakasınız. “Sa va uitati la noul film.”

Sınavlarda kopye çekmeyesiniz. “Sa nu copiati la examene.”

Bu gölde yüzmeyesiniz. “Sa nu inotati in acest lac.”

Bu sözü sorayım mı? “Sa intreb despre acest cuvant?”

Yarın plaja gidelim mi? “Sa mergem maine la plaja?”

Mektubu sana okuyayım mı? “Sa-ti citesc scrisoarea?”

Çocuk bu filme bakmaya mı? “Copilul sa nu se uite la acest film?”

Exercitii: 1. Raspundeti la urmatoarele intrebari:

Metin’le babası nereye gidiyorlar?

Ne gibi is yerleri var?

Okulda, hastanede insanlar hangi mesleklerde çalısıyorlar?

İsçiler hangi kategorilere ayrılıyorlar?

Sanat adamlarının ne gibi ihtisasları var?

Metin ne olmak istiyor? Niçin?

Hangi görev adlarını biliyorsunuz?

2. Conjugati verbele vermek si saymak in cele patru forme a modului

subjonctiv.

3. Completati spatiile libere cu sufixele modului subjonctiv.

A) in forma afirmativa:

Hepiniz bu filme bak .

Biz bu gün kütüphaneye gide .

Ben mutfağı temiz .

Annemize yardım ed .

Sen arkadasının numarasını yaz .

B) in forma negativa:

Çok uzağa git .

Çiçekleri kopar .

Çocuk ağla .

Çayı çok sekerli iç .

Onlar hastaneye gir .

C) in forma interogativa:

Alıs verise gid .

Kardesime bak .

Metin top oyna .

Eda kitap oku .

Her aksam süt iç .

D) in forma negativ-interogativa:

Çocuklar bu filme bak .

İnsanlar yalan söyle .

Belediye binası fazla süslü ol .

Denizde fazla yüz .

Biz çocukları yalnız bırak .

Lectia 32                                   İSTASYONDA

Anne: - Ah, gitti! Kaçırdım treni! Kardesim hastanede, bense yanında de-

ğilim.

Metin: - Telas etme, anneciğim. Telefonda “ağır hasta”, dememisler. Sade-

ce “acil ameliyat oldu” demisler.

Anne : - Acil ameliyat olur da, ağır hasta olmaz olur mu, oğlum?

Metin: - Belki kör bağırsaktan, belki bademciklerinden ameliyat olmustur.

Simdi yatağında sakin sakin yatıyordur, sense yerinde duramıyor- sun. Bekleme salonuna gir, otur. Ben tren tarifesine bakayım.

Belki yakında baska tren hareket eder.

Anne: - Peki, oğlum. Bak, yolcu treni, sürat treni, ekspres, hangisi olsa ol- sun. İlk tren için bilet al.

Metin: - Biliyorum, anne.

Biraz sonra.

Metin: - Aldım bilet, anne. Tren yarım saat sonra ikinci hattan kalkıyor.

Anne: - Doğru mu gidiyor, yoksa aktarma yapmam mı lazım?

Metin: - Eskisehir’de ineceksin. En iyi bağlantıyı orada yapabilirsin.

Sen indikten bir çeyrek saat sonra bağlantı yapacak tren gelecek.

Eğer bağlantıyı kaçırsan, biletin süresini uzatmayı unutma.

Anne: - Her halde artık vakit. Biz vagonu, yeri buluncaya kadar vakit ge-

çer.

Metin: - Eskisehir’den sonra rezervasyon yapmadılar. Bos yer araman la-

zım.

Anne: - Bakarım ben. Babanı telefonda aradım, bulamadım. Sen anlatır-

sın vaziyeti. Yemeğinizi ablan pisirir.

Metin: - Sen bizi düsünme. Dayıma bizim adımızdan “Acil sifalar!” de.

Yengeme, kuzenlerime selamlar!

Anne: - Bas üstüne! Kendinize iyi bakın! Hosça kal, oğlum!

Metin: - Sen de kendine iyi bak, anneciğim. Güle güle! İyi yolculuklar!

Sözler ve deyimler:

treni kaçırdım – am scapat trenul

bense – iar eu

telas etmek (N., D., Loc., Abl.) – a se ingrijora

sadece – doar

acil - urgent

ameliyat – operatie

ağır hasta – grav bolnav

kör bağırsak - apendice

sense – iar tu

bekleme salonu – sala de asteptare

oturmak (N., D., Loc.) - a se aseza, a lua loc

tren tarifesi – mersul trenurilor

yolcu treni – trenul personal

sürat treni – trenul accelerat

hangisi olsa olsun – care o fi

ilk – primul

hat – linie

aktarma – transbordare

en iyi bağlantı - legatura cea mai buna

biletin süresi – valabilitatea biletului

uzatmak – a prelungi

rezervasyon – rezervare

bulmak (N., A., Loc., Abl.)– a gasi

vaziyet – situatie

yemek pisirmek – a prepara mancare

dayı – unchi dupa mama

yenge – cumnata (sotia unei rude mai in varsta decat vorbitorul)

kuzen – var

bas üstüne – cu placere

MODUL CONDİTİONAL- OPTATİV

DİLEK – SART KİPİ

Modul conditional-optativ exprima o dorinta, o conditie, de implinirea

careia depinde o alta actiune.

Saat 7 trenini tutsam, 9.50’de Bükres’te olacağım.

“Daca prind trenul de ora 7, la 9.50 voi fi in Bucuresti.”

Arkadasım gelmese, telefon edeceğim.

“Daca nu vine prietenul meu, ii voi da un telefon.”

Acest mod se foloseste foarte des cu conjunctia eğer “ in cazul ca . ,” ca-

re intareste conditia pentru desfasurarea actiunii.

Eğer tren hareket etmisse, otobüsle git. “Daca trenul a plecat, du- te cu

autobuzul.”

Acest mod se formeaza prin adaugarea la radacina verbala a sufixelor sa

sau se , dupa care urmeaza sufixele personale.

Conjugarea:

1.Forma afirmativa. Olumlu sekil.

okumak “ a citi”

ben okusam “eu daca citesc” biz okusak “noi daca citim”

sen okusan “tu daca citesti” siz okusanız “voi daca cititi”

o okusa “el daca citeste” onlar okusalar “ei daca citesc”

gitmek “a pleca”

ben gitsem “eu daca plec” biz gitsek “noi daca plecam”

sen gitsen “tu daca pleci” siz gitseniz “voi daca plecati”

o gitse “el daca pleaca” onlar gitseler “ei daca pleaca”

2. Forma negativa. Olumsuz sekil.

Intre radacina verbului si sufixul modului se intercaleaza sufixele de ne-

gatie -ma sau me.

okumak

ben okumasam “eu daca nu citesc” biz okumasak “noi daca nu citim”

sen okumasan “tu daca nu citesti” siz okumasanız “voi daca nu cititi”

o okumasa “el daca nu citeste” onlar okumasalar “ei daca nu citesc”

gitmek

ben gitmesem “eu daca nu plec” biz gitmesek “noi daca nu plecam”

sen gitmesen “tu daca nu pleci” siz gitmeseniz “voi daca nu plecati”

o gitmese “el daca nu pleaca”onlar gitmeseler “ei daca nu pleaca”

3. Forma interogativa. Soru sekli.

Se reda prin adaugarea la forma afirmativa a particulelor interogative mı

sau mi.

okumak

ben okusam mı? “eu sa citesc oare?” biz okusak mı? “noi sa citim oare ?”

sen okusan mı? “tu sa citesti oare? siz okusanız mı? “voi sa cititi oare?”

o okusa mı? “el sa citeasca oare?” onlar okusalar mı? “ei sa citeasca oare?”

gitmek

ben gitsem mi? “eu sa plec oare?” biz gitsek mi? “noi sa plecam oare?”

sen gitsen mi? “tu sa pleci oare?” siz gitseniz mi? “voi sa plecati oare?”

o gitse mi? “el sa plece oare?” onlar gitseler mi? “ei sa plece oare?”

4. Forma negativ-interogativa. Olumsuz-soru sekli.

Se reda prin adaugarea la forma negativa a uneia din particulele intero-

gative mı sau mi.

okumak

ben okumasam mı?        “eu sa nu citesc oare?”

sen okumasan mı?         “tu sa nu citesti oare?”

o okumasa mı? “el sa nu citeasca oare?”

biz okumasak mı? “noi sa nu citim oare?”

siz okumasanız mı? “voi sa nu cititi oare?

onlar okumasalar mı? “ei sa nu citeasca oare?”

gitmek

ben gitmesem mi? “eu sa nu plec oare?”

sen gitmesen mi? “tu sa nu pleci oare?”

o gitmese mi? “el sa nu plece oare?

biz gitmesek mi? “noi sa nu plecam oare?”

siz gitmeseniz mi? “voi sa nu plecati oare?

onlar gitmeseler mi? “ ei sa nu plece oare?”

Adesea formele interogtiva si negativ-interogativa se folosesc consecu-

tiv si atunci exprima o situatie ambigua.

Bükres’e gitsem mi, gitmesem mi? “Oare sa ma duc la Bucuresti sau nu?”

Bir bluz alsam mı, almasam mı? “Sa-mi iau o bluza sau nu?”

Bu ise baslasam mı, baslamasam mı? “Sa incep acest lucru sau nu?”

Exercitii: 1. Raspundeti la urmatoarele intrebari:

Ayse hanım neye telas ediyor?

Metin annesine neyle yardım ediyor?

Ne gibi trenler vardır? Metin nasıl tren için bilet alabiliyor?

Ayse hanım en iyi bağlantıyı kaçırsa, ne yapması lazım?

Ayse hanım gitmeden önce kimi düsünüyor?

Metin kime “Acil sifalar!” diliyor ve kime selam gönderiyor?

Conjugati verbele kalmak si inmek in cele patru forme ale modului

conditional-optativ.

Completati spatiile libere din urmatoarele propozitii cu sufixele mo-

dului conditional-optativ si sufixele personale.

A) in forma afirmativa:

Yazar eserini bilgisayarda kendi yaz . , hatalarını düzeltebilir.

Metin iyi bir meslek seç . ve onun için iyi hazırlan . , toplu-

ma yararlı olabilir.

c) Mühendis küçük bir hata yap . , birçok can ve mal kaybına neden

olabilir.

Sabahleyin erken kalk . , isime vaktinde giderim.

B) in forma negativa:

Yağmur yağ., bereket olmaz.

Sabahleyin kahvaltı yap . , araba süremem.

Dayım telefon aç . , annem telas eder.

İnsan çalıs . , insanca yasayamaz.

C) in forma interogativa si negativ-interogativa:

Onlar arabayı al . . , alma . . ?

Hasta ambülans çağır . . ., çağır . . ? çağırmak – a chema

Eda olimpiyadaya katıl . . , katıl . . ? katılmak – a participa

Biz bu yaz Bulgaristan’a git . . , git . . ?

Cu ajutorul dictionarului traduceti urmatorul text:

HANGİSİ BÜYÜK?

Nasreddin Hoca bir seyahata çıkmıs. Misafir olduğu köyün ağası ile

konusuyormus. Bir aralık ağa:

Hocaefendi, padisah mı büyük, yoksa çiftçi mi? diye sormus. Ho-

ca hiç düsünmeden:

Elbet de çitçi büyüktür. Çiftçi buğday vermese, padisah acından

ölür, cevabını vermis.

(Türk Dili ve Edebiyatı, 1992, V-inci sınıf, s.36)

Lectia 33      KAZA

Metin eve geç kaldı. Annesi telas içinde onu kapıda karsıladı.

Metin: - İyi günler, anne! Ah, bilsen neler oldu! .

Anne: - Ne oldu, oğlum? Bir kimseye bir sey mi oldu?

Metin: - Kaza oldu!

Anne: - Kaza mı oldu? Can kaybı var mı? Nerede oldu? Ne vakit?

Metin: - Sakin ol, can kaybı yok. Simdi anlatacağım. Önce bir bardak su

içeyim.

Okuldan çıktım. Vitrinlere baka baka eve dönüyordum. Sokak

tenhaydı. Birden fren sesi isittim.

Dönüp baktım. İki araba tokusmuslar. İlerideki arabada bir kadın

vardı. Arabadan sinirli sinirli çıktı, adeta ağlıyordu:

“Ah, yeni arabam. İki ay bile kullanmadım . Bakın, ne hale getir-

diniz?! . “dedi.

Bu arada polis bey belirdi:

“Sürücü ehliyetinizi, arabanın evrakını gösterin, lütfen,” dedi.

Gerideki, kazayı yapan soför:

“Kasten yapmadım, polis bey. İsime acele ediyordum, öne geç-

mek istedim. Bu arada karsı yönden bir kamyon belirdi, ondan

korunayım, derken hanımın arabasına dokundum. Lütfen, anla-

yıs gösterin, isteyerek yapmadım, dedi.

Polis: - “Tabii ki isteyerek yapmadınız, fakat trafik kurallarına uymadı-

nız.Biliyorsunuz ki, yokus yukarı bir tasıt vasıtasının önüne geç-

mek yasak. Sigorta poliçelerinizi verir misiniz?” dedi.

Hanımın sigortası vardı, beyinse yoktu.

Polis: “Tamirat izni için sertifika veriyorum. Bir de trafik kural-

larına uymayarak, kaza yaptığınız için para cazasına çarpılıyor-

sunuz,” dedi polis bey.

Anne: - Dikkatsiz herif! Kendisi de kazalanabilir, baskasını da sakat-

layabilirdi.

Ellerini yıka, masaya geç. Hepimiz seni bekliyoruz.

Sözler ve deyimler:

kaza - accident

geç kalmak, gecikmek (N., D.) – a intarzia

telas içinde – ingrijorat(a)

bir kimseye bir sey mi oldu? – cineva a patit ceva?

can kaybı – pierderi de vieti

tenha – pustiu

fren –frana

dönüp baktım – m-am intors si m-am uitat

tokusmak N., İnstr.) – a se ciocni

sinirli sinirli – enervat(a)

adeta – parca

ağlamak (N.. Loc.) – a plange

kullanmak (N., A., Loc.) - a folosi

ne hale getirdiniz – in ce stare ati adus-o

belirmek (N., Loc., Abl.) – a se ivi

sürücü ehliyeti – permis de conducere

arabanın evrakı – actele masinii

geri – in spate, in urma

kasten – intentionat

acele ediyordum, acele etmek (N., D. L.) – ma grabeam

istikamet, yön – directie

korunmak (N., Loc., Abl., İnstr.) – a se feri

dokunmak(N., D., Loc.) – a atinge

lütfen, anlayıs gösterin – va rog, fiti intelegator

isteyerek – dorind, expre

trafik kuralları – regulamene de circulatie

uymak (N., D., Loc.) -1. a respecta. 2. a se potrivi

yokus yukarı – urcus

yasak – interzis

sigorta poliçesi – polita de asigurare

tamirat – reparatie

sertifika - 1. certificat.2. adeverinta

para cezası - amenda

para cezasına çarpılmak (N.) – a fi amendat

dikkatsiz herif – neatent

sakatlayabilmek (N., A., Loc, İnstr.) – a –i cauza cuiva o infirmitate

Expresii legate de circulatie:

Dur! – Stop!

Tasıt giremez! – İntrarea mijloacelor de transport este interzisa!

Sağa viraj! – Curba la dreapta!

Sola viraj! - Curba la stanga!

Kavsak – İntersectie de drumuri

Tali yol kavsağı – İntersectie cu un drum fara prioritate

Sağa zikzak – Curba dubla, prima la dreapta

Sola zikzak – Curba dubla, prima la stanga

Devamlı virajlar – Mai multe curbe

Tehlikeli eğilim – Coborare periculoasa

Daralan kaplama – Drum ingust

Kasis yol – Drum cu denivelari

Yol ver! – Cedeaza trecerea!

Tasıt trafiğine kapalı yol – Circulatie interzisa in ambele sensuri

Sağa dönülmez – İnterzis a vira la dreapta

Sola dönülmez – İnterzis a vira la stanga

Karsıdan gelene yol ver! – Prioritate pentru circulatia din sens invers

Klakson çalınmaz – Claxonarea interzisa

Motörlü tasıt giremez – Accesul interzis tuturor autovehiculelor

Park – Parching

Park yapılmaz – Parcarea interzisa

Geçme yasağı – Depasirea interzisa

Durmak yasaktır –Stationarea interzisa

Isıklı isaret – Semnalizare luminoasa

Azami hız – Viteza maxima

Asgari hız - Viteza minima

Döner kavsak - Sens giratoriu

Tek yönlü yol - Sens unic

Mecburi yön – Sens obligatoriu

GERUNZİUL

ZARF- FİİL

1. Gerunziul in –(y)a, -(y)e

Acest gerunziu exprima o actiune continua sau care se repeta regulat. In-

deplineste functia de complement circumstantial de mod. Se foloseste redupli-

cat cu aceeasi radacina verbala sau cu diferite radacini verbale.

A).Reduplicarea cu aceeasi radacina verbala:

Türk dilini okuya okuya öğrendim.

“Am invatat limba turca citind mereu.”

Çocuk ağlaya ağlaya uyudu.

“Copilul a adormit plangand.”

Metin vitrinlere baka baka eve döndü.

“Metin s-a intors acasa privind mereu vitrinele.”

Kitap ala ala paralarını bitirdi.

“Cumparand mereu carti si-a terminat banii.”

Durakta bekleye bekleye bıktım.

“M-am plictisit asteptand mult in statie.”

Babam güle güle eve gelir.

“Tata vine acasa razand mereu.”

“Sıcak sandviçi ağzında döndüre döndüre, üfleye üfleye yedi.”

(Sait F. Abasıyanık, Lüzümsüz Adam,21)

“A mancat sandviciul invartindu-l in gura si sufland.”

“İhtiyar adam eğile eğile iki kat olmustu.”

(Y. K. Karaosmanoğlu, Kiralık Konak, 93)

“Batranul aplecandu-se mereu a ramas intepenit.”

B) Reduplicarea cu diferite radacini verbale:

Se reduplica verbe sinonime cu sensuri apropiate sau cu verbe antonime.

a) cu verbe sinonime sau cu sens apropiat:

Hasta ağlaya-sızlaya derdini anlatıı.

“Bolnavul plangand–gemand si-a spus durerea.”

Çocuklar günü güle-oynaya geçirdiler.

“Copiii au petrecut ziua razand–jucand.”

Gençler bağıra–çağıra spor alanına girdiler.

“Tinerii au intrat pe terenul de sport tipand-urland.”

b) cu verbe antonime:

Merdivenleri ine-bine yoruldum.

“Am obosit urcand-coborand scarile.”

Ömür ağlaya-güle geçiyor.

“Viata trece razand-plangand.”

“Düse-kalka Hacı Hüseyin’in evine geldi.”

(Ömer Seyfettin, Bomba, 130)

“Taras-grapis a venit in casa lui Hagi Hüseyin.”

2. Gerunziul in –(y)arak, -(y)erek.

In propozitie acest gerunziu indeplineste functia complementului circum-

stantial de mod. Exprima o actiune simultana cu cea exprimata de verbul predi-

cativ, explicand modul de actiune.

Çocuk sokağı kosarak geçti.

“Copilul a traversat strada alergand.”

Simsek çakarak, gök gürleyerek yağmur yağdı.

“A plouat fulgerand si tunand.”

O hayatını çalısarak kazandı.

“El si-a castigat existenta muncind.”

Ressam denize bakarak resim yaptı.

“Pictorul uitandu-se a pictat marea.”

Anne müzik dinleyerek masayı hazırladı.

“Mama ascultand muzica a pregatit masa.”

“Genç kızlar kendilerini tutamayarak gülüsmeye basladılar.”

(Y. K. Karaosmanoğlu, Kiralık Konak, 155)

“Fetele tinere n-au putut sa se abtina si au inceput sa rada.”

“Aksam trenine onu almaya gideceğim, yan yana konusarak geleceğiz.”

(Halide E. Adıvar, Kalp Ağrısı, 45)

“Deseara voi merge la tren ca s-o intampin si ne vom intoarce (acasa)

stand de vorba.”

“Ellerini toprağa bastırarak usul usul kalktı.”

(Yasar Kemal, İnce Memet, 47)

“S-a sculat incetisor sprijinundu-se pe pamant.”

“Adnan teyzesini hatırlayarak burada durdu.”

(M. C. Kuntay, Üç İstanbul, 32)

“Adnan si-a adus aminte de matusa sa si s-a oprit aici.”

Exercitii: 1. Raspundeti la urmatoarele intrebari:

Annesi Metin’i nasıl karsıladı?

Metin eve niçin geç kaldı?

Metin okuldan nasıl dönüyordu?

Kazada can kaybı oldu mu?

Kaza nasıl oldu?

Kadın sürücü niçin üzgündü?

Hangi arabadaki soför suçluydu?

Kazayı yapan soför neyi unuttu?

Trafik polisi soförlerden neyi istedi?

Trafik polisi ne yaptı?

2. Adaugat sufixele gerunziilor studiate la urmatoarele radacini verbale:

oku

dinle

bak

ağla

düsün

gül

3. Traduceti urmatoarele propozitii in limba romana:

İhtiyar dinlene dinlene yürüdü.

Dün yürüye yürüye yoruldum.

Zavallı ana düse-kalka çocuklarını büyüttü.

Onlar konusa konusa konser salonuna kadar yürüdüler.

Arkadasım susarak haberleri dinledi.

Çocuk sevinerek annesine kostu.

Öğretmen öğrencileri selamlayarak derse basladı.

Yaya geçidini dikkat ederek geçti.

Müdür bey düsünerek konustu.

Hasta yürüyerek hastaneden çıktı.

4. Traduceti urmatoarele propozitii in limba turca:

Copilul razand a intrat in casa.

In autobuz vazand o cunostinta s-a bucurat.

Crainicul isi castiga existenta vorbind.

Inotand neintrerupt a ajuns la mal.

Vecinul trece totdeauna salutand.

Autobuzul a mers coborand-urcand prin munti.

Copiii jucandu-se, cantand s-au plimbat prin parc.

Citind din nou cartea, a inteles-o mai bine.

Lectia 34 SATRANÇ

Metin: - Hava yağmurlu. Bu gün pikniğe gidemeyeceğiz.

Eda: - “Hava yağmurlu,” diye belki sen de bir gün oturup, okursun.

Des kitaplarından baska bir kitap okuduğun yok.

Sporu da baslayıp baslayıp bırakıyorsun. Beyimiz de futbol, de

tenis, de voleybol, de yüzme, de atletizme basladı, hepsini yarıda

bıraktı. Spor yaptıktan sonra birini yap, adamakıllı yap. Biz de

“kardesim birinciliği kazandı, altın madalya aldı,” diye övünelim.

Metin: - Herkes benim ablam gibi ödüller kazanamaz. Dünyada benim

gibiler de vardır.

Anne: - Çocuklar, satranç oynasanız ya. Ne vakitten beri oynamadınız.

Eda: - İstiyor musun, Metin? Haydi oynayalım.

Metin: - Ama gene sen yenersin. Birkaç hamlede mat yaparsın.

Eda: - Öyle deme. Oynaya oynaya öğrenirsin. İslet kafanı, seferber et

kendini, bak, seni yenen olacak mı? Dizdin mi? Siyah taslarla mı

oynayacaksın, beyazlarla mı?

Metin: - Beyazlarla daha sanslı oluyorum.

Eda: - Sen nasıl istersen . Piyadeler, kaleler, filler, atlar yerinde. Yal-

nız ferzle, sahın yerlerini değistir. Beyaz ferz beyaz kare üstünde,

siyah ferz. siyah kare üstünde olmalı.

Metin: - Seninle hiç olmasa, berabere kaldığım günü görebilsem .

Eda: - Berabere kalmak söyle dursun, birkaç hamlede mat yapmağa öğ-

renirsin. Ama bunun için .

Metin: - Dikkat ede ede, baska bir sey düsünmeden, oynamak lazım.

Sözler ve deyimler:

satranç – sah (jocul)

piknik – picnic

belki – posibil, probabil

ders kitabı – manual

yüzme – inot

atletizm – atletism

yarıda bırakmak – a lasa pe jumatate

adamakıllı - cum trebuie

altın madalya – medalie de aur

övünmek (N.,İns.) – a se lauda, a se mandri

ödül – premiu

bizim gibiler – cei ca noi

oynasanız ya – hai sa va jucati

yenmek (N., A., Loc., İns.) – a invinge

hamle – mutare, efort

boy – statura, talie, marime

boy ölçmek – a masura statura

isletmek (N., A., Loc., İns.) – a pune in functiune

seferber etmek (N., D.., A., Loc., İns.) – a mobiliza, a concentra

seferber et kendini – concentreaza- te

dizmek (N., D., A., İns.) – a insirui

tas - 1. piatra.2. piesa la sah

sen nasıl istersen – cum doresti tu

piyade – 1. pion. 2. infanterie

kale – 1. tura la sah. 2.cetate

fil - 1. nebun la sah, 2. elefant

at – cal

ferz – regina la sah

değistirmek (N., A., İns.) – a schimba, a inlocui

kare – patrat

berabere kalmak – 1. remiza la sah. 2. a fi la egalitate

GERUNZİU (Continuare 1)

ZARF-FİİL) (Devam 1)

Gerunziul in –y)ıp, -(y)ip, (y)up, -(y)üp.

Exprima: a) O actiune care precede o alta actiune, aratand modul, cauza

conditia in care s-a desfasurat actiunea.

Doktor hastaya yaklasıp baktı.

“Doctorul l-a privit pe bolnav dupa ce s-a apropiat .

Annem yemeği pisirip gitti.

“Mama a plecat dupa ce a facut mancare.”

Metin yolda durup vitrinlere baktı.

“Metin s-a oprit si s-a uitat la vitrine.”

Koliyi postaya götürüp geldi.

“S-a intors de la posta dupa ce a dus coletul.”

Çamasırları yıkayıp serdi.

“A intins rufele dupa ce le-a spalat.”

Ablam çamasırları ütüleyip yerlestirdi.

“Sora mea a aranjat rufele dupa ce le-a calcat.”

Öğrenci dersi okuyup anladı.

“Elevul a inteles lectia dupa ce a citit-o.”

“Arayıp bulamıyorlardı.” (Yasar Kemal, Üç Anadolu Efsanesi, 5)

“Il cautau si nu-l gaseau.”

“Üstlerindeki kaya bir kavak gibi uzayıp gidiyordu.”

(Yasar Kemal, İnce Memet, 120)

“ Stanca deasupra lor se inalta ca un plop.”

b) Arata o actiune simultana cu cea exprimata de predicat.

Herkes sasıp kaldı.

“Toata lumea a ramas uimita.”

Kitapları dizip koydu.

“A pus çartile aranjandu-le.”

Dedem yolda durup dinlendi.

“Bunicul meu s-a odihnit pe drum oprindu-se.”

Müdür bey düsünüp konustu.

“Domnul director tot gandindu-se a vorbit .”

Çocuk ağlayıp içeri girdi.

“Copilul a intrat in casa plangand.”

Konser dinleyip oturdum.

“Am stat ascultand muzica.”

Hasta yürüyüp geldi.

“Bolnavul a venit pe propriile picioare.”

“Gökte parça parça buzdan bulutlar akıp gidiyordu.”

(S. F. Abasıyanık , Lüzümsüz Adam, 45)

“Pe cer manunchi de nori inghetati inaintau plutind.”

“Kıs günü çoluk-çocuk (tandırın) etrafına üsüsüp aksama kadar oradan

ayrılmazlar. (Mahmut Makal, Bizim Köy, 59)

“İarna copiii se aduna in jurul vetrei si nu pleaca de acolo pana seara.”

Exprima si o actiune repetata, continua.

Bağırıp bağırıp konustu.

“A vorbit strigand.”

Hasta dinlenip dinlenip yürüdü.

“Bolnavul a mers din cand in cand odihnindu-se.”

Bebek uyuyup uyuyup uyandı.

“Bebelusul a adormit si s-a trezit in repetate randuri.”

Arkadasım düsünüp düsünüp konustu.

“Prietenul meu tot gandindu-se a vorbit .”

Satıcı demetleri bağlayıp bağlayıp satısa çıkardı.

“Florareasa a scos buchetele la vanzare de fiecare data legate.”

Misafire salatayı süsleyip süsleyip sundu.

“A oferit musafirului salata de fiecare data ornand farfiria cu

ea.”

Nota: Gerunziul uneori este exprimat de doua verbe cu sens apropiat sau de doua verbe antonime.

Dönüp dolasıp aynı yere geldik.

“Ne-am invartit pe acelasi loc.”

Polis gelip- gidip trafiği kontrol ediyor.

“Politistul mergand inainte-inapoi controleaza circulatia.”

Gerunziul in –(y)ınca, -(y)ince, -(y)unca, -(y)ünce.

a) Forma afirmativa. Olumlu sekil.

Arata o actiune de scurta durata care s-a desfasurat sau se va desfasura

cu foarte putin timp inaintea actiunii exprimata de verbul predicativ.

Accentul cade pe silabele –ın, -in, -un, ün.

Se traduce in romaneste prin: “de cum . ” , “de indata ce . ”, “imediat

ce . ”, “cum . ” In propozitie indeplineste functia de complement circum-

stantial de timp.

Dısarıya çıkınca havanın sıcak olduğunu anladım.

“Indata ce am iesit afara mi-am dat seama ca este cald.”

Annesi gidince çocuk ağladı.

“De cum a plecat mama sa, copilul a plans.”

Hasta ameliyat olunca iyilesti.

“İmediat ce s-a operat, bolnavul s-a simtit bine.”

Hocamı görünce heyecanlandım.

“De cum l-am vazut pe profesorul meu, m-am emotionat.”

E-maili okuyunca, istasyona kostu.

“Indata ce a citit e-mail-ul, a alergat la gara.”

Nadia salonda belirince, herkes alkısladı.

“Nadia, indata ce a aparut in sala, toata lumea a aplaudat-o.”

“Basını iyice çevirince pencereden kasabanın ısıklarını gördü.”

(Talip Apaydın, Ates Düsünce, 54)

“Cum si-a intors capul spre fereastra, a vazut luminile orasului.”

“Aslıhan, Kerimcan’ın köye gitmeyeceğini duyunca sevinmisti.”

(Kemal Tahir, Devlet Ana, 206)

“ Indata ce a aflat ca, Kerimcan nu va pleca la tara, Aslıhan s-a bucurat.”

b) Forma negativa.Olumsuz sekil

Forma negativa a gerunziului in –(y)ınca, -(y)ince, -(y)unca, -(y)ünce ara-

ta o conditie in desfasurarea actiunii exprimata de verbul predicativ. Daca nu se

desfasoara actiunea exprimata de gerunziul, nu se desfasoara nici actiunea ver-bului predicativ sau se desfasoara imediat. Are forma: -mayınca si meyince.In limba romana se traduce prin locutiunile: “pana ce nu . ”, “daca nu . ”, “in

caz ca nu . ”

Saat tam 4 olmayınca isten çıkmadı.

“Pana nu s-a facut 4 fix, n-a iesit de la serviciu.”

Rüzgar esmeyince, yaprak oynamaz. (Atasözü)

“Pana nu bate vantul, frunza nu se misca.”(Proverb)

Annesinden haber gelmeyince, kendisi gitti.

“Cum n-a primit nici o veste de la mama sa, s-a dus imediat la ea.”

Hasta gözlerini açmayınca, doktor telas etti.

“Cum bolnavul n-a deschis ochii, doctorul s-a impacientat.”

Uneori dupa acest gerunziu se foloseste postpozitia kadar, atunci ge-

runziul primeste sufixul dativului.

Ceryan kesilmeyinceye kadar kitabı bırakmadı.

“Pana ce curentul n-a fost oprit, n-a lasat cartea.”

Süt kaynamayıncaya kadar ocak basından ayrılmam.

“Pana nu fierbe laptele, nu ma indepartez de langa soba.”

“Milli piyangodan gene bir sey çıkmayınca, öfkeye kapılan bazıları, bu oyunları Alaaddin imal ediyor sanıp, gürültü çıkarıyorlardı.”

(Orhan Pamuk, Kara Kitap, 44)

“Cand n-au castigat nimic la loterie nationala, unii enervati, faceau

galagie, spunand ca Alaaddin a inventat jocurile acestea.”

Exercitii: 1. Raspundeti la urmatoarele intrebari:

Metin niçin üzgün?

Eda Metin’den bir isi nasıl yapmasını istiyor?

Metin hangi sporları baslayıp bıraktı?

Sporda birincilik kazananlara ne veriliyor?

Anne ne öneride bulunuyor?

Satranç oyununun hangi tasları var?

Eda Metin’in nasıl oynamasını istiyor?

2.Adaugati sufixele gerunziului in -(y)ıp, -(y)ip, -(y)up. –(y)üp si -(y)ın-

ca,-(y)ünce urmatoarelor verbe:

çalısmak bakmak

dinlemek anlamak

konusmak görmek

düsünmek yürümek

Cu ajutorul dictionarului traduceti urmatoarele proverbe:

Damlaya damlaya göl olur.

Üzüm üzüme baka baka kararır.

Gökte ararken yerde buldu.

Traduceti in limba romana:

Manav sebze ve meyveleri satıp evine döndü.

Elmaları yıkayıp yedi.

Metin dersleri dinleyip öğrendi.

Çocuklar topa vurup vurup oynuyorlar.

Satıcı mağazadan ısığı söndürüp çıktı.

Pencereyi açınca içeriye temiz hava girdi.

Yağmur yağınca her yer yeserdi.

İyi haberi duyunca, hepimiz sevindik.

Turist oteli bulunca, çok sevindi.

İyi düsününce, babama hak verdim.

Traduceti in limba turca:

Cumpara, dupa ce alegi bine.

Pictorul a pictat uitandu-se mereu la mare.

A plecat la Bucuresti, dupa ce a udat florile.

Mama a adormit bebelusul cantand.

Cum a ajuns in İstanbul, a cautat un taxi.

Taranul indata ce si-a vandut perele, s-a intors in satul sau.

Cum a venit vacanta, a inceput munca pe camp

A inteles poezia, indata ce a citit-o.

Bolnavul pana ce nu s-a operat, n-a putut sa mearga.

Cand mama a vazut ca fiul ei n-a venit, l-a sunat.

Lectia 35 ATASÖZLERİ

Metin: - Anneciğim, edebiyat dersinden hocamız, ödev olarak, on atasözü

yazmamızı istedi. Ben onları nereden bulabilirim? Yazarlar, sair-

ler, gazeteciler, politikacılar sık sık atasözleri kullanırlar, ama ben

bunca atasözü bulmak için, onlarca kitap mı arastırayım?

Anne: - Kitaplıkta bir atasözü derlemesi var.

Eda: - Onları önce kendi beyninde ara. Hepimiz biliyoruz onları. Bizim hocamız atasözleri hakkında:”Yasamın anayasasıdırlar. Her vakit için geçerlidirler. Onları öğrenin ve onlardan sasmayın. Atasözünü tutmayanı yabana atarlar,” dedi. Düsün, sen de biliyorsun.

Zahmet çekmeden bal yenmez.

Metin: - Sağ ol, ablacığım. Sen iki tanesini kullandın bile. Onları not ede-

yim. Benim de aklıma gelmeğe basladılar:

Gün doğmadan, neler doğar.

Bir de siir seklinde aklıma geldi. Anneciğim, sen hep söylersin:

Göster dostunu,

Söyleyeyim ne olduğunu.

Bir de buna benzer:

Adam ahbabından belli olur. Veya: İyi dost kara günde belli olur.

Anne: - Sofraya oturacakta ben size ne diyorum:

Can boğazdan gelir.

Eda: - Can çıkmadan huy çıkmaz.

Metin: - İsleyen demir pas tutmaz.

İs insanın aynasıdır.

Sağlık en büyük zenginliktir. Gördünüz mü? Ben de biliyorum.

Eda: - Bizden vecizeler de öğrenmemizi istemisti hocamız. Bütün sınıf

ögrenmistik:

Sevelim, sevilelim,

Bu dünya kimseye kalmaz.

Anne: - Yunus Emre’nin sözleri. Hep ondan:

İsidin ey yarenler,

Ask bir günese benzer.

Askı olmayan gönül,

Misali tasa benzer.

Eda: - Baki’den:

Sabreyle dila, derdini canane duyurma,

Can içre nihan eyle, veli cane duyurma.

Tevfik Fikret’ten:

Göz yumma günesten ne kadar nuru kararsa,

Sönmez, ebedi her gecenin gündüzü vardır.

Anne: - Hep Tevfik Fikret’ten:

Yükselmeyen düser: ya terakki, ya inhitat!

Eda: - Ne hür bir sairmis!

Fikri hür, irfanı hür, vicdanı hür bir sairim.

Anne: -Simdi babanız da gelse, o bitirmeye bilmez. Bir tane var, onu

babam rahmetli sık sık kullanırdı:

Ehli diller arasında aradım, kıldım taleb,

Her hüner makbul imis, illa edeb, illa edeb.

Bu sözler kime aittir, bilmiyorum, ama çok anlamlı. Hayatta ne yetis- sen yetis, ne hünerin olsa olsun, önce edep.

Eda: - Bir sey yetismek için de akıl, irade, basarıya inanmak gerek. Nazım

Hikmet “Oğluma Masal”ı böyle bitiriyor:

Sen de onun gibi yorulmadan, sen de onun gibi susamadan, sen de

onun gibi inanarak yürü, oğlum. İnanan sona erer.

Anne: - Benim de evlatlarım inanarak yürür, insallah.

Metin: - Vay be, bir edebiyat dersi çıkardık! Bunların hepsini yazıp, yarın

hocama söyleyeceğim. Ama hepsinin anlamını sorar bana .

Eda: - Sen de söylersin. İnanarak çalıssa, benim kardesim de on alır.

Sözler ve deyimler:

ödev – tema, sarcina

gazeteci – ziarist

politikacı – politician

kullanmak (N., A., Loc.) – a folosi

bunca – asa de mult

derleme- culegere

beyin – creier

hakkında – despre

yasam, hayat - viata

her vakit geçerli – universal valabil

sasmak (N., Abl.) – 1. a se abate .2. a se uimi

Atasözünü tutmayanı yabana atarlar. – Cine nu tine de proverbe, este in- departat (de societate).

zahmet – efort

Zahmet çekmeden bal yenmez.-Fara efort nu poti sa mananci miere.

iki tanesi – doua dintre ele

bile – deja

bir de benim aklıma geldi – si mie mi-a venit in minte

Gün doğmadan neler doğar . – Ce nu se poate ivi inainte de rasarit .

siir seklinde - in forma poetica

hep – mereu

Göster dostunu – Spune cu cine te insotesti

Söyleyeyim ne olduğunu – Ca sa-ti spun cine esti

benzer – asemanator

Adam ahbabından belli olur. – Omul se cunoaste dupa prieteni.

can – suflet

boğaz – 1. gat. 2. stramtoare. 3. hrana.

Can boğazdan gelir. – Vigoarea omului depinde de hrana lui.

Can çıkmadan huy çıkmaz..– Omul pana ce nu moare, nu scapa de na-ravuri.

İsleyen demir pas tutmaz. – Fierul folosit, nu prinde rugina.

İs insanın aynasıdır .– Munca este oglinda omului.

Sağlık en büyük zenginliktir. – Sanatatea este bunul cel mai de pret

rahmetli - raposat

vecize - maxima

simdi de aklımda – si acum tin minte

Sevelim, sevilelim – Sa iubim si sa fim iubiti,

Bu dünya kimseye kalmaz – Lumea n-o s-o mostenim.

(Traducere: Enver Mahmut)

İsidin ey yarenler Poetul iti graeste,

Ask bir günese benzer İubirea soarelui-mi pare,

Askı olmayan gönül Dar cel ce nu iubeste,

Misal-i tasa benzer E piatra oarecare.

(Traducere Nedret Mahmut)

Sabreyle dila, derdini canane duyurma, “Rabda inima mea, nu spune iubitei necazul tau,

Can içre nihan eyle, veli cane duyurma. Inchide in suflet, nu te destainui

iubitei.”

“Göz yumma günesten ne kadar nuru kararsa,

Sönmez, ebedi her gecenin gündüzü vardır.”(Tevfik Fikret)

“Nu inchide ochii in fata soarelui, oricat de puternica ii e lumina.

Nu se stinge, totdeauna, dupa fiecare noapte, urmeaza o noua zi.”

“Yükselmeyen düser: ya terakki, ya inhitat!”

“Cel care nu se inalta (nu progreseaza) cade: progres sau regres!”

“Fikri hür, irfanı hür, vicdanı hür bir sairim.”

“Sunt un poet liber in gandire, in suflet, in constiinta.”

“Ehli diller arasında aradım, kıldım taleb,

Her hüner makbul imis, illa edeb, illa edeb.”

“Printre virtuti am cautat-o pe cea superioara.

(Mi-am dat seama) orice virtute este de valoare, dar inainte de toate

e morala, inainte de toate e morala.”

masal – poveste, basm

inanmak (N., D.)- a crede

insallah – dupa voia lui Allah

edebiyat - literatura

anlam – sens

GERUNZİU (Continuare 2)

ZARF-FİİL (Devam 2)

1.Gerunziul in –madan, -meden.

Exprima: 1. O actiune ce trebuie sa se implineasca inainte de actiunea predicatului verbal care poate sa aiba forma afirmativa sau negativa. Se tra-

duce: ”inainte de . , fara sa . “

Alıs veris yapmadan gel. “Vino, inainte sa faci cumparaturi.”

Alıs veris yapmadan gelme. “Sa nu vii, fara sa faci cumparaturi.”

Annenle akıl danısmadan söz verme. “Nu promite inainte de a te

consulta cu mama ta.”

Doktor teshis koymadan, reçete yazmadan, ilaç alma. “Nu lua medica-

mente inaintea ca un doctor sa puna un diagnostic si sa prescrie reteta.”

Se poate imbina si cu postpozitiile önce sau evvel.

İlaç almadan önce doktora git . “Du-te la doctor inainte sa iei medica-mente.”

Babam eve dönmeden önce odaları temizleyelim. “Sa facem curat in camere, inainte de a se intoarce tata.”

“Sana üç günden beri mektup yazma mecburiyetindeyim, fakat bir türlü bu manzumeyi bitirmeden yazamadım.”

(A.H.Tanpınar, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Mektupları, 35)

“De trei zile simt obligatia de a ti- scrie scrisoare, dar in nici un fel n-am putut, inainte de a termina poezia.”

“Yazmadan yarım saat evvel belki Nuran’ı aylarca düsünmemistim.”

(A.H.Tanpınar, Huzur, 270)

“Cu jumatate de ora inainte de a scrie, poate cu luni de zile nu m-am gan-

dit la Nuran.”

2. Gerunziul –(y)ın, -(y)un. Un gerunziu folosit doar la unele expresii.

Arata modul de a se desfasura actiunea. Se pote traduce prin cuvintele: pe,

prin.

satın almak -a lua cumparand (prin cumparare).

Bu evi satın aldım. “Am luat aceasta casa cumparand-o.”

yüzü koyun düsmek - a cadea pe fata

Merdivenlerden yüzü koyun düstü. “A cazut pe scari pe fata.”

3. Gerunziul –ken. Nu are variante. Exprima o actiune desfasurata conco-mitent, cu actiunea verbului predicativ. Nu se adauga direct la radacina, ci dupa sufixul unui timp sau mod.

alıyorken - radacina + suf. timpului prezent+ken

alacakken – radacina+suf. timpului viitor+ken

almısken – radacina+suf. timpului trecut nedeterminat+ken

alırken – radacina+ suf. aoristului+ken

almalıyken – radacina+suf.modului necesitativ+ken

Kitabevinden bir sözlük alıyorken, gözüme bir roman ilisti.

“Cand cumparam la librarie un dictionar, am zarit un roman.”

Tamam evden çıkacakken, bir misafir geldi.

“Tocmai cand sa ies din casa, a venit un musafir.”

Sözlüğü almısken, bir de romanı alayım, dedim.

“Mi-am zis, daca am cumparat dictionarul, sa cumpar si romanul.”

Doktor muayene ederken, sadece hastalığı düsünür.

“Doctorul cand consulta bolnavul, se gandeste doar la boala.”

Sözlüğü almalıyken, romanı almamalı mı?

“Trebuie sa cumpere dictionarul, dar pe romanul nu?”

“O günleri konusurken, tekrar sıkıntı ağırlığı üstüme çöktü.”

(H. E.Adıvar, Kalp Ağrısı,44)

“Cand vorbeam de zilele de atunci, ma apasa o ciudata stare sufle-

teasca.”

“Tam dısarı çıkacakken, İsmail Efendi seslendi.”

(Sevinç Çokum, Ağustos Basağı,83)

“Tocmai cand ieseam, a strigat İsmail Efendi.”

Nota : Timpul trecut determinat, modurile optativ, conditional-optativ,

imperativ nu primesc acest sufix. In schimb, predicatul nominal primeste.

Annem muallimeyken, okulda sıralar 4-5 kisilikmis.

“Cand mama a fost invatatoare, bancile in scoli erau de 4-5 persoane.”

Arkadasım Bükres’teyken operaya gitmis.

“Prietenul meu cand a fost in Bucuresti, s-a dus la opera.”

Hiç ilgisi yokken, oturumda söz aldı.

“La sedinta, desi n-a avut nicio tangenta, a luat totusi cuvantul.”

“Hiç sırası değilken, gitti geyikli aynada kendini görmeden, saçlarını düzeltti.” (A.İlhan, Kurtlar Sofrası, 640)

“Desi nu se cuvenea de loc, s-a dus la oglinda cu cerbul, si si-a aranjat

parul fara sa se uite.”

4. Gerunziul –maksızın, -meksizin. La forma infinitiva a verbului se adau-

ga sufixul -sızın sau -sizin cu sens de lipsa de ceva. Exprima un mod de actiune

asemanatoare de gerunziile -madan, -meden; -mayarak, -meyerek. Cu gerunziul

-maksızın, -meksizin se subliniaza lipsa de ceva.

ayrılmaksızın – fara sa se desparta

durmaksızın – fara oprire

görmeksizin – fara sa vada

düsünmeksizin – fara sa se gandeasca

Çocukluğunu annesinden bir gün ayrılmaksızın geçirdi.

“Si-a petrecut copilaria fara sa se desparta o zi de mama sa.”

Dedesini görmeksizin sehirden gitmek istemedi.

“N-a vrut sa plece din oras fara sa-l vada pe bunicul sau.”

O düsünmeksizin yazmaz.

“El nu scrie fara sa se gandeasca.”

“Bu olaydan duyduğu kederi durup durmaksızın ortaya atıyorlar.”

(Yasar Kemal, İnce Memet, 141)

“Ei tot timpul evoca tristetea pricinuita de acest eveniment.”

“Ve tarlada saatlerce belini doğrultmaksızın çalıstığına sahit olmusum-

dur.” (Y.K. Karaosmanoğlu, Yaban, 32)

“Am fost martor, ca a muncit pe ogor ore intregi fara sa-si indrepte spi-

narea.”

Exercitii: 1. Raspundeti la urmatoarele intrebari:

Metin’in ne ödevi vardı?

Annesi ne öneriyor?

Eda’nın hocası atasözleri hakkında ne demis?

Atasözünü tutmayanı ne yaparlar?

Dostluk hakkında hangi atasözlerini hatırlıyorlar?

İs ve sağlık hakkında hangi atasözlerini hatırlıyorlar?

Vecizeler nasıl sözlerdir?

Yunus Emre’nin vecizesinden ne sonuç çıkarıyorsunuz?

Baki görüslerinde sizce haklı mı?

Atasözleri ile vecizeler arasında ne benzeyis ve ne aykırılıklar vardır?

Türkçede ve Romence’de biribirine benzeyen hangi atasözlerini biliyorsunuz?

Atasözlerinde daha çok hangi zamanlar kullanılırlar?

Türkçe ve baska dillerde biribirine benzeyen hangi atasozkerini

biliyorsunuz?

Traduceti urmatoarele proverbe cu ajutorul dictionarului:

Sağlam kafa, sağlam vücutta bulunur.

Yalancının evi yanmıs, kimse inanmamıs.

Gülü seven, dikenine katlanır.

Zanat altın bileziktir.

İlim ocağı aç kalmaz.

Zor adama öğretir.

g) Sakla samanı, gelir zamanı.

Altının kıymetini sarraf bilir.

İyiliğe karsi iyilik her kisinin isi,

Kötülüğe karsi iyilik er kisinin isi.

Er olan ekmeğini tastan çıkarır.

Gülme komsuna, gelir basına.

Eski dosttan düsman olmaz.

Kısın ekmeksiz, yazın abasız yola çıkma.

Gülü seven, dikenine katlanır.

3. Traduceti urmatoarele propozitii in limba romana:

a) Kahvaltı yapmadan, ise baslama.

b) Ev ödevlerini yapmadan, okula gitme.

c) Ona-buna bakmadan, kendi yolunda yürü.

d) Geç kalanları beklemeden, gidelim.

e) Siire tahlil yapmadan, sair hakkında konusma.

f) Söylenenlere bakmaksızın, yardımına devam etti.

g) Dalgalara bakmaksızın, denize açıldı.

h) Mutfak mobilyası satın almak istiyoruz.

i) Yağmurdan kaçarken, doluya tutulduk.

j) Misafirlerle konusurken, telefon çaldı.

k) Yağmur yağarken, ağaç altında durulmaz.

4. Traduceti urmatoarele propozitii in limba turca

a) Nu pot sa ma urc in tren fara bilet.

b) Nu pot sa ies din casa, inainte de a stinge lumina(ısığı söndürmek).

c) Tata nu vorbeste fara sa se gandeasca.

d) Nu te intoarce din Bucuresti fara sa vizitezi un muzeu.

5. Cu ajutorul dictionarului traduceti urmatorul text:

Öğleyin, söyle on dakika dinlenip biraz ekmekle yarım karpuz yemis,

hemen ise baslamıstı. Böyle yüksekte, besinci katta, yarı yatmıs, yarı ayakta

durarak yas tahtalara abanmak,mütemadiyen basının üst tarafında keser sal-

lamak, insana sersemlik, hatta bas dönmesine benzer bir sey veriyordu.

Bir aksam olsa, bir eve gitse de, arkası üstü yatsa .

Küfeye yükletilen esyanın altında, ayakları sokağın bozuk taslarına ya-pısmıs gibi adımlar atarak ilerlemeğe çalısan küçük hamal kendi oğlu idi.

Bir gün is bulup on gün bulmadığı sıralarda onu, sebebini anlamadan is olsun diye verdiği okuldan almıs, bir daha göndermemisti.

(Sabahattin Ali, Apartman)

RECAPİTULARE VII

TEKRAR VII

Adaugati sufixele urmatoarelor gerunzii:

–(y)a, -(y)e

hazırlanmak dinlemek

spor yapmak gülmek

-arak, -erek

çalısmak yüzmek

saymak bilmek

–(y)ıp, -(y)ip, -(y)up, -(y)üp

bakmak muayene etmek

sormak                    sürmek

d) -(y)ınca, -(y)ince, -(y)unca, (y)ünce

varmak süslemek

vurmak görmek

e) -madan, -meden

anlamak temizlemek

düsünmek görmek

f) –ken

anlamak                    avukat

durmak                     terzi

bilmek genç

isitmek ihtiyar değil

–maksızın, -meksizin

yazmak                     telefon açmak

hoslanmak bağlantı yapmak

2. Alcatuiti cate 2 propozitii cu fiecare fel de gerunziu.

3. Traduceti in limba romana urmatoarele propozitii:

İnsanlar konusa konusa anlasırlar.

Bükres’te geze geze yorulduk.

Terzi hayatını dikis dike dike kazanır.

Köylü tarlayı sulaya sulaya ürün aldı.

Spor takımı bağıra-çağıra zaferi kutladı (a sarbatorit victoria).

O gazeteciler konferansında kendini tutamayarak gülmeğe

basladı.

Satıcı sarkı söyleyerek üzüm satıyor.

Seyirci sahneye çıkarak opera sarkıcısına çiçek sundu.

Szabo kosarak sampiyon oldu.

Genç kız türkü söyleyerek odasını temizledi.

Öğrenciler hocalarını ayağa kalkıp selamladılar.

Entarisini ütüleyip dolaba yerlestirdi.

Bükres treni köprüden geçip Dobruca’ya girdi.

Daireyi para biriktirip alacak.

Arkadaslarıyla görüsüp anlastılar.

Gün kararınca, içine üzüntü çöktü.

Bebek annesini görünce, gülmeğe basladı.

Arkasını dönünce, arkadasını gördü.

Isığı yakınca, odada sürprizi denedi.

Tren istasyona yaklasınca, turist kalabalığı fark etti.

Dersi iyi öğrenmeden okula gitmez.

Ayakkaplarını fırçalamadan yerine koymaz.

Borcunu ödemeden baska harcamalar yapma.

Sokağı sağına soluna bakmadan geçme.

Evdekilerini selamlamadan konusmağa baslamaz.

Gece odanı havalandırmadan yatma.

4. Traduceti urmatoarele propozitii folosind gerunziile studiate:

A) gerunziul –(y)a, (y)e

Studentii tot vorbind au ajuns (varmak) la facultate

Jucatorii razand-glumind au iesit de pe stadion.

Am obosit tot urcand.

Bolnavul s-a dus la consultatie, odihnindu-se intruna pe drum.

Citind mereu, acuma vorbeste bine limba turca.

B) gerunziul –(y)arak, -(y)erek

Am dat exemple uitandu-ma in caiet.

Ea a citit poezia ascultand muzica.

Tinerii se distreaza dansand.

İnginerul a construit vila studiind proiectul.

Cantareata a cantat fara sa se uite pe note.

C) gerunziul –(y)ıp, -(y)ip, -(y)up, -(y)üp

S-a dus la concert dupa ce si-a pus cravata.

Studentul s-a dus la facultate dupa ce s-a pregatit bine pentru

seminar.

c) Eda si Metin au luat bilete pentru cinema, dupa ce au cerut

voie de la parinti.

d) S-au asezat la masa, dupa ce s-au adunat cu totii.

e) A iesit din camera, dupa ce a stins lumina,

D) gerunziul –(y)ınca,-(y)ince, -(y)unca, -(y)ünce.

Dupa ce a plouat, s-a racorit (hava serinledi).

Copilul indata ce si-a vazut mama, a zambit.

Soferul indata ce a incercat sa depaseasca (sollamak), a facut

un accident.

Cand a iesit pe strada, a simtit frigul.

Indata ce a vazut afisul pentru concert, a cumparat bilete.

E) gerunziul –madan, -meden

Nu pot traduce fara sa ma uit in dictionar.

Absolventii nu s-au adunat fara sa invite (davet etmek) pe profesori.

Nu putem pleca in excursie, fara sa ascultam buletinul meteorologic.

Soferul a condus fara sa faca accidente.

A trait fara sa jigneasca (gücendirmek) pe cineva.

F) getrunziul –ken

Cand mergeam pe strada, am intalnit un coleg.

Cand vorbesc cu tata, sunt foarte atent.

Doctorul cand consulta, se uita la aparat.

Cand lucrez nu ma uit la televizor.

Turistul cand mergea spre muzeu, a vazut un magazin cu ar-tizanat.

5. Cu ajutorul dictionarului traduceti urmatoarea poezie:

AKARSU

Görünce bir kuvvetin bükülmeyen kolunu,

Ne var, değistirse de ayaklarım yolunu?

Gözümün önündedir, değismeyen hedefim.

Yatıyor can evimde, hep o sonsuz emeller .

Gönlüme dokunmadı, göğsümü yırtan eller!

İncimi kaybetmedim, kırılsa da sedefim.

Ben, bir akarsuyum ki, ondaki tatlı rengi

Yaratan, yaprakların, salkımların hevengi .

Bunlar sizin duygunuz, sizin düsüncenizdir!

Geçtiği yerler, onun yatağını çevirse,

Ovalarda, bellerde bin türlü sekle girse,

Yine, akarsuların, tek hedefi denizdir!

Faruk Nafiz ÇAMLIBEL

TEXTE SUPLİMENTARE

EK METİNLER

İNSANIN VÜCUDU

Her bir insan vücudunun yapılısını tanımalıdır.

İnsan vücudunda önce sunları ayırt ederiz: kafa, boyun, gövde ve iki

çift üye ki, üst üyeler veya kollar ve alt üyeler veya ayaklar.

Vücut deri ile kaplıdır. Eğer hafifçe sıvazlarsak, derinin altında kasların

ve kemiklerin bulunduğunu duyarız.Kaslara adale de derler. Onlara halk dili ile

et deriz. Kaslar kemiklere bağlıdır ve beraberce insan vücudunu harekete geti-rirler. İnsan vücudunun kemikleri iskeleti teskil ederler.

İskeletin baslıca kemikleri sunlardır: kafatası kemikleri, çeneler, omurga

kemikleri, göğüs kemiği, kürek kemikleri, kaburgalar, leğen kemikleri, kol ke-mikleri ve ayak kemikleri.

NEFES ALMA

Bir insan, yemeden 20-30 gün ve hatta daha fazla bile yasayabilir. Susuz da birkaç gün yasayabilir, fakat havasız bes dakika bile yasayamaz. Biz hava teneffüs ederiz.

Fakat biz nasıl nefes alırız?

Nefes alınız da kendi kendinizi deneyiniz. Biz havayı göğüse çekeriz ve sonra dısarıya çıkarırız.

İnsan bütün ömrünce böyle nefes alır.

Havayı içeri çektiğimiz zaman o nereden geçer?

Önce hava buruna girer. Burnun içi ıslak ve gayet ince bir dericik ile kap-lıdır. Havada bulunan toz bu dericiğe ve burun içinde bulunan küçük kıllara ya-pısır, böylece burun içinde hava temizlenir.

Bundan baska, hava burundan geçerken ısınır.

Soğuk havayı ağızdan çekmek iyi değildir, çünkü boğazımız çabuk soğuk alabilir. Burundan hava soluma borusuna geçer. Bu epeyce genis bir borudur.

Boynunuzu sıvazlayınız. Sert bir boru duyarsınız. O soluma borusudur.

Soluma borusundan, hava bronslar yolu yolu ile akciğerlere geçer.

İnsanın iki akciğeri vardır: sağ ve sol ciğerleri. Bunlar gögüs kafesinde bulunurlar ve onu hemen hemen doldururlar.

Akciğerlerde hava değistirilir. Değisen hava da, bronslar, soluma borusu ve burun yoluyle dısarı çıkarılır.

BESİNLER. SİNDİRİM ORGANLARI

Bir günde birkaç kere yemek yeriz. Besinler türlü türlüdür.

Eti, sütü ve yumurtayı hayvanlardan alırız.

Et, süt, yumurta ve onlardan yapılan ürünler hayvansal besinlerdir.

Sebzeleri ve meyveleri bitkilerden alırız.

Ekmek, sebzeler, yemisler ve bitkilerden alınan bütün besinler, bitkisel

besinlerdir.

Besinler vücudumuzun içinde epeyi uzun bir yol yaparlar.

Dislerimizin yardımı ile bir ekmek parçası ısırırız. Yas dilimiz, ekmeği

dislerin arasına götürür ve ekmeği çiğneriz. Biz onu çiğnemekte iken, ağızda

durmadan hasıl olan tükürük, ekmeği yumusatır. Artık, o çiğnenmis ve yumu- samıs ekmek parçasını kolayca yutabiliriz. Simdi o,yemek borusu denilen bir

borudan geçerek mideye varır. Mide bir torbaya benzer.

Midede bulunan bir takım eritici maddeler etkisiyle, orada ekmek bü-

yük değisikliğe uğrar. Bir hamur haline girerek daha ileri, yani ince barsak-

lara geçer. Barsak 9-10 metre kadar uzunlukta bir borudur. Kendisi kıvrık

olup son tarafı kalındır.

Barsağın ince tarafına iki organ özsuyunu akıtır. Bu organlar karaciğer

ve pankreastır. Barsağın ince tarafında, barsağın kendisinden, karaciğer ve pankreastan gelen özsular, yemeği besleyici maddelere çevirirler. Besleyici maddeler barsağın duvarından kana geçerler. Kan da, bu besleyici maddeleri

vücudun her tarafına tasır.

Fakat, barsakta bütün yemek besleyici maddeye değismez. Besleyici maddeye değismeden kalan kısmı daha ileri, barsağın kalın tarafına geçer ve

vücudumuzdan dısarı çıkarılır.

Besinin vücut içindeki değismelerine yardım eden organlara sindirim organları denir.

(TÜRK DİLİ, sınıf IV, Bükres,1991)

İKLİM DENGESİ

Nesil: Ablacığım, yaz geldi geleli hiçbir yere gitmediniz. Çok ça-

lıstınız, tatil yapmadınız.

Esen Hanım: Haklısın, Nesilciğim. Bu yaz isler çok yoğun oldu. Bereket,

Allah’tan, havalar serin geçti. Rahat çalısabildik.

Nesil: Doğru, bu yaz sıcak yüzü görmedik. Ankara yaz aylarında

hiç bu kadar serin geçmedi.

Esen Hanım: Dinle bak, televizyon hava raporunu veriyor. Ağustos ayı-

nın ortasındayız. Yarın hava gök gürleyisli, sağanak yağıslı.

İki gün önce yazdı ve hava sıcaklığı 41 dereceydi. Dün yağ-

mur yağdı. Bu gün iyi geçti. Yarın yine yağmur yağacak.

Ne giyeceğimizi sasırdık. İklim dengesi iyice kayboldu.

Nesil: Ama ablacığım, Alanya, Antalya gibi güney kıyılarımızda bulunan bütün sehirler çok sıcak. Oralarda sıcaklık 35-40

derecenin altına hiç düsmedi.

Esen Hanım: Güney kıyılarımız kasımda da sıcak. Ama iç Anadolu

Bölgesi’nde iklim dengesi kalmadı. Avrupa’da da iklim

dengesi kalmamıs, diyorlar. Bu havalara bir seyler oldu.

Nesil: Peki, bu yıl hiç tatil yapmayı düsünmüyor musunuz?

Esen Hanım: Bu yaz tatile çıkacak zamanım yok. Ama kısın yıllık iz-

nimi alıp, tatile çıksam iyi olacak.

Nesil: Nereye gitmeyi düsünüyorsunuz?

Esen Hanım: Bursa’ya gitmeyi düsünüyorum. Birsen ile Hasim’i özle-

dim. Hele Ceren burnumda tütüyor. Birkaç gün Birsenler’

de kalırım. Oradan da Uludağ’a geçerim. İznimizi hep yaz

aylarında kullanıyoruz. Kıs sporlarını ihmal ediyoruz. Bu

kıs Uludağ’da bir hoca tutup kayak kaymayı öğrenmek is-

tiyorum.

BUGÜN NEREYE GİDELİM?

Esen Hanım: Bu gün tiyatroya gidelim mi?

Erksin Hanım: Devlet Tiyatrolarında ne oynuyor? İsterseniz söyle bir bakalım.

Cengiz Bey: Haydi, yürüyün! Bugün çok yorulduk. Hiçbir yere gide- meyiz.

Esin Hanım: Yeni Sahne’de “Mine”, Altındağ tiyatrosunda da “Kara-caoğlan oynuyor.

Erksin Hanım: Ben “Mine’yi gördüm. Necati Cumalı yazmıs. Ama pek iyi

değil.

Esen Hanım: Dinçer Sümer’in yazdığı “”Karacaoğlan” oldukça iyiymis.

Cengiz Bey: Mutlaka bir yere gideceksek sinemaya gidelim. Bugünlerde

pek iyi tiyatro oyunu yok.

Erksin Hanım: Öyle deme Cengiz. Büyük Tiyatro’da çok güzel oyunlar var.

Orhan Asena’nın yazdığı “Hurrem Sultan “ çok güzelmis. Ay-

rıca Büyük Tiyatro’da bir oyun daha var. Neydi adı, evet, ha- tırladım. “Besinci Frank”

Esen Hanım: Kim yazmıs?

Erksin Hanım: Yazar Friedrich Dürrenmatt. Çok güzel bir oyunmus.

Cengiz Bey: Ben onu da gördüm. Pek o kadar da güzel değil. Biraz fazla

abartmıslar.

Erksin Hanım: Galiba sen bütün oyunları gördüğün için tiyatroya gitmek

istemiyorsun.

Cengiz Bey: Doğrusunu istersen öyle. Bütün oyunları görmedim, ama

iyi olanlarını gördüm.

Erksin Hanım: Biz de her gün televizyonda film seyrediyoruz. Sinemayı unuttuk bile.

Cengiz Bey: Ama Akün sineması’nda çok güzel bir film var.

Esen Hanım: Simdi burada ayak üstü karar veremeyeceğiz. Eve gidelim.

Gazetelere bakar, bir karara varırız.

(Mehmet Hengirmen, TÜRKÇE ÖĞRENİYORUZ,2, s.127)

ANTİK TİYATRODA

Esen Hanım: Burası çok güzel bir yer. Ne iyi ettik de geldik.

Emin Bey: İnsan her yerde denize girebilir. Ama, böyle doğa güzellik- leriyle kaynasmıs tarihi eserleri her yerde göremez. Bence

Myra çok önemli bir yer.

Esen Hanım: Myra hakkında bilgin var mı?

Emin Bey: Myra üzerine bir seyler okudum. Burada eskiden Likyalılar yasarmıs. Bu tiyatroyu da Likyalılar yapmıs. Likyalılar ölü-

lerini kayaların içine oydukları mezarlara gömerlermis.İste,

bu karsıda tiyatronun üzerinde kayalar içine oyulmus mezar- ların hepsi Likyalılar’a ait

Esen Hanım: Likyalılar neden ölülerini kaya mezarların içine gömüyorlar- mıs?

Emin Bey: Bilmem ki, burada olsalardı sorardık.

Esen Hanım: Saka yapma. Likyalılar ne zaman yasamıs?

Emin Bey: M.Ö. V. yüzyılda Myra kentini kurmuslar.

O zamanlar Myra çok önemli bir kentmis. Myra ile Limyra arasında gemi seferleri yapılıyormus ( se faceau). M. S. IV. yüzyılda St. Nikolas Myra’da piskopos olmus.

Esen Hanım: St. Nikolas’ın öteki adı Noel Baba değil mi?

Emin Bey: Evet. Myra Noel Baba’nın kenti olduğu için de çok ünlü.

Esen Hanım: Kim bilir burada kimler yasamıstır? Su tiyatroda yüzlerce oyun oynanmıs, binlerce seyirci bunları izlemistir.

Emin Bey: Dünya tiyatro sahnesine benzer. Milyonlarca insan gelir, oyu- nunu oynar, sonra çeker gider. Değisen sadece kostümler ve isimlerdir. Hayyam’ın su dörtlüğünü çok severim:

Gerçekten bir kukla sahnesindeyiz.

Kuklacı felek usta, kuklalar da biz.

Sahneye çıkıyoruz birer ikiser

Bitti mi oyun, sandıktayız hepimiz.

Esen Hanım: Bu güzellikler insanı hem sair, hem filozof yapar. Bakın,

biz de hemen felsefeye basladık.

Emin Bey: Haklısın, sözü fazla uzatmadan gidelim. Sıcak fena bastırdı.

Geç kalmayalım.

(Mehmet Hengirmen, TÜRKÇE ÖĞRENİYORUZ, 3, s.2)

MEVLANA’NIN FELSEFESİ

Tayfun Bey: Salonda binlerce kisi var.

Tülay Hanım: Semazenler’in bu sekilde dönüslerinin bir anlamı var mı?

Tayfun Bey: Mevlana’ya göre evrende her sey döner. Ay, günes, yıldızlar,         gezegenler, zerreler yani atomlar her sey, ama her sey döner. Sema-zenler de dönerek evrendeki bu genel kanunu dile getiriyorlar. Se-

mazenlerin ellerinden biri yukarıya , diğeri asağıya doğru uzanır.

Bunun da anlamı Hak’tan aldığını halka vermektir.

Tülay Hanım: Günümüzden yedi yüzyıl önce (simdi sekiz yüzyıl-müellifin notu) Mevlana’nın atomların , yıldızların hareketlerini bilmesi onun

bilimde çok ileri olduğunu gösteriyor.

Tayfun Bey: Mevlana bilim, din, felsefe alanlarında genis bilgisi olan bü-yük bir sair ve düsünürdür. Hümanisttir, bütün insanları sever. Onun bütün insanlara seslenen ve onları birliğe, beraberliğe çağıran su dörtlüğü çok meshurdur:

Gel gel, ne olursan ol yine gel.

Kafir, putperest ve Yahudi olsan da yine gel.

Bizim dergahımız ümitsizlik dergahı değildir.

Yüz kere tövbeni bozmus olsan, yine gel.

Tülay Hanım: Gerçekten çok güzel bir siir. Ama Mevlana dindar bir insan değil mi? Nasıl olur da kafirleri, putperestleri dergahına çağırır? Bu İslamiyet’e aykırı değil midir?

Tayfun Bey: Maalesef insanların çoğu dini de, Müslümanlığı da yanlıs an-lamıslardır. Mevlana Müslümanlığ’ı en doğru sekilde anlayan ve an-latabilen büyük bir düsünürdür. Nitekim Kuran’da da aynı seyler söylenir. Bakara Süresi’nin altmıs ikinci ayetinde Yahudiler’in, Hı-rıstiyanların, Sabiilerin, iyi isler yapanların Tanrı katında mükafat-larının olduğu yazılıdır. Buradan da açıkça anlasıldığı gibi önemli olan iyi insan olarak yararlı isler yapmaktır. Hıristiyan, Müslüman veya Yahudi olmak önemli değildir.

Tülay Hanım: Zaten Müslüman olmanın bir sartı da Allah’ın peygamber-lerine ve kitaplarına inanmaktır.

Tayfun Bey: Doğru. Ne yazık ki pekçok kimse kendi dininden olmayan-

lara kafir der. En iyi dinin kendi dini olduğuna inanır. Ama kendi dinini iyi tanımaz. Herkes dinini iyi tanısaydı, din yüzünden çıkan bunca savasların hiç biri olmazdı.

Tülay Hanım: Bir hadisi hatırladım. Peygamber efendimize “Müslüman kimdir?” diye sormuslar. “Elinden, dilinden kimsenin zarar

görmediği insandır,” diye cevap vermis.

TayfunBey: Mevlana’ya göre de din ,insanları doğru yola getirmek için sadece bir vasıtadır. Önemli olan iyi bir insan olmaktır.

Tülay Hanım: Yunus Emre de bu konuda aynen Mevlana gibi düsünüyor.

Tayfun Bey: Yunus Emre, Mevlana ile aynı yüzyılda yasamıs. İkisi de ay-

nı konuları islemis.Yunus Emre de yetmis iki millete birlik ile

bakmamız gerektiğini söyler.

TülayHanım: Bence Yunus Emre, felsefesini iki mısrada özetlemis:

Yaratılmısı hos gördük

Yaratandan ötürü

Tayfun Bey: Bence bu iki mısra yeterli. Uzun söze gerek yok. Tanrı’yı seven, onun yarattıklarını da sever.

Tülay Hanım: Biz konusmaya daldık, semazenleri unuttuk.

Tayfun Bey: Unutmadık. Semazenleri konustügümuz yerden seyrettik

Müziği dinledik.Bu arada da düsüncelerimizi belirttik. Yani Mevlana’nın yaptığı gibi yaptık. Müziği, dansı ve düsünceyi birlestirdik.

Güzel sözler:

Her din öteki dinler kadar doğrudur.

Burton

Dinsizin hakkından imansız gelir.

Türk Atasözü

Dinini pula satan, dinden de olur, puldan da.

Türk Atasözü (Mehmet Hengimen, TÜRKÇE ÖĞRENİYORUZ, 3 s.96)

İSTEKLER BİR DİLLER AYRI

Dört ayrı milletten, dört kisi arkadas olmus, seyahat ediyorlardı. Paraları yoktu. Birisi bunların haline acıyarak bir lira verdi. İçlerinden Arap olan:

Arkadaslar, dedi bu parayla inep alalım. Benim canım inep istiyor.

İnep, Arapça üzüm demekti. Acem itiraz etti:

Hayır, dedi, engür alalım .

Engür de Farsça üzüm demekti. Rum olanı dedi ki:

Hayır, arkadaslar, ne inep, ne engür . Bize su sıcakta istafil iyi gelir.

İstafil alalım.

İstafil de Rumca üzüm demekti. Sonunda Türk dayanamadı:

Ben sizin istediklerinizin hiçbirini istemiyorum. Bu parayla üzüm ala-

lım, dedi.

İnepti, engürdü, yok üzümdü, istafildi, diye basladılar tartısmaya . Der-

ken is kavgaya döküldü, yumruk yumruğa dövüsüyorlardı.O sırada bilgin, kad-

ri yüce bir kisi, oradan geçiyordu. Kavganın sebebini sordu. Hepsini ayrı ayrı dinledi. Sonunda anladı ki, bu dört adam da aynı seyi söylüyor, yani üzüm isti-

yor Parayı aldı:

Susun, dövüsmeyin . Ben bu bir lira ile hepinizin isteğini yerine ge-

tiririm. Gönlünüzü bana teslim edin. Bu bir liranız, istediğiniz seylerin hepsini

yapar. Muratlarınızı yerine getirir, diyerek çarsıya kostu. Bir liralık üzüm aldı,

önlerine koydu. Kavga da bitti, dövüs de . Dört adam sasakaldılar .

(Mehmet Hengirmen,TÜRKçE ÖĞRENİYORUZ, 3,s.98)

İYİ İNSANLARA OLAN İHTİYAÇ

Gözlerini aç ve biraz zamana, biraz dostluğa, biraz sempatiye, biraz arka-

daslığa, biraz insani emeğe ihtiyacı olan birini ara, bul! Yahut insanlık yararına yapabileceğin bir is arastır ve yap!

Belki o yalnız kalmıs biridir, belki o yasamaktan usanmıs, kırılmıs biridir veya bir kötürümdür veya hayatında hiçbir basarı gösterememis olan bir talih-sizdir. Sen onlara bir sey olabilirsin. O bir ihtiyar veya bir çocuk olabilir. Belki

de iyi bir isin, bos bir gecesini ona verecek veya onun için kosacak gönüllülere

ihtiyacı vardır.

Kim, insan denilen o paha biçilmeyen heyecan ve enerji kaynağının yap-maya muktedir olduğu seyleri sayabilir? Her köse ve bucakta ona ihtiyaç vardır.

Onun için sen de insanlığın hizmetine verebileceğin bir seyin olup olma-dığını arastır! Eğer beklemek ve denemek zorunda kaldığını görürsen, onu ge-

leceğe bırakıp ihmal etme!

Hayal kırıklığına uğrayacağından daha ise baslamadan emin ol ve buna ken-dini alıstır. Kendini insanlara insan olarak teslim etmedikçe, tatmin edilmis say-ma!

Eğer sen tam bir ruhla buna sarılırsan, göreceksin ki, seni bekleyen muhak-kak biri vardır.

Albert SCHWEİTZER

CUPRİNS

pag.

Lectia 1 Alfabetul limbii turce . . . . . . . . . . . . . . ..5

Lectia 2 Accentul circumflex. Accentul. Formule de salut. Adın Ne?

Armonia sunetelor. Armonia vocalica palatala. Armonia

vocalica labiala . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Lectia 3 Ce este? Cine este? Armonia consonantica. Predicatul nomi-

nal la timpul prezent, persoana a III-a. Bu Nedir? Bu Kim-

dir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Lectia 4 Ne Var? NeYok? KimVar? KimYok? Cuvintele var si

yok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..17

Lectia 5 Pluralul. Numeralul cardinal. Numerale nehotarate.

Kaç Kitap Var? . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Recapitulare I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 24

Lectia 6 Ne Yapıyor? Sever Türk Dilini Öğreniyor Timpul pre-

zent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

Lectia 7 Proje Enstitüsü’nde Predicatul nominal. Timpul prezent

al predicatului nominal . . . . . . . . . . . . . .32

Lectia 8 Bu Gün Ne yaptınız? Timpul trecut determinat . . . .. 36

Lectia 9      Kıyıda. Predicatul nominal la timpul trecut determinat 42

Lectia 10 Ev, Evin, Eve, Evi, Evde, Evden Cazurile. Cazul nomina-

tiv. Cazul genitiv. Predicatul nominal la cazul genitiv . 46

Recapitulare II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50

Lectia 11 Nereye Gidiyorsun? Cazul dativ. Cazul acuzativ . .. 54

Lectia 12 Nerede? Cazul locativ. Pedicatul nominal la cazul locativ

Babadan İzin Aldınız mı? Cazul ablativ . . . . .. . .57

Lectia 13 Nerede Yasıyorsun? Sonorizarea unor consoane la dec-

linare. Declinarea pronumelor personale . . . . .. . . 62

Lectia14 Neyle? Neyle Geldin? Postpozitia ile . . . . . . . .. 65

Lectia 15 Eda ile Metin Okula Gidiyorlar Sufixele apartenentei 69

Recapitulare III . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .73

Lectia 16 Danısma Bürosunda. Otelde. Numerale ordinale. Sufixul

-lı. Sufixul –sız . . . . . . . . . . . . . . .. . 76

Lectia 17      Ayse Hanımla Mehmet Bey Operaya Gidecekler.

Timpul viitor categoric . . . . . . . . . . . . 79

Lectia 18 Kahvaltı. İmperativul . . . . . . . . . . . . . 84

Lectia 19 Bavul Hazırlamak Zor İs Değil Conjunctiile ne . ,

ne . ; hem . , hem . ; ya . , ya . Operatiuni aritme-

tice de baza . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

Lectia Yolda. Aoristul (Timpul prezent-viitorul- formarea) . 92

Recapitulare IV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

Lectia 21 Hava Nasıl? Timpul prezent-viitor (Continuare ) . . . 99

Lectia 22 İyi Yolculuklar, Fikriyeciğim! Adverbul . . . . . 103

Lectia 23 Pasaportlarınızı Verin, Lütfen . Gradele de compara-

tie ale adjectivelor . . . . . . . . . . . . . . . 106

Lectia 24        Bükres Gezisi Forma posibilitativa si imposibilitativa

a verbului . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111

Lectia 25 İonescu Ailesi İstanbul’da . Postpozitie (Continuare 1)

Postpozitia kadar. Pospozitia baska. Postpozitia beri.

Postpozitia ön . . . . . . . . . . . . . . . .. 119

Recapitulare V . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

Lectia 26 Saat Kaç? Sabahleyin. Postpozitia arka. Postpozitia

üst. Postpozitia alt . . . . . . . . . . . . . . . 125

Lectia 27        Romanya’da Hangi Dersler Okunuyor? Postpozitie

(Continuare 2) Postpozitia yan. Postpozitia karsı. Post-

pozitia doğru . Postpozitia iç . Postpozitia dıs. Postpozi-

tia ara. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131

Lectia 28 Hazırelbise Mağazasında.Timpul trecut nedeterminat 137

Lectia 29 Marangoz. Participiul . . . . . . . . . . . . . . 143

Lectia 30 Pazarda. Predicatul nominal la timpul trecut nedetermi-

nat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149

Recapitulare VI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .155

Lectia 31 Metin Ne Olacak? Modul conjunctiv . . . . . . 158

Lectia 32        İstasyonda. Modul conditional-optativ . . . . . . 165

Lectia 33 Kaza. Gerunziul in –(y)a, (y)e. Gerunziul in –(y)arak,

(y)erek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169

Lectia 34        Satranç.Gerunziul in –(y)ıp, -(y)ip, -(y)up, -(y)üp;

Gerunzil in –(y)ınca, -(y)ince, -(y)unca, -(y)ünce . . . 175

Ledctia 35 Atasözleri. Gerunziul in madan , -meden,. Gerunziul in

-ın, -in, -un. Gerunziul in -ken. si maksızın . . . . ..180

Recapitulare VII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188

Texte suplimentare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .191

Sunulan ders kitabı Türk dilinin gramerinin tamamını kapsamamaktadır.

Ümit ederim, baska türkologlar bu ders kitabının çok daha üstününü ve tama-

mını gerçeklestirirler. Onlara bu alanda basarılar dilerim.